อิริยาบถที่เป็นกายานุปัสสนานี้ สติระลึกรู้สิ่งใดที่เป็นปรมัตถ์
ถ. สำหรับกายานุปัสสนาสติปัฏฐานนี้ สติสามารถที่จะระลึกรู้ที่เย็น ร้อน อ่อน แข็ง ตึง ไหว ซึ่งเป็นสภาพของปรมัตถธรรมโดยแท้ แต่อิริยาบถที่เป็นกายานุปัสสนานี้ สติสามารถจะระลึกรู้สิ่งใดที่เป็นปรมัตถ์
สุ. ที่กายมีรูปอะไรบ้าง
ถ. มีรูป ๒๘ รูป (๒๗ รูป)
สุ. มีรูปต่างๆ เหล่านี้ จะรู้ได้ทางไหน อย่างไร มีรูปจริงแต่จะต้องมีทางที่จะรู้ด้วย ไม่ใช่ว่าไม่มีทางรู้
มัชฌิมนิกาย มัชฌิมปัณณาสก์ มหาสกุลุทายิสูตร มีข้อความว่า
ดูกร อุทายี อีกประการหนึ่ง เราได้บอกปฏิปทาแก่สาวกทั้งหลายแล้ว สาวกทั้งหลายของเราปฏิบัติตามแล้ว ย่อมรู้ชัดอย่างนี้ว่า กายของเรานี้แลมีรูปประกอบด้วยมหาภูตรูป เกิดแต่บิดา มารดา เติบโตขึ้นได้ด้วยข้าวสุกและขนมสด ไม่เที่ยง ต้องอบ ต้องนวดฟั้น มีอันทำลาย และกระจัดกระจายเป็นธรรมดา และวิญญาณของเรานี้ก็อาศัยอยู่ในกายนี้ เนื่องอยู่ในกายนี้
เพราะฉะนั้น การที่จะกล่าวว่า การรู้กาย กายานุปัสสนาสติปัฏฐาน รู้อะไร มหาภูตรูปมีไหมที่จะต้องรู้ เวลาที่กำลังนั่งอยู่ นอนอยู่ ยืนอยู่ เดินอยู่ ถ้าสติระลึกที่กาย ก็ต้องมีลักษณะของมหาภูตรูปที่เย็นหรือร้อน ส่วนหนึ่งส่วนใดกระทบกับกายปสาทส่วนนั้นทำให้เกิดการรู้เย็น รู้ร้อน รู้อ่อน รู้แข็ง หรือรู้ตึง รู้ไหวเกิดขึ้นในขณะนั้น
ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...