ควรเลือกเฟ้นธรรม โดยอุบายอันแยบคาย
สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เชตวนสูตร ที่ ๘ มีข้อความว่า
อนาถปิณฑิกเทพบุตรได้มาเฝ้าพระผู้มีพระภาค ทูลสรรเสริญพระเชตวันวิหาร
ซึ่งมีข้อความโดยย่อว่า
เพราะเหตุนั้นแหละ คนผู้ฉลาด เมื่อเห็นประโยชน์ของตน ควรเลือกเฟ้นธรรม โดยอุบายอันแยบคาย เพราะเมื่อเลือกเฟ้นเช่นนี้ ย่อมหมดจดได้ในธรรมเหล่านั้น
ข้อความใน อรรถกถาสารัตถปกาสินี อธิบายว่า
ข้อว่า พึงเลือกเฟ้นธรรมโดยแยบคาย โยนิโส วิจิเน ธมฺมํ คือ พึงเลือกเฟ้นธรรม ได้แก่ ขันธ์ ๕ ด้วยอุบาย
สิ่งที่ไม่ใช่ขันธ์ ๕ ไม่มีลักษณะปรากฏ หลงไปพิจารณา และก็ไม่มีความเกิดดับปรากฏเลย ย่อมไม่ทำให้ปัญญารู้ชัดในสภาพธรรมที่เป็นขันธ์ ๕ ที่มีลักษณะไม่เที่ยง ไม่ใช่ตัวตน เป็นทุกข์ ตามความเป็นจริงได้ ถ้าใครไปหลงพิจารณาสิ่งที่ไม่มี และหวังจะให้สิ่งนั้นดับลงไป ให้ประจักษ์ความเกิดขึ้นและดับไป ก็เป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้
และอนาถปิณฑิกเทพบุตร ก็ยังได้กล่าวว่า
เพราะเหตุนั้นแหละ คนผู้ฉลาด เมื่อเห็นประโยชน์ของตน ควรเลือกเฟ้นธรรมโดยอุบายอันแยบคาย เมื่อเลือกเฟ้นเช่นนี้ ย่อมหมดจดได้ในธรรมเหล่านั้น
ทำไมอนาถปิณฑิกเทพบุตรจะต้องมากล่าวคาถาอย่างนี้ด้วย ถ้าไม่ใช่เพื่อเตือน เพื่อประโยชน์แก่ผู้ฟังให้ได้ระลึกรู้สภาพธรรมที่ตรงที่จริงว่า จะต้องเลือกเฟ้น ไม่ใช่ว่าไม่เลือกเฟ้นธรรม ปฏิบัติไปผิดๆ ถูกๆ ย่อมจะหมดจดไม่ได้ในธรรมเหล่านั้น
ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...