ความหมายของคำว่าสังฆทานที่ถูกต้อง
พอที่จะทราบความต่างกันไหมสำหรับจิตใจของท่านเองว่า เป็นปาฏิบุคคลิกทาน หรือว่าเป็นทักษิณาในสงฆ์ เป็นสังฆทาน
ตามความเข้าใจของคนทั่วไปนั้น สังฆทานก็คล้ายๆ กับพิธีกรรมที่จะต้องประกอบให้ถูกต้อง มีสิ่งที่จะเป็นไทยธรรม ต้องอยู่ในลักษณะนั้นลักษณะนี้ และต้องกล่าวคำถวายสังฆทานด้วย ถ้าขาดไปสักสิ่งหนึ่งสิ่งใด ก็ไม่เป็นสังฆทาน
เพราะฉะนั้น ต้องเข้าใจความหมายของคำว่าสังฆทานให้ถูกต้อง ลืมเรื่องเก่าที่เคยเข้าใจผิด ข้อสำคัญอยู่ที่ว่า ขณะที่กำลังถวายนี้จิตมุ่งอะไร ถ้ามุ่งถวายบูชาแด่พระอริยสงฆ์ จึงจะเป็นสังฆทาน
ข้อความในอรรถกถามีอธิบายว่า
ทักษิณาในสงฆ์จะมีได้ ก็ด้วยความยำเกรงในสงฆ์ การยำเกรงในสงฆ์นั้นทำได้ยาก
ปปัญจสูทนี มีข้อความว่า
ผู้ใดมอบไทยทานไว้ว่า ข้าพเจ้าถวายทักษิณาที่วางไว้ในสงฆ์
หมายความว่า เป็นผู้ที่มีเจตนาที่จะถวายทักษิณาแด่สงฆ์ ไม่ใช่เจาะจงบุคคล แล้วก็ไปวัด กล่าวว่า ได้โปรดจัดพระเถระ เจาะจงสงฆ์สักหนึ่งรูป แต่กลับไปได้สามเฌร ก็เกิดความไม่พอใจว่า เราได้สามเฌร ทักษิณาของเขาก็ไม่ชื่อว่าเป็นไปในสงฆ์
ส่วนผู้ที่ได้พระเถระ แล้วโสมนัสว่า เราได้พระเถระผู้ใหญ่ก็ไม่ชื่อว่าทักษิณาเป็นไปในสงฆ์
ส่วนผู้ใดจะได้สามเฌร หรือภิกษุหนุ่มหรือแก่ โง่หรือฉลาดก็ตามจากสงฆ์แล้ว ไม่มีความเคลือบแคลงสงสัย สามารถทำความยำเกรงในสงฆ์ ด้วยตั้งใจว่า เราถวายแก่สงฆ์ ทักษิณาของผู้นั้นชื่อว่าเป็นไปในสงฆ์
ข้อความในอรรถกถามีว่า
ความว่าเศรษฐีผู้หนึ่งเป็นเจ้าของวิหาร ตั้งใจว่าจะถวายทักษิณาไปในสงฆ์ แล้วขอภิกษุรูปหนึ่ง เขาได้ภิกษุทุศีลรูปหนึ่ง ให้จัดที่นั่ง ปูอาสนะ ผูกเพดานเบื้องบน บูชาด้วยธูป ของหอม ล้างเท้า ถวายไทยทาน ด้วยจิตเคารพในสงฆ์ เหมือนทำการต้อนรับพระผู้มีพระภาค หลังจากฉันแล้ว ภิกษุรูปนั้นไปที่ประตูบ้าน บอกว่าขอจอบสักเล่มเพื่อนำไปแต่งวัด อุบาสกก็ให้จอบไป เอาเท้าเขี่ยให้ไป
พวกชาวบ้านก็กล่าวว่า
ลาภสักการะที่ท่านกระทำแล้วแก่ภิกษุรูปนั้นแต่เช้าตรู่ ไม่ต้องนำมาพูดกันล่ะ บัดนี้ แม้แต่เพียงอุปจาระ ความประพฤติ มารยาทหน่อยหนึ่งก็ไม่มี
อุบาสกนั้นจึงกล่าวว่า
ก็นั่นน่ะ เป็นความยำเกรงแก่สงฆ์ ที่ไม่ใช่แก่ภิกษุรูปนี้ ก็ใครย่อมชำระทักษิณาแก่สงฆ์ที่มีผ้ากาสาวะพันคอให้บริสุทธิ์ได้
อรรถกถาอธิบายว่า
คำว่า ถวายทานอุทิศสงฆ์ ในผู้ทุศีลทั้งหลายนั้นไม่ควรกล่าวว่า สงฆ์ผู้ทุศีล เพราะเหตุว่า สงฆ์ชื่อว่าทุศีล ไม่มี เพราะเหตุว่าหมายความถึงพระอริยเจ้า ผู้ทุศีลนั้นเป็นเพียงอุบาสกเท่านั้น
เพราะฉะนั้น ผู้จะถวายทาน ก็จะถวายทานด้วยตั้งเจตนาว่า ถวายอุทิศสงฆ์ในบุคคลผู้ทุศีล
สมัยนี้ยังถวายอุทิศสงฆ์ได้ไหม ถ้าเข้าใจแล้วก็ได้
ที่มา และ อ่านเพิ่มเติม ...