อุปจารสมาธิ
ได้อ่านพบในหนังสือพระอภิธรรม บอกว่าคนที่ยังไม่ผ่านนิวรณ์ ๕ จะไม่สามารถเข้าถึงอุปจารสมาธิได้เลย การปฏิบัติจะต้องเป็นตามขั้นตอนแบบนี้หรือ อ่านแล้วเป็นเรื่องที่ยากมาก การที่คนจะหลุดพ้นได้ แค่นิวรณ์ ๕ ยังทำไม่ได้เลย โดยเฉพาะง่วงเหงาหาวนอนทำยากจัง ทุกวันนี้ติดอยู่เรื่องการนอนอย่างเดียว
อุปจารสมาธิ เป็นสมาธิที่สงบจากอกุศล สงบจากนิวรณ์ ใกล้ถึงอัปปนาสมาธิเวลาฟังธรรมะหรือเข้าใจธรรมะ ขณะนั้นที่จิตเป็นกุศล สงบจากนิวรณ์ชั่วขณะ ขณะที่สติเกิดขึ้นระลึกรู้สภาพธรรม ขณะนั้นจิตเป็นกุศลสงบจากนิวรณ์ชั่วขณะ นิวรณ์เป็นสภาพธรรมอย่างหนึ่ง เป็นอารมณ์ของสติปัฏฐานได้
ก่อนการตรัสรู้ของพระผู้มีพระภาค ก็มีผู้บำเพ็ญเพียรเจริญสมถภาวนาจนบรรลุถึงเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน และฝึกอบรมจิต จนอธิษฐานให้มีตาทิพย์ หูทิพย์ ระลึกชาติได้ และสามารถกระทำอิทธิปาฏิหาริย์ได้ แต่แม้กระนั้น ท่านเหล่านั้นก็ยังไม่สามารถรู้แจ้งอริยสัจจธรรมเมื่อไม่ได้อบรมเจริญเหตุ คือ วิปัสสนาภาวนา จนสมบูรณ์ที่จะเป็นปัจจัยให้รู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้ และบางท่านก็ยังเห็นผิดยึดมั่นในการปฏิบัติ ซึ่งไม่ใช่หนทางให้รู้แจ้งอริยสัจจธรรม
เริ่มต้นต้องมีความรู้ ความเข้าใจถูกว่า สภาพจิตที่ไม่สงบหมายถึงอกุศล สภาพจิตที่สงบคือ กุศล ต้องเป็นปัญญาที่เข้าใจถูกว่า ขณะใดที่เป็นกุศล ขณะนั้นสงบ ขณะใดที่เป็นอกุศล ขณะนั้นไม่สงบ ธรรมเป็นของที่มีจริงๆ มีลักษณะจริงๆ ที่สงบเป็นปัญญาที่รู้ เพราะขณะนั้นเกิดดับรวดเร็วมาก สิ่งที่สำคัญที่สุดและเกื้อกูลต่อปัญญาคือการฟังธรรม เพราะปัญญาทำให้เรารู้ว่าความสงบของจิตเป็นอย่างไรค่ะ
ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย
ขอให้ฟังธรรม ให้เข้าใจ ไม่ต้องไปทำ เพราะธรรมทำหน้าที่ของเขาอยู่แล้ว หนทางเดียวคือ รู้ความจริงในขณะนี้ว่าเป็นธรรม ไม่ใช่เรา ขณะที่พยายามจะทำ จะไม่นอน ขณะนั้นก็ไม่รู้ความจริงเลยว่าเป็นธรรมไม่ใช่เรา แม้จะถึงอัปนาสมาธิ ก็ไม่รู้ความจริงว่าเป็นธรรมก็ไม่มีทางดับกิเลสได้ครับ
ขออุทิศกุศลให้สรรพสัตว์
แสดงว่าถ้าเรารู้สภาพธรรมตามความเป็นจริงในแต่ละขณะ โดยที่ไม่มีเรา ก็สามารถเข้าถึงอุปจารสมาธิได้ใช่หรือไม่ ดิฉันมีปัญญาน้อยค่ะ จึงยังไม่ค่อยเข้าใจ ช่วยสงเคราะห์ให้ความกระจ่างด้วยค่ะ
อุปจารสมาธิ เป็นสมาธิที่สงบจากอกุศล สงบจากนิวรณ์ ใกล้ถึงอัปปนาสมาธิสำหรับผู้เจริญวิปัสสนา เมื่อปัญญาบริบูรณ์ ใกล้ถึงการตรัสรู้ ขณะนั้นเอกัคคตาเจตสิกสงบ ระดับอุปจารสมาธิ แต่ในขั้นอบรมยังไม่ถึงครับ
