อยู่ในภพน้อยภพใหญ่เพราะความหลง
(รัฐปาลเถรคาถา)
แต่คนพาลไม่ปรารถนาจะบรรลุ พากันทำกรรมชั่วต่างๆ อยู่ในภพน้อยภพใหญ่เพราะความหลง ผู้ใดทำกรรมชั่วแล้ว ผู้นั้นจะต้องเวียนตายเวียนเกิดอยู่ในวัฏฏะสงสารร่ำไป บุคคลผู้มีปัญญาน้อย เมื่อมาเชื่อต่อการทำของบุคคลผู้ที่กระทำกรรมชั่วนั้น ก็จะต้องเวียนตายเวียนเกิดอยู่ร่ำไปเหมือนกัน
โจรผู้มีธรรมอันชั่วช้า ถูกเขาจับได้พร้อมทั้งของกลาง ย่อมเดือดร้อนเพราะกรรมของตน ฉันใด หมู่สัตว์ผู้มีธรรมอันชั่วช้า ละไปแล้ว ย่อมเดือดร้อนเพราะกรรมของตน ฉันนั้น
กามทั้งหลายอันงามวิจิตร มีรสอร่อยน่ารื่นรมย์ใจ ย่อมย่ำยีจิตด้วยรูปแปลกๆ ดูกร มหาบพิตร เพราะอาตมาภาพได้เห็นโทษในกามคุณทั้งหลายจึงออกบวช สัตว์ทั้งหลาย ทั้งหนุ่ม ทั้งแก่ ย่อมตกไปเพราะร่างกายแตก เหมือนผลไม้หล่น ฉันนั้น
ดูกร มหาบพิตร อาตมภาพเห็นความไม่เที่ยง แม้ข้อนี้ จึงออกบวช
ท่านกล่าวต่อไปว่า
ความเป็นสมณะอันไม่ผิดนั้นแล ประเสริฐ
ที่ว่า ความเป็นสมณะอันไม่ผิด เพราะเหตุว่าสมณะแปลว่าผู้สงบ ผู้ที่ออกบวชเป็นสมณะนั้นก็มีมากมาย แต่ความเป็นสมณะอันไม่ผิดนั้นแล ประเสริฐ
อาตมาภาพออกบวชด้วยศรัทธา เข้าถึงการปฏิบัติชอบในศาสนาของพระชินเจ้า บรรพชาของอาตมาภาพไม่มีโทษ อาตมาภาพไม่เป็นหนี้บริโภคโภชนะ อาตมาภาพเห็นกามทั้งหลายโดยความเป็นของอันไฟติดทั่วแล้ว เห็นทองทั้งหลายโดยเป็นศาสตรา เห็นทุกข์จำเดิมแต่ก้าวลงในครรภ์ เห็นภัยใหญ่ในนรก จึงออกบวช
ถ้าพูดถึงนรก เวลานี้คงไม่ค่อยกลัวเพราะว่ายังไม่ถึง แต่พรุ่งนี้จะไปอยู่ที่ไหน ทราบไหม ก็ไม่มีใครทราบอีกเหมือนกัน วันหนึ่งก็อาจจะต้องไปก็ได้ แต่ว่าผู้ที่เห็นภัยใหญ่ในนรกอย่างท่านพระรัฐปาละ ท่านก็กล่าวว่า เห็นภัยใหญ่ในนรกจึงออกบวช
อาตมาภาพเห็นโทษอย่างนี้แล้ว ได้ความสังเวชในกาลนั้น ในกาลนั้น อาตมาภาพเป็นผู้ถูกลูกศร คือ ราคะเป็นต้นแทงแล้ว บัดนี้บรรลุถึงความสิ้นอาสวะแล้ว พระศาสดาอันอาตมาภาพคุ้นเคยแล้ว คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าอาตมาภาพทำสำเร็จแล้ว อาตมาภาพได้ปลงภาระอันหนักลงแล้ว ถอนตัณหาเครื่องนำไปสู่ภพขึ้นแล้ว บรรลุถึงประโยชน์ที่กุลบุตรออกบวชเป็นบรรพชิตต้องการนั้นแล้ว บรรลุถึงความสิ้นสังโยชน์ทั้งปวงแล้ว
คุ้นเคยกับพระผู้มีพระภาคแล้วหรือยัง คุ้นโดยวิธีไหน เจริญสติปัฏฐานแล้วก็รู้ว่า พระธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงแสดงนั้นคืออย่างไร เป็นความจริงแค่ไหน ในพระไตรปิฎก เถรคาถาก็ดี เถรีคาถาก็ดี ท่านอาจจะคิดว่า เป็นคำพูดธรรมดาๆ แต่ไม่ใช่ธรรมดา เพราะเหตุว่าท่านรู้แจ้งในธรรม เพราะฉะนั้น ผู้ใดที่รู้แจ้งสัจธรรม ก็ย่อมสามารถที่จะมีพยัญชนะ หรือว่ามีคำภาษิต คำคาถาที่เแสดงให้เห็นถึงความเข้าใจจิตใจ ความบริสุทธิ์ของปัญญาของท่านที่หมดจดจากกิเลสแล้ว
ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...