ก่อนที่จะสิ้นทุกข์ ต้องทราบเหตุของทุกข์

ผู้ที่จะละทุกข์ได้ ก็จำเป็นจะต้องเป็นผู้ที่รู้ความจริงรู้แจ้ง แล้วละความไม่รู้เป็นลำดับขั้น ทุกข์ก็จะหมดไปเป็นลำดับขั้นด้วย

ถ. รู้นามรูป เพื่อจุดประสงค์อะไร

สุ. เพื่อละความไม่รู้นามรูป

ถ. เมื่อรู้นามรูปแล้ว จะไปสิ้นสุดลงอย่างไร

สุ. ความรู้จะเพิ่มขึ้นเป็นลำดับขั้น ที่ว่าสิ้นสุดนี้หมายความถึงอะไร หมาย ความว่าความรู้สิ้นสุด หรือนามรูปสิ้นสุด

ถ. การรู้นามรูปนี้ก็เพื่อให้สิ้นทุกข์ แต่ยังไม่ทราบว่า การรู้นามรูปนั้น จะเกี่ยวข้องกับการสิ้นทุกข์ได้อย่างไร

สุ. ก่อนที่จะสิ้นทุกข์ ก็ต้องทราบเหตุของทุกข์เสียก่อนว่าคืออะไร ถ้าไม่ทราบเหตุของทุกข์ จะไปเพียรดับทุกข์ได้อย่างไร ผู้ที่สิ้นทุกข์ สิ้นทุกข์เป็นลำดับขั้น ไม่ใช่ว่าจะสิ้นทุกข์ทีเดียวได้หมด ที่ว่าสิ้นทุกข์เป็นลำดับขั้นนั้นก็เพราะเหตุว่า สิ้นกิเลสเป็นลำดับขั้น เวลานี้ทราบหรือยังว่ามีทุกข์อะไรบ้าง มากหรือน้อย เกิดขึ้นเพราะอะไร หรือว่าไม่มีทุกข์ เพราะเหตุว่า เรื่องทุกข์นี้ความจริงก็มีอยู่แล้ว แต่ไม่ทราบ มีใครบ้างที่ไม่มีทุกข์ อาจจะเข้าใจว่าไม่มีได้ แต่ความจริง ถึงจะคิดว่าไม่มีทุกข์ ทุกข์ก็มี เพราะเหตุว่า สิ่งใดสิ่งหนึ่งก็ตามที่เกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย แล้วก็ดับไป ไม่เที่ยง จึงเป็นทุกข์ เป็นอนัตตา ทุกข์ คือ ความไม่เที่ยง มีอยู่ทุกๆ ขณะ ไม่มีใครพ้นไปได้เลย เมื่อเกิดแล้ว ไม่ว่าจะเป็นสภาพธรรมประเภทใด ก็เป็นทุกข์ทั้งสิ้น ในความหมายที่ว่า เมื่อสภาพธรรมนั้นเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป การเกิดขึ้นและดับไป ความไม่เที่ยง นั่นแหละเป็นทุกข์

ทุกคนมีทุกข์ติดตัวอยู่แล้วตั้งแต่เกิดทุกๆ ขณะทีเดียว มีความไม่เที่ยงของนามและรูป ของสังขารธรรมทั้งหลาย จะรู้หรือไม่รู้ก็ตาม ก็เป็นผู้ที่มีทุกข์ เพราะเหตุว่ามีการเกิดขึ้นแล้ว

ที่มา และ ขอเชิญรับฟัง ...

ขอให้อธิบายว่าขั้นปฏิบัติยังไงถึงจะถูก จะตรง