อดทนต่อสิ่งที่น่าพอใจยากกว่า

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ข้อความที่แสดงถึงความอดทนหรือขันติ มีมากในพระไตรปิฎกและอรรถกถา ความอดทน ต้องเป็นไปในทางฝ่ายที่ดีงามเท่านั้น ความเป็นจริงของสภาพธรรมนี้แสดงไว้ว่า กุศลขันธ์ ที่มีอโทสะ เป็นประธาน

ประโยชน์ของการฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม ก็เพื่อความเข้าใจถูกเห็นถูกตามความเป็นจริง และที่สำคัญ ธรรม เป็นปกติในชีวิตประจำวัน ก่อนอื่นต้องเริ่มที่ความเข้าใจว่าขณะนี้เป็นธรรม ทุกขณะของชีวิตเป็นธรรม แต่ดูเหมือนจะไปหาว่าขณะไหนเป็นความอดทน ขณะไหนมีความอดทน แต่ความอดทนมีแล้ว เกิดแล้ว เป็นไปแล้วซึ่งก็ไม่พ้นไปจากสภาพธรรมที่เป็นนามธรรม เช่น อดทนที่จะไม่ว่าร้ายผู้อื่น อดทนที่จะไม่ทำร้ายผู้อื่น อดทนที่จะไม่กระทำทุจริตกรรมประการต่างๆ อดทนในการที่จะฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม สะสมปัญญาไปตามลำดับเพราะพระธรรมเป็นเรื่องยาก ต้องมีความอดทนในการฟัง ในการศึกษาต่อไป เป็นต้น

ทั้งหมดนี้คือ ความอดทนในชีวิตประจำวัน ละเอียดยิ่งไปกว่านั้น คือ อดทนทั้งต่ออกุศล อดทนต่อผลของอกุศล นอกจากนั้นยังอดทนต่อผลของกุศลด้วย กล่าวคือ เมื่อได้รับสิ่งที่ไม่น่าพอใจ อันเป็นผลของอกุศล และได้รับสิ่งที่น่าพอใจ อันเป็นผลของกุศล ก็อดทนที่จะไม่เป็นไปด้วยอำนาจของอกุศล ทั้งโทสะ และ โลภะ ซึ่งจะเห็นได้ว่าความอดทนเป็นธรรมเครื่องเผาบาปธรรม พร้อมทั้งเป็นธรรมที่ทำให้ถึงซึ่งฝั่ง คือ การดับกิเลส (บารมี) ที่ควรเจริญในชีวิตประจำวันเพื่อเกื้อกูลต่อการรู้แจ้งอริยสัจจธรรมด้วย ซึ่งควรอย่างยิ่งที่จะได้เห็นคุณประโยชน์ของความอดทนในชีวิตประจำวัน พระธรรมควรค่าแก่การศึกษาและน้อมประพฤติปฏิบัติตามเป็นอย่างยิ่ง และพระธรรมจะเป็นประโยชน์เกื้อกูลสำหรับผู้ศึกษาและน้อมประพฤติปฏิบัติตามเท่านั้นจริงๆ

ข้อความที่มีปรากฏในขุททกนิกาย จริยาปิฎก จะแสดงครอบคลุม ทั้งอดทนอดกลั้นต่อสิ่งที่น่าปรารถนา และ ต่อสิ่งที่ไม่น่าปรารถนา ดังนี้

[เล่มที่ 74] ขุททกนิกาย จริยาปิฎก เล่ม ๙ ภาค ๓ - หน้าที่ ๖๔๒

พึงปรารภความเพียรในประโยชน์ของสัตว์นั้นๆ พึงอดกลั้นสิ่งทั้งปวงมีสิ่งที่น่าปรารถนาและไม่น่าปรารถนา เป็นต้น

พึงไม่พูดผิดความจริง

พึงแผ่เมตตาและกรุณาแก่สัตว์ทั้งปวงโดยไม่เจาะจง

การเกิดขึ้นแห่งทุกข์อย่างใดอย่างหนึ่งจะพึงมีแก่สัตว์ทั้งหลายพึงหวังการเกิดขึ้นแห่งทุกข์ทั้งปวงนั้นไว้ในตน

อนึ่ง พึงอนุโมทนาบุญของสัตว์ทั้งปวง

ขอเชิญศึกษาเพิ่มเติมจากคำบรรยายของอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์
(แนวทางเจริญวิปัสสนา ครั้งที่ ๑๙๕๘) ได้ที่หัวข้อด้านล่างนี้ ครับ

แนวทางเจริญวิปัสสนา แผ่นที่ ๓๓

...ยินดีในความดีของทุกๆ ท่านครับ...

อนุโมทนาสาธุครับ

ขออนุโมทนาครับ