สุกขวิปัสสกะเข้าผลสมาบัติได้ไหม?

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

1. พระอริยบุคคลที่เป็นสุกขวิปัสสกะเข้าผลสมาบัติได้ไหม เคยได้ฟังมาว่าขณะที่ได้บรรลุมรรคผลนั้นมีองค์ฌานซึ่งเทียบเท่ากับปฐมฌานประกอบด้วย

ก่อนอื่นต้องเข้าใจว่า ผลสมาบัติ คืออะไร ผลสมาบัติ คือ การเข้าถึงผลจิต หมายถึง ขณะที่ผลจิตของพระอริยบุคคล เกิดขึ้นสืบต่อกันทางมโนทวารโดยไม่มีภวังคจิตเกิดคั่น ตลอดเวลาที่ได้อธิษฐานไว้ การเข้าผลสมาบัติเป็นทิฏธรรมสุขวิหาร คือ เครื่องอยู่เป็นสุขของพระอริยบุคคลผู้ที่ได้ฌาน ผลสมาบัติ เป็นการเข้าถึงโลกุตตรฌาน ตามลำดับขั้นของโลกุตตรผลจิตซึ่งเกิดพร้อมด้วยองค์ของฌานนั้นๆ เช่น ถ้าท่านได้บรรลุธรรม พร้อมด้วยปฐมฌาน การเข้าผลสมาบัติ ก็เป็นปฐมฌานโลกุตตรผลจิต เพราะเหตุว่า จะเปลี่ยนวิบากไม่ได้เลย

ดังนั้น จึงเข้าใจได้ว่า พระอริยบุคคล ผู้ที่บรรลุธรรมพร้อมด้วยองค์ฌานขั้นต่างๆ เท่านั้นที่สามารถเข้าผลสมาบัติได้ และ พระอริยบุคคลผู้ที่บรรลุธรรมพร้อมด้วยองค์ฌานขั้นต่างๆ ท่านจะเข้าฌานสมาบัติ ก็ได้ หรือ จะเข้าผลสมาบัติ ก็ได้ ตามอัธยาศัยของท่าน

สำหรับ พระอริยบุคคลผู้เป็นสุกขวิปัสสกะ คือ พระอริยบุคคลผู้ได้บรรลุธรรม โดยไม่มีฌานจิตเป็นบาท คือ ไม่ได้ฌาน จึงไม่มีฌานจิตเกิดขึ้นเป็นอารมณ์ ให้ท่านได้พิจารณา และถึงแม้ว่า โลกุตตรจิต ประจักษ์แจ้งพระนิพพานอย่างชัดเจนแนบแน่นเช่นเดียวกับอัปปนาสมาธิที่แนบแน่นในอารมณ์ของฌานจิตขั้นต่างๆ แต่เมื่อเป็นพระอริยบุคคลผู้สุกขวิปัสสกะ ไม่ได้ฌาน ก็ไม่สามารถเข้าฌานสมาบัติได้ และ ไม่สามารถเข้าผลสมาบัติได้ด้วย

2. ถ้าท่านได้ฌานในภายหลัง จะเข้าผลสมาบัติได้ไหมครับ

ประเด็นนี้ ในเบื้องต้นได้สนทนาสอบถามจากอาจารย์อรรณพ หอมจันทร์ อาจารย์ประจำ มศพ. แล้ว อาจารย์อรรณพ ได้ให้ความเข้าใจว่า การอบรมเจริญความสงบของจิต เป็นเรื่องอัธยาศัยของแต่ละบุคคล ตามการสะสม แม้ว่าท่านได้บรรลุธรรมเป็นพระอริยบุคคล แล้ว จะอบรมเจริญความสงบของจิต จนได้ฌาน ก็ย่อมได้ และถ้าหากว่าท่านได้ฌานหลังจากที่ท่านได้บรรลุเป็นพระอริยบุคคลแล้ว ก็แสดงว่า ท่านไม่ได้บรรลุธรรมโดยมีฌานเป็นบาท ดังนั้น ท่านก็ไม่สามารถเข้าผลสมาบัติได้ ก็สามารถเข้าถึงได้เพียงฌานสมาบัติ เท่านั้น แต่มีประเด็นที่พิจารณาเพิ่มเติม คือ ยกตัวอย่าง เมื่อเป็นพระโสดาบันแล้ว ได้มีการอบรมเจริญฌาน จนได้ฌาน เช่น ได้ปฐมฌาน ต่อมาท่านได้รู้แจ้งอริยสัจจธรรมขั้นต่อมาเป็น พระสกทาคามี หากท่านได้บรรลุเป็นพระสกทาคามีโดยมีปฐมฌานเป็นบาท เมื่อท่านเป็นพระสกทาคามีแล้ว ตรงนี้แหละที่จะเป็นเหตุให้ท่านสามารถเข้าผลสมาบัติได้ ครับ

... กราบขอบพระคุณอาจารย์อรรณพ หอมจันทร์เป็นอย่างยิ่ง
และยินดีในกุศลของทุกๆ ท่านครับ ...

กราบขอบพระคุณอาจารย์คำปั่นและอาจารย์อรรณพ และขออนุโมทนาครับ

คำว่า ฌาน หมายถึง การเพ่ง หรือเผา ธรรมที่เป็นฝ่ายปฏิปักษ์ ค่ะ