ขณะที่เป็นอกุศล ขณะที่หลับ บุญไม่เจริญ

หทเย นิเธตพฺพยุตฺตกํ
(ข้อความที่ควรเก็บไว้ในหทัย)
[๖๓๑]

ขณะที่เป็นอกุศล ขณะที่หลับ บุญไม่เจริญ

สำหรับเรื่องของการเจริญกุศลแม้ในขั้นของทาน เพื่อความละเอียดที่ท่านจะเห็นได้ว่า แม้แต่เป็นกิจเล็กๆ น้อยๆ แต่ก็เป็นการกุศลที่ท่านไม่ควรจะละเลย เพราะเหตุว่าบางท่านคิดแต่เพียงในเรื่องของการสละทรัพย์สมบัติหรือว่าวัตถุ แต่ว่าแม้จะเป็นสิ่งที่เล็กน้อย โดยที่ท่านไม่คิดว่าจะเป็นกุศล แต่ว่าความจริงก็เป็นกุศล เพราะว่าในขณะนั้น ท่านมีเจตนาที่จะให้ผู้อื่นได้รับประโยชน์สุข

ขอกล่าวถึงพระสูตร ซึ่งก็เป็นสูตรที่สั้นๆ แต่ก็เป็นการรวมกุศลทุกขั้น ในสังยุตตนิกาย สคาถวรรค วนโรปสูตร ที่ ๗ มีข้อความว่า

เทวดาทูลถามว่า ชนพวกไหนมีบุญ เจริญในกาลทุกเมื่อ ทั้งกลางวันและกลางคืน ชนพวกไหน ตั้งอยู่ในธรรม สมบูรณ์ด้วยศีล เป็นผู้ไปสวรรค์

พระผู้มีพระภาคตรัสตอบว่า

ชนเหล่าใดสร้างอาราม คือ สวนไม้ดอกไม้ผล ปลูกหมู่ไม้ ซึ่งใช้ร่มเงาได้ สร้างสะพาน และชนเหล่าใดให้โรงน้ำเป็นทาน และบ่อน้ำทั้งบ้านที่พักอาศัย ชนเหล่านั้นย่อมมีบุญเจริญในกาลทุกเมื่อ ทั้งกลางวันและกลางคืน ชนเหล่านั้นตั้งอยู่ในธรรม สมบูรณ์ด้วยศีล เป็นผู้ไปสวรรค์

ครบทั้งทาน ทั้งศีล ทั้งปัญญา

ในสารัตถปกาสินี อรรถกถา มีคำอธิบายว่า

คำว่า อารามโรปา หมายถึงผู้ปลูกสร้างสวนไม้ดอกและสวนไม้ผล

คำว่า อาราม หมายความถึงสวนไม้ดอกและสวนไม้ผล

วนโรปา ได้แก่ ผู้ทำการสร้างเจดีย์ ต้นโพธิ์ ที่จงกรม มณฑป กุฎี ถ้ำ ที่พักกลางคืนกลางวัน โดยทำการล้อมเขตในป่าซึ่งเป็นเอง วนะ คือ ป่าธรรมชาติที่เป็นเองโดยไม่ต้องปลูกสร้าง

ผู้ปลูกต้นไม้ให้ร่มเงา ชื่อว่า ผู้ปลูกสร้างป่าเหมือนกัน

ถ้ามีเจตนาที่จะปลูกเพื่อจะให้บุคคลอื่นได้รับประโยชน์ ในขณะนั้นก็เป็นกุศลจิต

คำว่า เสตุการกา ผู้สร้างสะพาน หมายถึง ผู้สร้างสะพานขึ้นในที่ไม่สม่ำเสมอ และหมายถึงผู้ให้เรือสำหรับข้ามน้ำด้วย

ถ้าพื้นที่ดินไม่เรียบ ไม่สะดวก ท่านก็มีกุศลศรัทธาที่จะทำที่ไม่สม่ำเสมอนั้นให้เสมอ ก็มีกุศลศรัทธาที่จะให้ความสะดวกแก่บุคคลอื่น ก็เป็นกุศล

คำว่า ปปา ได้แก่ ศาลาสำหรับให้น้ำดื่ม คำว่า อปสฺสยํ ที่อาศัย ได้แก่เรือนสำหรับอยู่ คำว่า บ่อน้ำ มีสระโบกขรณี เป็นต้น

ข้อว่า บุญย่อมเจริญทุกเมื่อ ความว่า เมื่อตรึก คือ คิดอยู่ด้วยอกุศลวิตกก็ตาม หรือหลับอยู่ก็ตาม บุญไม่เจริญ

ก็คงจะเป็นอนุสติ เตือนให้ท่านผู้ฟังระลึกได้ว่าท่านเจริญบุญกุศลทั้งกลางวันและกลางคืนหรือเปล่า เพราะเหตุว่าถ้าขณะใดที่ตรึกหรือคิดด้วยอกุศลวิตก หรือในขณะที่หลับอยู่ บุญไม่เจริญ ถ้าตรึกหรือคิดไปในเรื่องของอกุศลมาก บุญเจริญได้ไหม? เพราะฉะนั้น ก็เป็นเครื่องเตือนให้ท่านได้ระลึกว่าใจของท่านตรึกหรือว่าคิดไปในเรื่องของกุศลมาก หรือว่าในเรื่องของอกุศลมาก เพราะว่าขณะใดก็ตามที่ตรึกอยู่ด้วยอกุศลวิตกก็ตาม หลับอยู่ก็ตาม ขณะนั้นบุญไม่เจริญ

กราบเท้าบูชาคุณ ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... เก็บไว้ในหทัย