อกุศลมากมายเหลือเกินที่จะต้องขัดเกลา

หทเย นิเธตพฺพยุตฺตกํ
(ข้อความที่ควรเก็บไว้ในหทัย)
[๗๐๐]

อกุศลมากมายเหลือเกินที่จะต้องขัดเกลา

สำหรับการที่จะดำเนินหนทางไปสู่การดับกิเลสเป็นสมุจเฉท (ถอนขึ้นได้อย่างเด็ดขาด) ต้องเป็นผู้ที่ละเอียดจริงๆ ถ้าเห็นกิเลสของตนเองเพียงเล็กๆ น้อยๆ เช่น อาจจะเห็นเพียงความตระหนี่ แต่ก็ยังมีกิเลสอีกหลายประเภททีเดียว ซึ่งถ้าสังเกตจริงๆ ก็พอที่จะรู้เพิ่มขึ้นว่ามีอะไรบ้างที่ยังจะต้องขัดเกลา และอกุศลธรรมทั้งหลายก็ไม่ค่อยยอมที่จะให้ปัญญาขัดเกลาเลย ยังคงคิดว่า ถ้ายังมีมานะอยู่บ้างก็ต้องดี หรือว่ายังมีสิ่งที่ไม่ดีอยู่บ้าง ก็ต้องดี จนกว่าจะเห็นความไม่ดีของอกุศลทั้งหลายจริงๆ และสามารถที่จะกระทำสิ่งที่ตรงกันข้ามกับอกุศล เช่น คนที่อาจจะมีความสำคัญตน เริ่มที่จะเห็นว่า ความสำคัญตนนี้ไม่ได้มีประโยชน์อะไรเลย นอกจากจะเพิ่มความสำคัญตนยิ่งขึ้นเรื่อยๆ และนับวันความสำคัญตน ความถือตน ความทะนงตนนั้นก็จะปรากฏในลักษณะที่น่ารังเกียจ ทั้งทางกาย ทางวาจา นอกจากนั้นก็ยังมีอกุศลเล็กๆ น้อยๆ อีกมากทีเดียว ซึ่งถ้าเป็นผู้ที่สังเกตเพิ่มขึ้น ก็จะทำให้ขัดเกลามากขึ้น เพราะเหตุว่าการติด ไม่ได้ติดแต่เฉพาะในรูปสมบัติ ทรัพย์สมบัติ แต่ว่ายังมีการติดในแม้คำสรรเสริญ หรือคำชมเชย

เรื่องติดในลาภ ติดในยศ และพอใจที่จะแสวงหาลาภบ้าง ยศบ้าง ก็เพราะเหตุว่าไม่รู้ว่า แท้ที่จริงแล้ว ทั้งหมดนี้เพราะเป็นการติดในความเป็นตัวตน เช่น บางคนเพียงคำสรรเสริญ ก็เป็นที่พอใจ บางคนก็บอกว่าไม่ได้ต้องการคำสรรเสริญ แต่ลองคิดให้ละเอียดไปกว่านั้นว่า ที่ว่าไม่ต้องการคำสรรเสริญ ต้องการคำชมเชยเล็กๆ น้อยๆ ไหม คือ คำสรรเสริญอาจจะมาก เพราะฉะนั้น ก็ย่อลงมาเป็นเพียงคำชมเชยเล็กๆ น้อยๆ ต้องการไหม แม้แต่คำชมเชยในเรื่องของรูปร่าง หน้าตา ผิวพรรณ การแต่งกาย หรือเครื่องประดับต่างๆ เล็กๆ น้อยๆ ชั่วขณะที่ได้ยินเสียงชม เพียงเสียงที่กระทบหูแล้วก็ดับไป แต่ลองสังเกตว่าขณะนั้นมีความหวั่นไหว มีความพอใจ มีอกุศลจิตที่เกิดต่อทางมโนทวารวิถีสืบต่ออีกหลายวาระ แม้ว่าเสียงที่กระทบหูที่เป็นคำชมเพียงเล็กๆ น้อยๆ นั้นก็ดับไป

เพราะฉะนั้น เรื่องของอกุศล อย่าคิดถึงเฉพาะเรื่องใหญ่ๆ เรื่องเล็กๆ นิดเดียว นี่ก็แสดงให้เห็นแล้วว่า เป็นสิ่งที่แสดงความติดในความเป็นสัตว์ เป็นบุคคล ในตัวตน ซึ่งจะต้องเห็นความจริง และจะต้องเป็นผู้ที่คลายความหวั่นไหวลงไปบ้างเรื่อยๆ จนกว่าสามารถที่จะดับได้เป็นสมุจเฉท

กราบเท้าบูชาคุณ ท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง

อ่านหัวข้ออื่นๆ คลิกที่นี่ ... เก็บไว้ในหทัย