ที่ประเทศอินเดีย

เมื่อกล่าวถึงสิ่งที่มีจริง เป็นของใครชาติหนึ่งชาติใดโดยเฉพาะหรือเปล่า ในเมื่อสิ่งนั้นๆ มีจริง เห็นไม่ใช่แต่เฉพาะชาวพุทธที่เห็นหรือมนุษย์เท่านั้นที่เห็น นกเห็น ปลาเห็น เพราะฉะนั้นเห็นมีจริงไหม!!! เมื่อเห็นมีจริง เห็นเป็นธรรมะและเห็นเกิดขึ้นได้อย่างไรและไม่เที่ยงจริงๆ ขณะที่คิดนึก นอนหลับหรือนึกถึงเรื่องอื่น ... ขณะนั้นก็ไม่เห็น

ธรรมะละเอียดมากคือเป็นทุกสิ่งทุกอย่างที่มีจริงๆ แต่ความลึกซึ้งของธรรมะคือไม่มีใครสามารถที่จะรู้ว่าธรรมะที่มีขณะนี้เกิดได้อย่างไร ลองคิดดู..กำลังเห็น ... ถ้าไม่มีจักขุปสาท (ตา) ไม่มีสิ่งที่มากระทบที่จะปรากฏให้เห็นขณะนี้จะมีสิ่งที่กำลังปรากฏได้ไหม ... ไม่ได้ คนตาบอดไม่มีทางเห็นสิ่งที่กำลังปรากฏขณะนี้

เห็นก็เป็นธรรมะ มีจริง เกิดขึ้นเพราะมีเหตุปัจจัยเฉพาะของแต่ละอย่างๆ ไม่มีใครสามารถที่จะเปลี่ยนแปลงธรรมะได้ เพราะธรรมะทั้งหลายเป็นอนัตตาไม่ใช่ตัวตน ไม่ใช่สิ่งหนึ่งสิ่งใดที่เที่ยง ถ้ารู้ความจริงก็จะรู้ว่าเมื่อเกิดแล้วดับทันที แต่ก็เกิดสืบต่ออย่างรวดเร็วจนกระทั่งไม่ปรากฏการดับไป นี่เป็นภาษาธรรมะซึ่งเป็นแต่เพียงการเริ่มต้นของคำว่าธรรมะ

ศึกษาธรรม ๙๔๐