Thai-Hindi 11 February 2023

- ทำไมเราต้องเรียนทุกอย่างที่มีจริงในชีวิต (เพื่อละความไม่รู้) เพราะถ้าไม่รู้ความจริงก็เข้าใจว่า “มีเรา” เป็นเราตั้งแต่เกิดจนตาย

- รู้จักคุณของพระสัมมาสัมพุทธเจ้ารึยัง พระคุณของพระองค์ประมาณไม่ได้จากการที่ไม่เข้าใจอะไรเลยในชีวิตก็ค่อยๆ รู้ความจริงจนกว่าจะประจักษ์แจ้ง

- เพราะฉะนั้นถ้าไม่ฟังคำของพระองค์จะรู้ความจริงว่าไม่มีเราเลยได้ไหม ฟังแค่นี้หมดความเป็นเรารึยัง ต้องฟังอีกนานเท่าไหร่ (นานมาก ต้องฟังต่อไปเรื่อยๆ ) จนกว่าจะเข้าใจขึ้น

- นี่เป็นความรู้ขั้นปริยัติ ฟังเรื่องสิ่งที่มีจริงทั้งๆ ที่สิ่งนี้กำลังมีจริงๆ แต่ยังไม่รู้ความจริงของสิ่งนั้น

- เดี๋ยวนี้กำลังเห็น เห็นเกิดแล้วดับไปรึเปล่า (ยังไม่รู้อย่างนั้น) แต่ความจริงเห็นเกิดแล้วดับเปล่า (เกิดแล้วดับ) เมื่อความจริงเป็นอย่างนี้ สามารถจะรู้แจ้งความจริงของเห็นได้ไหม (รู้ได้) เมื่อมีความเข้าใจขึ้นจึงเข้าใจถูกต้องว่า พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงความจริงของธรรมให้ค่อยๆ เข้าใจขึ้นตามลำดับจนสามารถประจักษ์ความจริงได้

- ถ้าไม่เข้าใจสิ่งที่มีจริงแต่ละหนึ่งแต่ละขณะสามารถที่จะละความเป็นเราได้ไหม แต่เมื่อเข้าใจความจริงทีละ ๑ ค่อยๆ ละความไม่รู้ทีละ ๑ จนกระทั่งสามารถที่จะรู้ว่า ขณะนี้กำลังสนใจหรือเข้าใจหรือใส่ใจเฉพาะธรรม ๑ ความเข้าใจอย่างนี้เป็นเรารึเปล่า ความไม่รู้ไม่เข้าใจเป็นเรารึเปล่า นี่เป็นหนทางที่จะรู้ว่า ทุกสิ่งทุกอย่างที่มีไม่ใช่เราเป็นอนัตตา

- เริ่มต้นไม่ลืมว่า ทุกอย่างที่มีจริงไม่ใช่สิ่งหนึ่งสิ่งใด ทุกอย่างเป็นแต่ละหนึ่งที่เป็นธาตุรู้และสภาพธรรมอีกอย่างที่ไม่ใช่ธาตุรู้

- สภาพที่เกิดขึ้นรู้เป็นนามธรรม จะใช้คำว่า “นามธาตุ” ก็ได้ สภาพธรรมที่เกิดขึ้นไม่รู้อะไร ไม่สามารถรู้ได้เป็น “รูปธาตุ” เป็น “รูปธรรม” ทั้งหมดไม่ว่าที่ไหน โลกนี้ โลกหน้า สวรรค์ มนุษย์หรืออะไรก็ตามเป็นธาตุธรรมอย่างหนึ่งอย่างใดคือ เป็นรูปธาตุหรือนามธาตุใช่มั้ย

- เราเรียกว่าสุนัขแต่ความจริงคืออะไร ที่เราเรียกว่า “สุนัข” ก็คือนามธรรมและรูปธรรมเท่านั้น

- นามธาตุ เป็นสุนัขหรือว่าเป็นเรา (ไม่เป็นสุนัขไม่เป็นเรา) นี่เริ่มเข้าใจธรรมละเอียดขึ้นว่าเป็นสิ่งที่มีจริงไม่ใช่ของใคร เกิดแล้วก็ดับไปไม่กลับมาอีกเลย

- ความรู้เท่านี้ไม่พอ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าจึงทรงแสดงความจริงของแต่ละ ๑ ละเอียดขึ้นเพื่อให้ค่อยๆ เห็นความจริงว่า ไม่ใช่สิ่งอื่นแต่เป็นแต่ละ ๑ ไม่ใช่ของใครและไม่เป็นใครจึงเป็นอนัตตา

- คุณอาคิ่ล คุณอาช่า คุณสุคิน ดิฉันต่างกับสุนัขอย่างไร (นัยของรูปธาตุนามธาตุไม่ต่างกัน) และอะไรทำให้ต่างกัน (สุนัขไม่สามารถฟังและเข้าใจธรรมได้) และก็มีรูปร่างที่ต่างกันทำให้เป็นนก เป็นคนเป็นสัตว์ เป็นเทวดาต่างๆ แต่ความจริงก็เป็นนามธรรและรูปธรรมที่เป็นกุศลและอกุศล และเป็นผลของกุศลและอกุศล

- ใครก็ตามที่ตายแล้วเกิดเป็นสุนัขได้ไหม (ได้ตามเหตุปัจจัย) อะไรทำให้เกิดเป็นสุนัข เป็นนก เป็นแมว (อกุศลกรรม) เราพูดได้แต่ยังไม่รู้จักความเป็นจริงของ “กมฺม"

- เพราะฉะนั้นถ้าไม่ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงความจริงของสิ่งที่มีจริงทั้งหมดโดยประการทั้งปวง ๔๕ พรรษา ไม่สามารถที่จะคิดเองได้ว่า มีอะไรเดี๋ยวนี้ที่เป็นสิ่งที่ปรากฏหลากหลายต่างๆ กัน

- ถ้าไม่เข้าใจความจริงจนสามารถ “ละ” ความเห็นผิดๆ ก็ไม่สามารถที่จะประจักษ์แจ้งความจริงตามที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงประจักษ์แจ้งแล้ว

- ใครก็ตามที่ไม่ใช่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าถ้าไม่ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไม่สามารถที่จะรู้ความจริงได้

- การไม่รู้ความจริงมีมากไหม (มาก) มากอย่างไร (ยกตัวอย่างเห็นที่มีอยู่ตอนนี้ก็ยังไม่รู้ความจริง) ถ้าไม่ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะไม่รู้ความจริงของอะไรทั้งสิ้นตั้งแต่เกิดจนตายทุกอย่างใช่ไหมแต่พอฟังความจริงที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง เริ่มเข้าใจถูกขึ้นทีละน้อยใช่ไหม

- เพราะฉะนั้นต่อไปนี้เราจะสนทนาสิ่งที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงแสดงไว้แล้วเรื่องอะไรก็ได้ ทุกคนที่ฟังแล้วรู้แล้วว่า ความจริงต้องเป็นการที่ได้ฟังคำของพระพุทธเจ้า สงสัยอะไรหรืออยากจะสนทนาเรื่องอะไรก็เชิญเลย

- ถ้าฟังแล้วไม่เข้าใจก็ฟังต่อไปไตร่ตรองต่อไปจนกระทั่งรู้ว่า อะไรถูก อะไรผิด

- คำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า “ผิด” จากความเป็นจริงได้ไหม (ไม่) จะรู้อย่างนี้ก็ต่อเมื่อได้ฟังคำของพระองค์

- เพราะฉะนั้นต่อไปนี้ก็จะกล่าวถึงคำที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัสแล้ว ถ้าต้องการที่จะเข้าใจตรงไหนเราก็จะได้สนทนาธรรมกัน

- (ต่อเนื่องจากที่ท่านอาจารย์เคยกล่าวไว้ครั้งที่อาช่ามาเมืองไทยว่า ความเข้าใจธรรมไม่ได้ขึ้นอยู่กับภาษาเพราะฉะนั้นจะฟังในภาษาใดไม่สำคัญแต่สำคัญที่เข้าใจในภาษาของตน เลยสงสัยเรื่องสุนัขไม่เข้าใจภาษาคนแล้วสุนัขจะเข้าใจธรรมได้รึเปล่า) ลองพูดธรรมกับสุนัขสิคะ

- (เข้าใจว่าคุยกับสุนัขไม่เข้าใจแน่นอนแต่สงสัยว่า ถ้าตามหลักแล้วสมมติว่า สุนัขของอาช่าถ้าชาติก่อนเป็นมนุษย์ได้ฟังธรรมแล้วเข้าใจชาตินี้จะเข้าใจไหม) คุณอาช่าสามารถรู้ได้ไหมว่า ที่เรากำลังคุยกันสุนัขรู้ได้รึเปล่า (ไม่ทราบ) ไม่ทราบแล้วจะทราบได้ไหม แล้วคนอื่นจะรู้ได้ไหมถ้าเขาไม่รู้ (ความไม่รู้ไม่สามารถจะรู้ได้) แล้วจะคิดทำไม คิดแล้วรู้ได้ไหม

- (คำถามของอาช่าคือ ความไม่รู้คือสิ่งที่มีจริงตอนนี้ มีความไม่รู้หรืออวิชชาชนิดอื่นไหม) ชนิดอื่นหมายความว่าอย่างไร (หมายความว่าถ้ามีอวิชชาที่หลากหลายเกิดเป็นอกุศลจิต ๑๒ ประเภท มีความแตกต่างอย่างไร) จะพูดเรื่องกุศลจิตอกุศลจิตมีเท่าไหร่ไม่ได้ทำให้เขาเข้าใจคำถามที่มีเหล่านี้เลย เพราะฉะนั้นเราไม่ไปไกล เราจะอยู่ที่แต่ละคำที่ทำให้เข้าใจขึ้น เพราะฉะนั้นถามเขาว่า เวลาที่เขาไม่รู้มันเป็นความไม่รู้อย่างเดียวหรือเป็นอย่างอื่นด้วย

- เพราะฉะนั้นบางคนฟังแล้วเข้าใจได้ บางคนอีกนานกว่าจะเข้าใจ แสดงให้เห็นว่า “อวิชชา” มากหรือน้อยแค่ไหน

- จะรู้ได้ว่า อวิชชามากหรือน้อยแค่ไหน เมื่อฟังคำจริงแล้วเข้าใจทันทีหรืออีกนานหรือเข้าใจนิดหน่อยคนที่ฟังธรรมแล้วไม่ได้เข้าทั้งหมดทันทีพร้อมกันถึงที่สุดแสดงว่า อวิชชาต่างๆ สะสมมามากน้อยแค่ไหน จะรู้ความจริงเมื่อกำลังเกิดขึ้นอธิบายเท่าไหร่ก็ไม่เข้าใจ จะเข้าใจมากไหมกับคนที่ฟังแล้วสามารถเข้าใจได้

- เพราะฉะนั้นธรรมไม่ใช่คิดเอง เอานั่นเอานี่มาผสมแต่พิสูจน์ได้ทันที ไม่ทราบมีเรื่องอื่นไหมที่จะต้องเข้าใจให้ละเอียดขึ้นเพราะเหตุว่า ถ้าไม่รู้มากขึ้นก็ละความติดข้องและความสงสัยไม่ได้

- ความเข้าใจเพิ่มขึ้นเป็นหนทางเดียวที่จะทำให้ละคลายความไม่รู้และความติดข้อง หนทางอื่นไม่มีใช่ไหม เพราะฉะนั้นเดี๋ยวนี้ความรู้ยังไม่พอที่จะรู้ว่า เดี๋ยวนี้เห็นไม่ใช่เราทั้งๆ ที่กำลังเห็น

- ต้องค่อยๆ เข้าใจเพิ่มขึ้นจึงรู้ว่า นี่เป็นหนทางเดียวซึ่งเป็นอริยสัจจธรรมที่ ๔ ถ้าไม่รู้ว่า ความเข้าใจเดี๋ยวนี้ทีละน้อยเพิ่มขึ้นเป็นหนทางที่จะรู้แจ้งความจริงก็ไม่สามารถที่จะถึงการประจักษ์แจ้งความจริงได้

- เพราะฉะนั้นการเริ่มเข้าใจความจริงของสิ่งที่มีเดี๋ยวนี้ทีละเล็กทีละน้อยจะค่อยๆ ละความสงสัยและความไม่รู้ ถ้ารู้แล้วจะสงสัยไหม เพราะฉะนั้นที่สงสัยเพราะยังไม่รู้จริงๆ ใช่ไหม นี่คือความต่างกันของปริยัติ ปฏิปัตติ ปฏิเวธ เพราะฉะนั้นยังสงสัยในพระปัญญาคุณของพระพุทธเจ้าที่ไม่ใช่บอกให้เราเข้าใจเพียงจากการที่พระองค์คิด แต่จากการที่พระองค์ทรงบำเพ็ญพระบารมีที่สามารถรู้ความจริงของสิ่งที่เป็นอย่างที่พระองค์ตรัสให้รู้ทุกคำ

- เพราะฉะนั้นฟังทุกคำของพระองค์ ไตร่ตรองให้เป็นความเข้าใจจริงๆ เพิ่มขึ้น เป็นหนทางเดียวที่จะค่อยๆ ละคลายความไม่รู้และความสงสัย

- เพียงฟังสามารถที่จะประจักษ์แจ้งความจริงทันทีได้ไหม (ไม่ได้) แล้วแต่กำลังของปัญญา ถ้าเป็นพระสารีบุตรเพียงฟังไม่มากก็สามารถประจักษ์แจ้งความจริงได้เพราะรู้จริงๆ ไม่ใช่เพราะไม่รู้

- เพราะฉะนั้นเดี๋ยวนี้กำลังฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นผู้ที่ตรงว่า มีความเข้าใจสิ่งที่พระองค์ที่หมายความถึงสิ่งที่กำลังมีเดี๋ยวนี้แค่ไหน

- เพียงได้ยินได้ฟังเท่านี้สามารถจะประจักษ์แจ้งสภาพธรรมทีละ ๑ ซึ่งเกิดดับได้ไหม เพราะฉะนั้นรู้ว่าจะเข้าใจได้ก็ต่อเมื่อมีความเข้าใจเพิ่มขึ้น ได้ฟังแล้วไตร่ตรอง นี่เป็นหนทางเดียวที่จะทำให้เข้าใจความเป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า

- ความสงสัยมีจริงไหม (มีจริง) เป็นธรรมรึเปล่า (เป็น) เป็นธรรมอะไร (เจตสิก) เจตสิกคืออะไร (เป็นนาม) ทำไมเป็นเจตสิก (เพราะไม่เหมือนจิต) ไม่เหมือนอย่างไร จิตเป็นสภาพรู้อารมณ์ เจตสิกก็เป็นสภาพรู้อารมณ์ต่างกันอย่างไร (ต่างกันที่กิจ) หมายความว่าอย่างไรว่าจิตรู้ทั่ว (รู้ชัดเจน) ไม่ใช่ทั่วเพราะฉะนั้นจะเห็นได้ว่า เดี๋ยวนี้มีจิตใช่ไหม รู้ว่ามีจิตแต่ว่าประจักษ์แจ้งสภาพที่เป็นธาตุรู้เท่านั้นหรือยัง (ยัง)

- นี่เป็นความลึกซึ้งซึ่งพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงหนทางว่า สามารถที่จะรู้จิตแจ่มแจ้งถูกต้องด้วยความเข้าใจว่าเป็นจิตไม่ใช่สภาพธรรมอื่น

- พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงธาตุรู้ทุกประเภทเพราะว่าธาตุรู้มีหลายอย่าง เพราะฉะนั้นเราจึงได้ยินคำว่า จิต “จิตฺต” เป็นธาตุที่รู้แจ้งสิ่งที่ปรากฏซึ่งเป็นอารมณ์ แต่จิตเกิดไม่ได้ถ้าไม่มีสภาพธรรมที่เกิดพร้อมกันอาศัยกันและกันเกิดขึ้นซึ่งเป็นธาตุรู้ทั้งหมด

- ธาตุรู้ที่เกิดพร้อมกับจิตมีลักษณะต่างๆ แต่ไม่ใช่จิต สภาพรู้ที่เกิดพร้อมกับจิตรู้อารมณ์เดียวกับสิ่งที่จิตรู้แต่ไม่ใช่จิต ดับพร้อมจิตเพราะมีลักษณะที่เป็นธาตุรู้แต่ละอย่างหลากหลายจึงเป็น “เจตสิก”

- เดี๋ยวนี้มีอะไร (มีเห็น) มีจิต มีเจตสิก มีรูป ขณะเกิดก็มีจิต เจตสิก รูป ขณะที่ไม่ใช่ขณะเกิดแต่ไม่ใช่ขณะที่เห็น ได้ยิน ได้กลิ่น ลิ้มรส รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสก็มีจิต มีเจตสิก มีรูป

- เดี๋ยวนี้รู้ว่าไม่มีเราเพราะรู้ว่าเป็นจิตอะไร เป็นเจตสิกอะไร เป็นรูปอะไรถ้าไม่รู้อย่างนี้ก็เป็นเราแน่นอน

- สิ่งที่มีจริงไม่ใช่ใครไม่เป็นของใครแต่เข้าใจผิดว่า เป็นเราของเรา เพราะฉะนั้นความเข้าใจผิดมีจริงเป็น “มิจฉาทิฏฐิ” ความเห็นผิดจากความเป็นจริง

- สิ่งที่มีจริงแล้วเข้าใจขึ้นทีละน้อยเพราะได้เข้าใจคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นเบื้องต้นที่จะทำให้เข้าใจคำที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าตรัส ไม่ว่าจะเป็นพระวินัย พระสูตร หรือพระอภิธรรมก็สามารถเข้าใจความจริงได้ว่าคืออะไร

- เมื่อมีความเข้าใจที่มั่นคงก็สามารถที่จะ “ถึงลักษณะ” ที่เป็นอย่างนั้นในขณะนี้ได้ นั่นคือการเริ่มเห็นถูกในสิ่งที่มีจริงเดี๋ยวนี้จนสิ่งที่มีจริงเดี๋ยวนี้เริ่มปรากฏให้รู้ความจริงว่า เป็นอย่าง ๑ เท่านั้นแต่ละหนึ่งๆ

- ขณะที่สามารถ “ถึง” สิ่งที่มีจริงด้วยความเข้าใจ ขณะนั้นไม่ใช่เพียงเข้าใจเรื่องของสิ่งนั้น จนกว่าจะประจักษ์แจ้งความจริงต้องเข้าใจให้ถูกต้อง เพราะฉะนั้นสำหรับคราวต่อไปก็คงจะได้อ่านบ้าง ได้ฟังบ้างว่า มีความเข้าใจแค่ไหน เราก็จะได้สนทนาเพิ่มเติมให้เข้าใจยิ่งขึ้น

- สำหรับนี้ก็สวัสดีนะคะ ยินดีในกุศลของทุกคนที่ค่อยๆ เข้าใจธรรมขึ้นเรื่อยๆ

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ยินดีในกุศลของทุกท่าน

กราบขอบพระคุณยินดีในกุศลด้วยความเคารพค่ะ

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ที่เคารพยิ่ง

ขอบพระคุณและยินดีในกุศลวิริยะของพี่ตู่ ปริญญ์วุฒิ ด้วยครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาในกุศลวิริยะของคุณตู่ ปริญญ์วุฒิ ด้วยค่ะ

แต่ละวรรคตอนอ่านง่าย ขอบคุณที่แบ่งปันค่ะ และขออนุโมทนาในกุศลวิริยะของคุณ ปริญญ์วุฒิ ค่ะ

กราบอนุโมทนาครับ