ขออนุญาตถามเกี่ยวกับนิพพานและปฏิจจสมุปบาท ครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

นิพพาน เป็นสภาพธรรมที่มีจริง แต่ไม่เกิดไม่ดับ เป็นสภาพธรรมที่เป็นามธรรม ที่ไม่รู้อารมณ์ นิพพาน จึงไม่ใช่สภาพธรรมที่จะรับรู้สิ่งหนึ่งสิ่งใดได้เลย นิพพาน เป็นสภาพธรรมที่ไม่มีปัจจัยปรุงแต่งให้เกิดขึ้นได้ แต่สภาพธรรมที่เป็นขันธ์ ๕ ทั้งหมด เกิดเพราะเหตุปัจจัย ดังนั้น นิพพาน กับ ขันธ์ ๕ จึงแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง ผู้ที่จะประจักษ์แจ้งนิพพานได้ ต้องเป็นพระอริยบุคคลเท่านั้น

ปฏิจจสมุปบาท เป็นธรรมที่เกิดเพราะอาศัยเหตุปัจจัยต่างๆ ตราบใดที่ยังมีอวิชชา คือ ความไม่รู้อยู่ ก็ยังมีสภาพธรรมเกิดขึ้นเป็นไป ซึ่งไม่มีอะไรที่จะคงอยู่ยั่งยืนถาวร แต่เกิดเพราะเหตุปัจจัยแล้วก็ดับไป แต่เนื่องจากว่ายังไม่ได้ดับเหตุที่จะให้มีการเกิด จึงยังต้องมีสภาพธรรมเกิดขึ้นเป็นไป สืบต่อกันไปอย่างไม่ขาดสาย แต่เมื่อใดก็ตามที่มีการอบรมเจริญปัญญา ปัญญาเจริญขึ้นตามลำดับ จนถึงสูงสุดสามารถดับกิเลสได้หมดสิ้นถึงความเป็นพระอรหันต์ เมื่อปรินิพพานแล้ว ก็ไม่มีการเกิดอีก นั่นคือ สิ้นสุดของสังสารวัฏฏ์ ไม่มีสภาพธรรมใดๆ เกิดขึ้นอีกเลย ปฏิจจสมุปบาท ก็ไม่เกิดอีกเลย เพราะดับต้นเหตุของสังสารวัฏฏ์ คือ อวิชชา ได้แล้ว นั่นเอง ครับ

... ยินดีในกุศลของทุกๆ ท่านครับ ...

กราบขอบพระคุณอาจารย์มากครับ สาธุ