น้ำปานะ
ปานะ เครื่องดื่ม, น้ำสำหรับดื่ม ที่คั้นจากลูกไม้ (น้ำคั้นผลไม้) จัดเป็นยามกาลิก
ท่านแสดงไว้ ๘ ชนิด คือ
๑. อมฺพปานํ น้ำมะม่วง
๒. ชมฺพุปานํ น้ำชมพู่หรือน้ำหว้า
๓. โจจปานํ น้ำกล้วยมีเม็ด
๔. โมจปานํ น้ำกล้วยไม่มีเม็ด
๕. มธุกปานํ น้ำมะทราง (ต้องเจือน้ำจึงจะควร)
๖. มุทฺทิกปานํ น้ำลูกจันทร์หรือองุ่น
๗. สาลุกปานํ น้ำเหง้าอุบล
๘. ผารุสกปานํ น้ำมะปรางหรือลิ้นจี่
นิยมเรียกว่า อัฏฐบาน หรือ น้ำอัฏฐบาน (ปานะ ๘ อย่าง)
น้ำปานะเป็นน้ำที่คั้นหรือได้มาจากผลไม้ ซึ่งภิกษุสามเณรดื่มได้ในเวลาวิกาล ในพระวินัยอนุญาตให้ใช้ผลไม้ขนาด ผลมะตูมลงมาทำน้ำปานะ และ กำหนดผลไม้สำหรับทำน้ำปานะไว้ดังนี้ มะม่วง ชมพู่หรือลูกหว้า กล้วยมีเม็ด กล้วยไม่มีเม็ด มะซาง ลูกจันทน์หรือองุ่น เหง้าบัว มะปราง ลิ้นจี่ และ ผลไม้อื่นๆ ที่มีขนาดไม่ใหญ่กว่าผลมะตูมน้ำปานะจะช่วยบรรเทาความหิวและความอ่อนเพลีย หลังจากที่ภิกษุสามเณรต้องเหน็ดเหนื่อยออกกำลังปฏิบัติภาระหน้าที่ต่างๆ ในชีวิตประจำวัน
บางโอกาส ภิกษุสามเณรจะได้ฉันสิ่งที่พระวินัยกำหนด ไว้ว่าเป็น "เภสัช" เพื่อเสริมแร่ธาตุบางอย่างแก่ร่างกาย เพราะพระมีชีวิตอยู่ได้เนื่องด้วยผู้อื่น อาหารการขบฉัน ก็แล้วแต่ชาวบ้านจะจัดนำมาให้ ไม่สามารถกำหนดเอา หรือแสวงหาได้ตามปรารถนา จึงอาจจะขาดธาตุอาหาร ที่จำเป็นต่อร่างกาย ดังนั้น จึงมีพุทธานุญาตให้ภิกษุฉัน สิ่งที่เรียกว่า"เภสัช" คือ เนยใส เนยข้น น้ำมัน น้ำผึ้ง น้ำอ้อยได้
บางฤดูแม่ชีจะเก็บลูกสมอ มะขามป้อม มาถวายแก่ภิกษุ สามเณรในวันโกน ๗ ค่ำ และ๑๔ ค่ำ วันนั้นเป็นวันที่ สดชื่นสำหรับภิกษุสามเณรพอสมควร แต่ก็อาจกลายเป็น วันที่อ่อนเพลียได้เช่นกัน หากไม่รู้ประมาณในการฉัน เพราะสมอและมะขามป้อมจะเปลี่ยนคุณสมบัติจาก สิ่งเอร็ดอร่อย กลายเป็น "ยาถ่าย" ขนาดรุนแรงขึ้นมาทันที ถ้าฉันมากเกินไป
(คัดมาจาก "ตามรอยโพธิญาณ"ชีวิตพระกรรมฐานใน' ป่าพง ')
น้ำปานะคือน้ำผลไม้ ที่ทรงอนุญาตไว้ มี ๘ ชนิด และอื่นๆ ตามสมควร เมื่อคั้นเอาเฉพาะน้ำ กรองไม่ให้มีกาก พระภิกษุรับประเคนแล้วฉันได้ตลอดวันและคืนหนึ่ง
เชิญคลิกอ่าน ...
ในพระไตรปิฏกแสดงไว้ว่า น้ำอ้อยสด ก็จัดว่าเป็นน้ำปานะค่ะ
จากความคิดเห็นที่ 2
คำว่าบางโอกาส ภิกษุสามเณรจะได้ฉันสิ่งที่พระวินัยกำหนด ไว้ว่าเป็น "เภสัช" ...
กับคำว่า บางฤดู แม่ชีจะเก็บลูกสมอ มะขามป้อม มาถวายแก่ภิกษุ สามเณร ...
เภสัชที่กล่าวถึงนั้น ฉันตอนไหนก็ได้ หรือว่า แค่เช้าถึงเที่ยง
ขอความกรุณาอธิบายเพิ่มเติมด้วยค่ะ
