วิปลาส ความคลาดเคลื่อนไปจากความเป็นจริง

顛倒扭曲

วิปลาส

問: 請問佛法中所指的顛倒扭曲四種 (vipallasa) : 把無常當作是恆常的，把無我當作是有我的，把苦當成作是樂的，把不是美的當作是美的。這裡的美和不美指的是什麼呢?

ผู้ถาม: ขอเรียนถามว่าในพระพุทธศาสนา คำว่า ความคลาดเคลื่อนไปจากความเป็นจริง (วิปลาส) ที่เป็นไปในอาการ 4 ในสิ่งไม่เที่ยงว่าเที่ยง ในสิ่งที่ไม่ใช่ตัวตนว่าเป็นตัวตน ในสิ่งที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข ในสิ่งที่ไม่งามว่างาม คำว่า”ไม่งาม”และ”งาม” ในที่นี้หมายความว่าอย่างไร?

Serah: 通常我們都會享受生命中似乎是美的經驗。比如有些女生喜歡作美甲，會覺得作完後指甲很漂亮。但是如果我們突然在食物裡看到指甲就會覺得是很髒，很噁心的。我們會認為塗了各種顏色彩繪的指甲是美的，但事實上這些色法的真實本質不會是美的，這是一種顛倒扭曲，把不美的當作是美的。 對於色法對象有貪愛執取，當然就會把這些不是美的當作是美的。初果，二果聖人雖然已經根除邪見，但還是會有不同程度對感官對象的貪愛執取，把不是美的當作是美的。

ซาร่า: โดยปกติเรามักจะเพลิดเพลินไปกับความสวยงามที่เกิดขึ้นในชีวิตประจำวัน ตัวอย่างเช่น ผู้หญิงบางท่านชอบทำเล็บ หลังจากที่ท่านทำเล็บเสร็จ ท่านก็จะมีความรู้สึกว่าเล็บสวย พอใจในเล็บว่างาม แต่ถ้าหากว่าเราเห็นเล็บอยู่ในอาหาร เราก็จะรู้สึกว่าไม่งาม สกปรก ขยะแขยง เรามักจะมีความเห็นว่าการเพ้นท์เล็บนั้นสวย แต่ความจริงสภาวะของรูปปรมัตถ์นั้นไม่อาจที่จะงามได้เลย นี่เป็นการคลาดเคลื่อนอย่างหนึ่ง ที่เห็นสิ่งที่ไม่งามว่างาม ส่วนรูปนั้นเป็นสิ่งที่โลภะติดข้องยินดีพอใจ เมื่อติดข้องจึงเห็นสิ่งที่ไม่งามว่างาม พระโสดาบัน พระสกทาคามี ท่านดับความเห็นผิดแล้ว แต่ท่านก็ยังคงมีความติดข้องยินดีพอใจในกามคือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ยังคงเห็นสิ่งที่ไม่งามว่างาม

問: 在日常生活中有時候看到美麗的圖畫或是聽到好聽的音樂時會覺得心情很愉悅。音樂不算是美的嗎?

ผู้ถาม: ในชีวิตประจำวัน บางครั้งก็เห็นรูปภาพสวยๆ หรือไม่ก็ได้ยินเสียงดนตรีที่ไพเราะ ขณะนั้นก็จะรู้สึกมีความสุข แล้วเสียงดนตรีไม่นับว่างามหรือ?

Sarah: 似乎聽到好聽的音樂或是看到美麗的圖畫是美的，但事實上真相是看著美麗的圖畫時就只是色塵被看到，生起就滅去了。在執取色法的那一刻其實是沒有覺知到法的真實本質，因此才會把不是美的當作是美的。

ซาร่า: แทบจะงามไปหมดกับการที่ได้ยินเสียงที่ไพเราะหรือเห็นภาพที่สวยๆ แต่ความจริงคือ ขณะที่กำลังเห็นก็เห็นเพียงสิ่งที่ปรากฏทางตาเท่านั้น เกิดขึ้นแล้วก็ดับไป ขณะที่กำลังยึดมั่นติดข้องในสิ่งที่ปรากฏทางตา ขณะนั้นย่อมไม่มีการระลึกรู้ในสภาพธรรมตามความเป็นจริง เพราะเหตุนี้ จึงเห็นสิ่งที่ไม่งามว่างาม

Jon: 美或不美指的是生滅的法，而不是這些人，事，物。因為不瞭解這些生滅法的真實本質所以才會把苦當作是樂，把無常當作是恆常，把不美當作是美。如果知道生滅法的真實本質是無常，苦，無我，是不受控制的，就不會把不美當作是美的。

จอน: งามหรือไม่งามนั้น มุ่งหมายถึงสภาพธรรมที่เกิดดับ ไม่ใช่หมายถึง คน สิ่งของ เรื่องราว เพราะไม่เข้าใจการเกิดดับ ไม่เข้าใจสภาพธรรมตามความเป็นจริง จึงเห็นสิ่งที่เป็นทุกข์ว่าเป็นสุข เห็นสิ่งที่ไม่เที่ยงว่าเที่ยง เห็นสิ่งที่ไม่งามว่างาม ถ้าหากว่ารู้ในสภาพธรรมตามความเป็นจริงว่า เกิดดับ ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่มีตัวตน ไม่อยู่ในอำนาจบังคับบัญชา ก็จะไม่เห็นสิ่งที่ไม่งามนั้นว่างาม

Sarah: 隨著智慧的累積就會慢慢瞭解被看到的其實並不是一幅畫，被聽到的也不是音樂，要一直到第三果的聖人才不會再對這些感官對象有所執取。

ซาร่า: ปัญญาที่ค่อยๆ สะสม ที่ค่อยๆ เจริญขึ้น ก็จะเข้าใจในสิ่งที่เห็นว่าไม่ใช่รูปภาพ สิ่งที่ได้ยินนั้นก็ไม่ใช่เสียงดนตรี อบรมอย่างนี้ไปเรื่อยๆ จนกระทั่งถึงความเป็นพระอนาคามี ถึงการที่จะไม่มีการติดข้องในกาม คือรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะอีก

Ajhan Sujin: 當我們在學習瞭解顛倒扭曲時，我們同時也是在瞭解無明和貪愛有多深。既使是第一次出世間心生起，因為累積的無明和貪愛太深，有些不善法也不可能馬上就根除。雖然對於初果聖人來說，貪愛還沒被根除，但他們很清楚知道在那裡的是什麼，不論是在作什麼 或者是在哪裡，他們不會有錯誤的見解把真相當作是我的。

อ.สุจินต์: ขณะที่เราศึกษาเข้าใจในเรื่องของความคลาดเคลื่อนนั้น เราก็จะเข้าใจได้ว่า อวิชชาและโลภะลึกมากแค่ไหน แม้โสตาปัตติมรรคจิตเกิด แต่ด้วยเพราะเหตุว่ารากของอวิชชาและโลภะที่หยั่งรากฝังลึกมาก อกุศลบางประเภทก็ยังไม่อาจถอนหรือละได้ทันที สำหรับพระโสดาบันท่านยังไม่ได้ละโลภะ แต่ท่านเข้าใจชัดเจนว่า สิ่งนั้นคืออะไร ไม่ว่าท่านกำลังทำอะไร อยู่ที่ไหน ท่านไม่เข้าใจผิดในสิ่งที่มีจริงว่าเป็นเรา

我們可能會認為鑽石很美，既使是初果聖人已經很清楚知道鑽石就只是色塵不是真的，但也可能還是會有愉快的感受。所以初果聖人也還是得繼續累積智慧瞭解法無常，苦，無我的真相，慢慢根除對感官對象的貪愛。有些初果聖人在那一世就能夠完全解脫成為阿羅漢，有些要好幾世才會完全解脫。

เราอาจจะเข้าใจผิดว่าเพชรสวยมาก ส่วนพระโสดาบันแม้ว่าท่านจะเข้าใจชัดเจนว่าเพชรไม่มีจริง เป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏทางตา แต่ท่านก็ยังคงมีความพอใจ เพราะฉะนั้นพระโสดาบัน ท่านก็ยังคงต้องอบรมเจริญปัญญาต่อไป เข้าใจสภาพธรรมตามความเป็นจริงว่าไม่เที่ยง เป็นทุกข์ ไม่มีเรา ค่อยๆ ละความติดข้องในกามคือ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ มีพระโสดาบันบางจำพวก ท่านสามารถบรรลุอริยสัจธรรมถึงความเป็นพระอรหันต์ในชาตินั้นเลย แต่บางจำพวกก็ยังคงต้องเกิดอีกไม่กี่ชาติจึงจะดับกิเลสได้ทั้งหมด

在愉快的時候可能會有貪愛，但之後也許會有智慧生起瞭解那只是法。愉快的時候想蘊會標記記憶，因此想蘊也會是個扭曲，會想再去執取那個引起愉快感受的對象。這就是為什麼只要是不善的那一刻一定會有扭曲。愉快的感受生起的時候很愉快，但它滅去之後呢?生起就滅去的是不可能得到真正的滿足。

ในขณะที่พอใจก็ย่อมมีโลภะเกิดร่วมด้วย แต่หลังจากนั้นปัญญาก็อาจจะเกิดขึ้นรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริงได้ ขณะที่มีความสุข สัญญาขันธ์ก็ทรงจำไว้ เพราะฉะนั้นสัญญาขันธ์ก็วิปลาสจำคลาดเคลื่อนไปจากความจริง ก็ยังต้องการติดข้องในอารมณ์ที่น่าพอใจ เพราะเหตุนี้ขณะที่เป็นอกุศล ขณะนั้นจึงวิปลาส ขณะที่พอใจเกิดขึ้นก็จะรู้สึกเป็นสุขในขณะนั้น แต่ขณะที่ดับไปล่ะ? สิ่งที่เกิดขึ้นแล้วก็ดับไปไม่อาจนำความสุขที่แท้จริงมาให้ได้เลย

只有智慧能夠瞭解在那裡的是什麼，沒有什麼值得執取的。 智慧沒有生起的時候就有扭曲，不管是見解的扭曲，記憶的扭曲或是心的扭曲，顛倒扭曲現在就有。瞭解現在在那裡的是什麼的真相，那一刻就會逐漸消除那些扭曲。

มีเพียงปัญญาเท่านั้น สามารถที่จะเข้าใจสภาพธรรมที่มีอยู่ตรงนี้ว่าแท้จริงคืออะไร ไม่มีอะไรที่จะมีค่าพอที่จะให้น่ายึดถือติดข้องเลย ขณะใดที่ปัญญาไม่เกิด ขณะนั้นก็มีวิปลาส ไม่ว่าจะเป็นทิฏฐิวิปลาส สัญญาวิปลาส ความคลาดเคลื่อนไปจากความจริงก็มีอยู่ในขณะนี้ ถ้าเข้าใจความจริงในสิ่งที่มีอยู่ตรงนี้ว่าคืออะไร ขณะที่เข้าใจนั้น ขณะนั้นก็จะค่อยๆ ละคลายวิปลาส

敬感恩阿姜舒淨 (Ajhan Sujin Boriharnwanaket) 的恩惠
น้อมเคารพในคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์

謹以此施法之功德與我們在輪迴裡每一世的父母 師長 同修 親友 仙人 各位讀者及其他一切眾生分享
กุศลในการนี้ ข้าพเจ้าขออุทิศแด่บิดามารดาในทุกภพทุกชาติ ครูบาอาจารย์ ญาติมิตรสหาย เทวดา และผู้อ่าน รวมถึงสัตว์ทั้งหลาย

By line group Just Dhamma

หมายเหตุ

ที่มา : การสนทนาธรรมออนไลน์ระหว่างท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ กับ ชาวจีน

สรุปใจความภาษาจีน โดย 陳品彤 เฉินผิ่นถง (คุณแพท)
แปลภาษาไทย โดย คุณปาล สว่างพัฒนกุล (黃如蓮)

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... บทความแปลภาษาจีน