วิโมกขันติกญาณ หมายถึงอะไร
วิโมกข์ หมายถึง ความหลุดพ้นยิ่ง หรือสภาพธรรมที่พ้นยิ่ง คือ พ้นจากความยินดียิ่งในอารมณ์ พ้นจากธรรมที่เป็นข้าศึกคือกิเลสทั้งหลาย
อรรถบางแห่ง ของวิโมกข์ แสดงว่า น้อมไปด้วยดีในอารมณ์ คือ พระนิพพาน และมีอรรถว่าพ้นด้วยดีจากกิเลสทั้งหลาย (ขุ ป ข้อ ๑๔๗)
วิโมกขันติกญาณ มหาฎีกาที่อธิบาย คัมภีร์วิสุทธิมรรค ภาค ๑ ตอน ๒ หน้า 275 [แก้อรรถบท พุทฺโธ] แสดงไว้ว่า
วิโมกข์ คือ อรหัตตมรรค
ที่สุดแห่งวิโมกข์ คือ อรหัตตผล
ญาณที่เกิดในอรหัตตผลนั้น ชื่อ วิโมกขันติกญาณ
เพราะเมื่อได้อรหัตตผลนั้นแล้วจึงได้ญาณนั้น
วิโมกขันติกญาณนี้ก็คือ พุทธญาณทั้งปวง กับทั้งพระสัพพัญญุตญาณ
เมื่ออ่านแล้วก็ยังไม่ทราบว่าพุทธญาณทั้งปวง เช่น พระสัพพัญญุตญาณ เป็นต้น นี้เกิดขึ้นในอรหัตตผลจิตของพระผู้มีพระภาคเจ้า หรือว่าเกิดขึ้นแต่ภายหลังครับ กราบเรียนอาจารย์วิทยากรช่วยแสดงความละเอียดด้วยครับ กราบอนุโมทนาครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
พระสัพพัญญุตญาณ เป็นปัญญาที่ทรงรู้ทุกสิ่งทุกอย่างตามความเป็นจริง หมายถึง พระปัญญาของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าซึ่งรู้ทุกสิ่งทุกอย่าง ที่พระองค์ทรงปรารถนาที่จะรู้ พระสัพพัญญุตญาณนี้ เกิดจากการสะสมอบรมมานานถึง ๔ อสงไขยแสนกัปป์ ซึ่งเมื่อตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ก็มาพร้อมกับอรหัตตมัคคญาณ กล่าวคือ เพราะถึงความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้ว ก็มีพระสัพพัญญุตญาณ พระสัพพัญญุตญาณ เป็นปัญญา ในกามาวจรกิริยาญาณสัมปยุตจิต เป็นกามาวจรจิต เป็นโลิยะ มี วิตก วิจาร และเกิดพร้อมปัญญากับจิตนั้น เป็นปัญญาของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เท่านั้น
หลักฐานแสดงชัดเจนว่า พระสัพพัญญุตญาณ ไม่ใช่โลกุตตระ แต่เป็นโลกิยะ ดังนี้
[เล่มที่ 38] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เล่ม ๕ - หน้าที่ ๖๘
พระสัพพัญญุตญาณ มีวิตก มีวิจารเท่านั้น เป็นกามาวจร เท่านั้น เป็นโลกิยะเท่านั้น.
...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...
ขออนุโมทนาครับ
ซึ่งก็คงจะหมายความว่า พระองค์สามารถที่จะมีพระสัพพัญญุตญาณเกิดขึ้นต่อๆ มาได้ เมื่อถึงความเป็นพระอรหันต์แล้ว เพราะมรรคปัญญา หรือผลปัญญาเป็น เจตสิกชาติโลกุตตระ และจากหลักฐานที่แสดงไว้ในอังคุตตรนิกายนี้ พระสัพพัญญุตญาณนี้เป็นปัญญาเจตสิก ชาติโลกียะ ซึ่งไม่ใช่ประเภทเดียวกัน และก็ไม่ได้มีหลักฐานใดแสดงด้วยว่าพระสัพพัญญุตญาณเกิดขึ้นกับโลกุตตรจิตได้ใช่ไหมครับ
แม้ว่ายากที่จะเข้าใจ แต่ประโยชน์ก็คือ การระลึกถึงคุณของพระผู้มีพระภาคเจ้า ผู้ซึ่งเลิศด้วยพระคุณ และเพื่อเข้าใจพระคุณมากยิ่งขึ้น ก็ศึกษาตามหลักฐานที่ได้แสดงไว้
ผิดถูกประการใด เรียนให้พิจารณาด้วยนะครับ
