ถ้าขั้นเพียงฟังให้เข้าใจไม่มี การปฏิบัติอะไรก็เป็นไปไม่ได้
ความเป็นจริง ขั้นเพียงฟังให้เข้าใจเสียก่อน ก็ยังจะต้องมี ถ้าขั้นเพียงฟังให้เข้าใจไม่มี การปฏิบัติอะไรก็เป็นไปไม่ได้เลยทั้งสิ้น ปฏิบัติอย่างไรก็ไม่เข้าใจสิ่งที่กำลังปรากฏ และสิ่งที่กำลังปรากฏเป็นความจริงทุกขณะ จริงยิ่งกว่าอื่น เพราะเหตุว่ากำลังมีแล้วในขณะนี้ เห็น ได้ยิน ขณะนี้ เป็นจริงเกิดขึ้นแล้วจริงๆ เป็นอนัตตาจริงๆ หมดไปแล้วจริงๆ คือพูดถึงสภาพธรรมตามความเป็นจริงให้รู้ชัดตามความเป็นจริงแท้ๆ ของลักษณะนั้น
พระผู้มีพระภาคทรงแสดงธรรม เพื่ออนุเคราะห์ให้สาวกอบรมเจริญปัญญารู้ลักษณะของสภาพธรรมได้ถูกต้อง และตรวจสอบตัวเองได้ว่า พระธรรมแสดงว่าเห็นเป็นสภาพธรรม เป็นอนัตตา เป็นธาตุชนิดหนึ่ง เป็นสภาพรู้ เข้าใจจริงๆ อย่างนี้แล้วหรือยัง ไม่ต้องให้คนอื่นบอกเลย ตัวเองเท่านั้นที่รู้ได้ว่าขณะนี้ หลงลืมสติหรือสติเกิด ปัญญาขณะนี้รู้ตรงตามที่ได้ฟัง หรือยังจะต้องฟังต่อไปอีกจนกว่าจะรู้จริงๆ อย่างนี้ได้
ส่วนนิพพานนั้นก็ยังอีกไกล ถ้ายังไม่เข้าใจลักษณะของสภาพธรรมในขณะนี้ ก็ไม่มีทางถึงนิพพาน เพราะเหตุว่า ไม่ใช่เราถึงนิพพาน แต่เป็นปัญญาที่เจริญจนกระทั่งถึงขั้นที่แทงตลอดการเกิดดับของสภาพธรรมในขณะนี้ แล้วละคลายความติดข้องที่ยึดถือสภาพธรรมว่าเป็นเรา จนกระทั่งดับความยึดถือว่าสภาพธรรมเป็นเราได้จริงๆ ด้วยการประจักษ์แจ้งพระนิพพาน ฉะนั้นก่อนจะไปถึงขั้นนั้นก็ต้องตั้งต้นตั้งแต่ขั้นนี้
วันก่อนไปสนทนาธรรมที่สำนักแห่งหนึ่ง ท่านขอให้พูดถึงขั้นเริ่มต้นของการปฏิบัติ ดิฉันก็ได้เรียนให้ทราบว่า ขั้นเริ่มต้นของการปฏิบัตินั้นคือฟังให้เข้าใจลักษณะของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏให้เข้าใจก่อน แล้วสติและปัญญาจึงจะอบรมให้เจริญขึ้นจนสามารถประจักษ์แจ้งการเกิดดับของสภาพธรรมในขณะนี้ซึ่งกำลังเกิดดับอยู่ ฉะนั้น
ขั้นฟังก็ต้องพิจารณาว่าที่พระผู้มีพระภาคตรัสไว้ว่า สภาพธรรมในขณะนี้กำลังเกิดดับนั้นเป็นความจริงหรือไม่ เป็นความจริงเพราะพระองค์ทรงตรัสรู้ คือประจักษ์แจ้ง แล้วทรงแสดงธรรมตามที่ทรงประจักษ์แจ้ง ไม่ใช่เพียงอนุมาน แบบนักจิตวิทยาหรือนักปรัชญา แต่เป็นปัญญาขั้นโลกุตตระ ที่สามารถแทงตลอดการเกิดดับในขณะนี้ได้ ปัญญาเริ่มตั้งแต่พิจารณารู้ว่า จิตที่เห็นไม่ใช่จิตที่ได้ยิน จิตขณะหนึ่งต้องดับเสียก่อนแล้วจิตอีกขณะหนึ่งจึงจะเกิดขึ้นได้ นี่คือความรู้ความเข้าใจขั้นฟัง
แต่ก็จะต้องมีความเข้าใจเพิ่มขึ้นๆ อีกมากทีเดียว ค่อยๆ เป็นค่อยๆ ไป จะกระโดดทีเดียวให้เป็นผู้ชนะเลิศในทางกระโดดสูงก็ไม่ได้ จะต้องค่อยๆ ฝึกไปอบรมไป
ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...