จักร ๔ มีการอยู่ในประเทศที่สมควร เป็นต้น
ธรรมที่ข้าพเจ้าประทับใจ
แนวทางเจริญวิปัสสนา ครั้งที่ 2050
ข้อความในอัฏฐสาลินีมีข้อความอธิบายว่า จักร ๔ มีการอยู่ในประเทศที่สมควร เป็นต้น ที่ท่านกล่าวไว้ เว้นความพร้อมเพรียงแห่งขณะ คือ ความเป็นมนุษย์ การเสด็จอุบัติขึ้นแห่งพระผู้มีพระภาค การฟังพระสัทธรรมและสัมมาทิฏฐิเป็นต้นเสีย ย่อมมีไม่ได้ ความเป็นมนุษย์เป็นต้นเป็นสภาพที่ได้โดยยาก กุศลอันเป็นอุปการะแก่โลกุตตรธรรมอันเนื่องมาจากขณะ แสนจะได้ยากแท้ เพราะ ขณะ เป็นของที่หาได้ยาก แม้แต่ว่าจะได้อยู่ในประเทศที่สมควรแล้วก็ถึงความพร้อมเพรียงแห่งขณะคือเป็นมนุษย์แล้ว ก็มีการเสด็จอุบัติขึ้นของพระผู้มีพระภาค มีการฟังธรรมและมีสัมมาทิฏฐิแล้ว แต่ว่ากุศลอันเป็นอุปการะแก่โลกุตตรธรรมอันเนื่องจาก ขณะ แสนจะได้ยากแท้ เพราะ ขณะ เป็นของที่ได้ยากคือ ขณะที่จะเป็นผู้ที่ไม่ประมาท ขณะที่สติจะเกิดระลึกลักษณะของสภาพธรรมที่ได้ฟัง ได้ฟังเรื่องของสติปัฏฐานมีความเข้าใจ แต่ก็จะต้องอาศัยการฟังบ่อยๆ เป็นสังขารขันธ์ปรุงแต่งที่จะให้สติเกิดระลึกลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฎในขณะนั้น
[เล่มที่ 42] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท เล่ม ๑ ภาค ๒ ตอน ๓- หน้าที่ 329
กิจฺโฉ มนุสฺสปฏิลาโภ กิจฺฉํ มจฺจาน ชีวิตํ กิจฺฉํ สทฺธมฺมสฺสวนํ กิจฺโฉ พุทฺธานมุปฺปาโท.
"ความได้อัตภาพเป็นมนุษย์ เป็นการยาก ชีวิตของสัตว์ทั้งหลายเป็นอยู่ยาก, การฟังพระสัทธรรมเป็นของยาก การอุบัติขึ้นแห่งพระพุทธเจ้าทั้งหลายเป็นการยาก"
