Thai-Hindi 15 April 2023

- เกิดมาแล้วไม่เห็นได้ไหม (ได้) เกิดมาแล้วไม่เห็นเดี๋ยวนี้ (ไม่ได้) พูดถึงธรรมดาไม่ใช่เฉพาะบุคคลพูดถึงธรรมดาเกิดมาแล้วไม่เห็น ไม่ได้ยิน ไม่ได้กลิ่น ไม่ลิ้มรส ไม่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสได้ไหม (ไม่ได้)

- ทำไมทุกคนเห็นไม่เหมือนกัน บางคนเห็นสิ่งที่สวยงามน่าพอใจ บางคนเห็นสิ่งที่สกปรกน่าเกลียดมาก บางคนได้กลิ่นหอม บางคนได้กลิ่นเหม็น (เป็นเพราะเป็นผลของกรรมแต่ละคน)

- เพราะฉะนั้นเห็นสิ่งที่ไม่ดีในนรก ในมนุษย์ เป็นผลของอะไร (เป็นผลของอกุศลกรรม) เปลี่ยนได้ไหมเลือกได้ไหม ไม่ให้เกิดได้ไหม (ไม่ได้)

เพราะฉะนั้นเมื่อเหตุไม่ดีก็ทำให้เห็นไม่ดี ได้ยินไม่ดี ได้กลิ่นไม่ดี ลิ้มรสไม่ดี รู้สิ่งที่กระทบสัมผัสไม่ดี

- ขณะที่ได้กลิ่นไม่ดีเป็นผลของอะไร (เป็นผลของอกุศลกรรม) กำลังได้กลิ่นที่ไม่ดีขณะนั้นรู้ไหมว่าเป็นผลของกรรมที่ไม่ดี (ก่อนฟังไม่รู้เรื่องเลย แต่ตอนนี้ถ้ามีกลิ่นที่ไม่ดีก็คิดได้) คิดได้แต่รู้ไหมว่าเป็นผลของอกุศลกรรม (ตอนที่ปรากฏไม่รู้)

- ต้องเป็นคนตรงจึงสามารถที่จะเข้าใจคำสอนของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าว่าต่างระดับมีเบื้องต้นท่ามกลางและที่สุด

- ทบทวนแต่ไม่ใช่ให้จำ ให้เข้าใจ ทบทวนให้เข้าใจ อกุศลวิบากมีเท่าไหร่ (มานิชตอบ ๑ อาช่าตอบเห็นไม่ดี ได้ยินไม่ดี สัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ) ตอบเลย อกุศลวิบากมีจำนวนเท่าไหร่ (๑๐) อกุศลวิบากจิตมีเท่าไหร่ อะไรบ้าง “อกุศลวิบากจิต” (ปฏิสนธิ ภวังค์…)

- ไม่ได้ถามถึงกิจ ฟังคำถามดีๆ นี่เป็นเหตุที่ต้อง “เริ่มละเอียด” มิฉะนั้นการศึกษาทั้งหมดที่ทุกคนไม่เข้าใจ ยังช้ามากเพราะเหตุว่าเขาไม่ละเอียดแต่ถ้าเขาละเอียดเขาจะไม่ลืมและเข้าใจจริงๆ เพราะฉะนั้นต้องฟังคำถามก่อน ถามว่าอะไรแล้วจึงตอบ ถามว่า อกุศลวิบากจิตมีเท่าไหร่ ไม่ได้ถามถึง“กิจ” เลย (ถ้านัยของชาติของจิตมี ๑)

- ฟังดีๆ อกุศลวิบากจิตทั้งหมดมีเท่าไหร่ (ไม่ทราบคำตอบขอให้ทบทวน) คุณอาช่าไม่ค่อยสบาย ดิฉันทราบปัญหาและมีเรื่องยุ่งๆ มาก เพราะฉะนั้นเวลาฟังแล้วก็ไม่มีเวลาพอที่จะไตร่ตรองแต่เวลาที่ฟังธรรมเป็นอีกเวลาหนึ่งที่จะพ้นจากการคิดเรื่องปัญหาอื่นๆ แต่ก็ยากเพราะเหตุว่าจะทำให้การฟังไม่ละเอียด แต่อย่างไรก็ตามเพียงคนที่ตอบจำนวนได้ ไม่ได้หมายความว่าเขาเข้าใจเพราะฉะนั้นการที่เราอยู่ตรงนี้จนกว่าจะมั่นคงคือชีวิตประจำวัน ไม่ใช่เพียงให้เขารู้ว่ามีจำนวนเท่าไหร่แต่ให้เข้าถึงความจริงเดี๋ยวนี้ที่เป็นชีวิตประจำวัน

- เพราะฉะนั้นคุณอาช่าพูดอีกครั้ง อกุศลวิบากจิตมีอะไรบ้าง อกุศลวิบาก อกุศลวิบาก อกุศลวิบาก (๑) อะไร (คืออกุศลวิบากจิต) มี ๑ เห็นเป็นอกุศลวิบากหรือเปล่า ได้ยินเป็นอกุศลวิบากหรือเปล่า เท่าไหร่แล้ว (๒) เพราะฉะนั้น อกุศลวิบากจิต อกุศลวิบากจิต อกุศลวิบากจิตทั้งหมดมีเท่าไหร่ (๗) จำไว้นะคะมีมากกว่านั้นได้ไหม (ไม่)

- ฆ่าคน ๑๐๐​ คนมีอกุศลวิบากจิตจำนวนเท่าไหร่ (๗) คนที่ฆ่า ๑ คนมีอกุศลวิบากจิตเท่าไหร่ (๗) ทั้งสองต่างกันอย่างไร ฆ่า ๑ คนกับฆ่า ๑๐๐ คน (ต่างกันที่คนนึงจะได้รับผลมากกว่าแต่ทั้งคู่ไม่เกิด ๗) มากกว่าอย่างไร (มานิชตอบว่าที่เอาชีวิตคนหนึ่งต้องรับผลตามนั้นส่วนที่ฆ่า ๑๐๐ คนก็ต้องได้รับผลของทั้งหมดที่ทำทั้ง ๑๐๐ ครั้งที่ฆ่าคน)

- โดยวิธีไหนอย่างไร (ถ้าฆ่าใครวันหนึ่งก็ต้องถูกฆ่า) นั่นไม่ใช่ธรรม เป็นเรา เรากำลังพูดถึงจิต (เข้าใจแล้วว่าคนที่ไม่ได้ศึกษาธรรมก็คิดแบบนี้ได้)

- เพราะฉะนั้นไตร่ตรองการศึกษาธรรมต้องได้ประโยชน์สูงสุดเห็นโทษทุกอย่างชัดเจนขึ้น ไม่อย่างนั้นเราบอกเขา “ฆ่าแล้วมีผลตกนรก” “ไปเกิดเป็นเดรัจฉาน” เขาไม่สามารถจะรู้ความจริงได้แต่ถ้าเขาเข้าใจละเอียดขึ้นถึงแต่ละขณะในชีวิตซึ่งเกิดขึ้นเป็นไปจริงๆ นั่นเป็นเหตุที่เขาจะได้รู้ความจริงเป็นเหตุให้มั่นคงขึ้นในการเห็นโทษของธรรม

- เพราะฉะนั้นเราพูดเรื่องนี้เพราะเป็นชีวิตจริง ถ้าสามารถจะเข้าใจได้เป็นประโยชน์ที่จะเข้าใจอย่างอื่นนี่เป็นพื้นฐานของความเป็นไปในชีวิตซึ่งจะต้องเข้าใจก่อนคือ อเหตุกจิต แต่ว่าเราไม่จำเป็นต้องเรียกชื่อ แต่ว่าเราพูดถึงเห็นได้ยินพวกนี้แสดงว่า เราไม่รู้จักเลยถึงความละเอียดลึกซึ้งเพราะฉะนั้นเราไม่ได้เห็นโทษจริงๆ

- เพราะฉะนั้นทุกคำถามต้องคิดไตร่ตรองไม่ใช่รีบตอบและเป็นการเข้าใจเดี๋ยวนี้จริงๆ ชีวิตจริงๆ ทุกขณะตั้งแต่เกิดจนตาย

- เพราะฉะนั้นต้องไม่ลืม ถามถึงอเหตุกวิบากจิต อเหตุกอกุศลวิบากจิตมีทั้งหมดเท่าไหร่ (๗) ไม่ลืมคราวที่แล้วเราก็พูดถึงอกุศลวิบากจิต ๗ ๗ ๗ เท่านั้นไม่มีมากกว่านี้

- ในนรกมีอกุศลวิบากจิตเท่าไหร่ (๗) พระสัมมาสัมพุทธเจ้ามีอกุศลวิบากจิตเท่าไหร่ (๗) คนตาบอดมีอกุศลวิบากจิตเท่าไหร่ (๖) คนหูหนวกตาบอดทั้งสองอย่างมีอกุศลวิบากเท่าไหร่ (๕)

- ไม่ลืมไม่ว่าจะอยู่ที่ไหนทั้งหมดแต่ต้องเข้าใจให้ถูกต้อง อกุศลวิบากทั้งหมด ๗ ดวงทำกิจอะไรบ้างเห็นไหมเราเปลี่ยนแล้วเพื่อที่จะเข้าใจว่า สภาพธรรมเกิดขึ้นทำกิจหน้าที่เมื่อเป็นธาตุรู้ต้องมีกิจหน้าที่ไม่ใช่เกิดมาแล้วไม่ทำอะไรแล้วดับไปๆ แต่ทุกขณะที่ธาตุรู้เกิดขึ้นมีกิจของตนๆ ที่จะต้องกระทำ

- คุณสุคินทบทวนที่เขาตอบว่าอย่างไร (เขาตอบว่า ๗ และเข้าใจว่าทำกิจอะไรบ้างเริ่มเข้าใจขึ้น)

- ย้อนกลับไปเมื่อกี้นี้ อกุศลวิบากมี ๗ ทั้งหมดในโลกมนุษย์ก็ ๗ สัตว์เดรัจฉานก็ ๗ พระสัมมาสัมพุทธเจ้าก็ ๗ ในนรกก็ ๗ เป็นเปรตก็ ๗ ต่างกันอย่างไรคนที่ทำอกุศลกรรมฆ่าคน ๑๐๐ คน ๑๐๐๐​ คนกับคนที่ฆ่าคน ๑ คน (ถ้านัยนั้นก็ไม่ต่างกัน)

- ทำไมฆ่า ๑๐๐​ กับฆ่า ๑ คนไม่ต่างกันหรือ ฆ่าสัก ๑ คนดีไหม คนเหมือนกัน (มี ๒ นัยคือจะเกิดอกุศลวิบากบ่อยขึ้นหรือรุนแรงขึ้น)

- ถูกต้อง เพราะฉะนั้นจึงมีที่เกิดต่างกัน เป็นมนุษย์มีอกุศลวิบากเจ็บไข้ได้ป่วยแม้จะรุนแรงเท่าไหร่ก็ไม่เท่ากับนรก

- เพราะฉะนั้นกรรมที่ทำต่างกันมากโดยการที่ทำต่อใคร บุคคลนั้นเป็นคนมีคุณประโยชน์หรือไม่ เป็นพระอรหันต์หรือว่าเป็นคนธรรมดาหรือเป็นโจร เพราะฉะนั้นเป็นเรื่องที่เราจะกล่าวถึงทีหลังแต่ต้องทราบจำนวนและประเภทของจิตก่อน

- คราวก่อนเราพูดถึงเรื่องอกุศลวิบากจิต ๗ ดวงแต่ความเข้าใจยังไม่มั่นคงก็สามารถที่จะทำให้ลืมหรือเข้าใจเพียงเล็กน้อย แต่วันนี้ที่เราได้ฟังครั้งหนึ่งความเข้าใจเรื่องอกุศลวิบากจิตเพิ่มขึ้นไหม

- เดี๋ยวนี้วันนี้มีอกุศลวิบากแล้วหรือยัง (คุณอาช่ากับคุณมธุตอบว่ามี ส่วนคุณมานิชคิดนานก่อนจะตอบว่ามี) เพราะฉะนั้นตอบได้ไหมว่ามีขณะไหน (ไม่ได้)

- เห็นไหมความรู้มีหลายระดับ รู้แต่ว่ามีแต่ขณะที่กำลังมีจริงๆ ไม่รู้ แต่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงหนทางที่จะ “รู้ชัด” ในขณะที่กำลังมีจึงสามารถที่จะค่อยๆ ละคลายความเป็นเราว่า เรารู้สิ่งที่อ่อนหรือแข็งความรู้สึกที่เจ็บหรือไม่เจ็บทั้งหมดเป็นธรรม

- จิตที่เกิดเป็นผลของอกุศลกรรมกับจิตที่เกิดเป็นผลของกุศลกรรม จิตไหนมีมาก ประเภทไหนมีมากวิบากประเภทไหนมีมาก (จิตที่เป็นผลของอกุศลกรรม) มีมากกว่าหรือ นี่คือยังไม่ได้ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า คิดเอง ผิด (คำตอบเดิม)

- เพราะความจริงอะไรเกิดง่ายกว่ากัน กุศลหรืออกุศล อะไรเกิดง่ายกว่ากัน (อกุศลเกิดง่ายกว่า) เพราะฉะนั้นกว่ากุศลจะเกิดยากไหม (ยาก) ต้องอาศัยปัจจัยเจตสิกมากกว่าใช่ไหมมิฉะนั้นก็เป็นอกุศล

- เพราะฉะนั้นเริ่มละเอียด เริ่มไตร่ตรอง เข้าใจในปัจจัยที่จะทำให้เป็นกุศลและจะรู้ว่า กุศลเกิดยากต้องอาศัยปัจจัยหลายอย่างกว่าจะเกิด เพราะฉะนั้นเมื่อให้ผลกุศลย่อมมีกำลังที่จะให้กุศลวิบากเกิดมากกว่าอกุศลวิบาก

- เพราะฉะนั้นฟังธรรมต้องละเอียด ต้องไตร่ตรอง คราวต่อไปเราจะได้พูดถึงเหตุที่กุศลให้ผลเป็นกุศลวิบากมากกว่าอกุศลให้ผลเป็นอกุศลวิบากจำนวนที่ต่างกัน

- วันนี้มีอะไรสงสัยไหม (คุณมธุถามความหมายของอเหตุกจิต)

- เหตุที่จะทำให้เกิดการกระทำดีชั่วมี ๖ เหตุ เพราะฉะนั้นต้องรู้ว่า เหตุที่จะทำให้เกิดการกระทำที่ไม่ดีมีเท่าไหร่ เหตุที่จะทำให้เกิดการกระทำที่ดีมีเท่าไหร่

- ก่อนอื่นต้องทราบว่า “เหตุ” เป็นธรรมอะไร (โลภะ โทสะ โมหะ อโลภะ อโทสะ อโมหะ) เห็นได้เลยว่าคำตอบเป็นเรื่องชื่อที่ได้ฟังและที่จำ แต่ยังมีความลึกซึ้งที่แสดงว่า เขาเข้าใจมากกว่านี้ได้ เพราะฉะนั้นถ้าเราผ่านไปๆ การศึกษาธรรมก็มีความเข้าใจตื้นๆ เพียงชื่อเท่านั้นเอง

- ถ้าถามอีกคำหนึ่ง เขาจะรู้ได้เลยว่า เขาเข้าใจลึกซึ้งหรือมั่นคงแค่ไหน ถามว่าทำไม โลภะ โทสะโมหะ อโลภะ อโทสะ อโมหะ จึงเป็นเจตสิก (เพราะว่าเกิดกับจิต)

- เท่านี้ไม่พอ ยังมีความลึกซึ้งกว่านี้ด้วย แสดงถึงความเข้าใจที่กว่าจะมั่นคง เป็นธรรมดาสำหรับคุณอาช่า คุณอาคิ่ล คุณมานิชและทุกคนที่ฟังธรรมไม่นาน แม้แต่คนที่ฟังนานแต่ว่าไม่ไตร่ตรองไม่มั่นคงไม่ลึกซึ้งก็ไม่สามารถจะตอบได้

- เพราะฉะนั้นเป็นเรื่องที่ทุกคนเข้าใจคุณอาช่า คุณอาคิ่ล คุณมานิชว่า ยากมากที่จะคิดได้ละเอียดเพราะการฟังยังไม่เท่าคนที่ฟังมาแล้ว ๒๐​ ปี ๓๐ ปีซึ่งจะตอบได้หรือไม่ได้ก็แล้วแต่ความละเอียดของเขา (เข้าใจ)

- เข้าใจว่าอย่างไร (ที่ตอบไปถูกแล้วแต่ถามได้อีกอย่างว่าทำไม ๖ เจตสิกนี้จึงเป็น “เหตุ”)

- ทำไมธรรมนี้จึงเป็นเจตสิก (เข้าใจว่าเพราะเป็นเจตสิก) ถามว่าทำไมจึงเป็นเจตสิกไม่ได้ถามว่าเพราะอะไร (เพราะเกิดกับจิต) ยังตอบได้อีกเพราะฉะนั้นคราวหน้าต้องเข้าใจว่า การฟังธรรมต้องละเอียดต้องลึกซึ้งเพื่ออะไร เพื่อเข้าใจสิ่งที่มีเดี๋ยวนี้ทีละเล็กทีละน้อยเป็นพื้นฐาน ไม่อย่างนั้นเรียนไปไม่เข้าใจสิ่งที่มีเดี๋ยวนี้ ไม่ใช่พื้นฐานที่จะเข้าใจพระธรรม

กราบเท้าท่านอาจารย์ด้วยความซาบซึ้งยิ่งและกราบยินดีในวิริยะกุศลของคุณตู่เป็นอย่างยิ่งค่ะ

ขอบพระคุณและยินดีในกุศลวิริยะของพี่ตู่ ปริญญ์วุฒิ เป็นอย่างยิ่งครับ
แต่ละคำ ล้วนเป็นประโยชน์เกื้อกูลที่สุดครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาในกุศลวิริยะของคุณตู่ ปริญญ์วุฒิค่ะ