ขณะที่กำลังเห็น

ขณะที่กำลังเห็นก็ระลึกรู้ว่าสิ่งที่กำลังปรากฏให้เห็น เป็นสภาพธรรมชนิดหนึ่งที่เพียงปรากฏทางตาเท่านั้น จะเห็นเป็นผม จะเห็นเป็นโต๊ะ เป็นเก้าอี้ เป็นเสา เป็นศาลา เป็นอะไรก็ตาม ความจริงแล้วก็เป็นสิ่งที่ปรากฏทางตาเท่านั้น ไม่ปรากฏทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกายเลย เมื่ออบรมเจริญปัญญายังไม่ถึงขั้นนามรูปปริจเฉทญาณ ก็เป็นนามรูปปริจเฉทญาณไม่ได้

.. จากหนังสือปรมัตถธรรมสังเขป

วิปัสสนาญาณที่ ๑ นามรูปปริจเฉทญาณ

มหากุศลญาณสัมปยุตตจิตเกิดขึ้นประจักษ์แจ้งลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมที่แยกขาดจากกันทีละอารมณ์ โลกปรากฏสภาพที่สูญเปล่าจากตัวตน ขณะนั้นไม่มีอัตตสัญญาที่เคยทรงจำสภาพธรรมรวมกันเป็นโลก เมื่อสภาพธรรมขณะนั้นปรากฏลักษณะที่เป็นอนัตตา สัญญาจำลักษณะที่เป็นอนัตตาของสภาพ ธรรมนั้นๆ จึงจะเริ่มมีได้ และสติปัฏฐานก็จะต้องระลึกถึงอนัตตสัญญาที่ได้ประจักษ์แล้ว เมื่อพิจารณาลักษณะของนามธรรมและรูปธรรมอื่นๆ ต่อไป เพราะถ้าไม่ระลึกถึงอนัตตสัญญาที่ได้ประจักษ์แล้วในนามรูปปริจเฉทญาณเพิ่มขึ้นอีก อัตตสัญญาที่สะสมพอกพูนมาเนิ่นนานในสังสารวัฏฏ์ก็หมดสิ้นไปไม่ได้

จากหนังสือปรมัตถธรรมสังเขป

ขณะที่กำลังเห็นระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏ ว่าเป็นธรรมอย่าง

หนึ่ง ไม่ใช่ สัตว์ บุคคล ตัวตน ระลึกตรงลักษณะในขณะนั้นจะไม่มีทวารอื่นปนอยู่เลย

ปรากฏนิดเดียวก็ดับไปรวดเร็วมาก การเจริญสติปัฏฐานเปรียบเหมือนเส้นผมบัง

ภูเขา เช่น เห็นมีจริงเป็นธรรมะ แต่เราไม่รู้ว่าเป็นธรรม เพราะความเข้าใจในสภาพ

ธรรมยังไม่พอ ต้องอบรมการฟังและการพิจารณาไปเรื่อยๆ เพราะอาหารของสติ

ปัฏฐานก็คือการฟังธรรมให้เข้าใจค่ะ

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

ต้องเริ่มต้นให้ถูกก่อนว่า ขณะที่เห็นจะเจริญสติ ใครเจริญสติ หรือสติเกิดจึงเจริญสติดังนั้น ไม่มีใครบังคับได้ให้สติเกิดเมื่อเห็น แต่ขณะที่เห็นสติเกิดได้ เมื่อสติเกิดเพราะเหตุปัจจัยพร้อม เห็นเป็นสภาพธัมมะที่มีจริง สิ่งใดที่มีจริง สติปัฏฐาน สามารถระลึกรู้ได้ว่าเป็นธรรมขณะเห็น จำเป็นไหมสติจะต้องเกิดเมื่อเห็น ไม่จำเป็น อาจจะระลึกในสิ่งที่เห็นก็ได้ (สี) นี่แสดงให้เห็นถึงความเป็นอนัตตาของสติ ไม่มีกฏเกณฑ์ ว่าจะต้องทำอย่างนั้น อย่างนี้ ดังนั้น ขณะที่เห็นจะเจริญสติอย่างไร ไม่ใช่ตัวเราจะทำให้สติเกิดเมื่อเห็น สติเกิดก็ระลึกรู้ขณะที่เห็นเอง แต่ต้องไม่ลืมว่า ต้องมีเหตุปัจจัยพอจากการฟังธรรม สติจึงเกิด ไม่ใช่เป็นการบอกสูตร ให้ทำกาแฟอย่างนี้ แล้วก็ไปทำตามก็ได้แต่เรื่องการอบรมปัญญา ต้องอาศัยกาลเวลา และเหตุปัจจัยพร้อม สติจึงเกิด และไม่จำเป็นจะต้องระลึกที่เห็นด้วยครับ ขออนุโมทนา ขออุทิศกุศลให้สรรพสัตว์