Thai-Hindi 27 May 2023

Thai-Hindi 27 May 2023

- เรากำลังศึกษาเรื่องจิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุ ทั้งหมดมีเท่าไหร่ (๑๘) ทำไมเป็นอเหตุกจิต (เพราะไม่มีเหตุ) แสดงว่า จิตหลากหลายมาก จิตที่มีเหตุก็มี จิตที่ไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วยก็มี ใช่ไหม

- จิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุ ๑๘ ดวง เป็นกี่ชาติ (๒ วิบากกับกิริยา) นี่เป็นสิ่งที่เรากล่าวถึงบ่อยๆ เพราะเหตุว่า ไม่ว่าจะเกิดที่ไหนๆ ก็ตามต้องมีจิตที่เป็นอเหตุกะ ไม่มีจิตที่เกิดที่ไหนเลย ในนรก เป็นมนุษย์เป็นเปรต เป็นเทพเทวดาที่จะไม่มีอเหตุกจิต

- ได้ยินคำว่า “จิต” และมีหลากหลายมาก แต่แม้จิตอะไรยังไม่ได้ประจักษ์แจ้ง เพียงแต่เริ่มฟังเริ่มเข้าใจความเป็นไปของจิต ถ้าไม่มีจิตที่เป็นอเหตุกะเกิดโลกก็ไม่ปรากฏและถ้าไม่มีจิตซึ่งเป็น “ธาตุรู้” เกิดเลยก็ไม่มีอะไร

- นี่แสดงความไม่รู้ว่าไม่รู้ว่า ตั้งแต่เกิดต้องมี “ธาตุรู้” เกิด เพราะฉะนั้น “โลก” หรือ “โลกะ” ก็คือการเกิดของสิ่งต่างๆ แต่ถ้าไม่ได้ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าผู้ทรงตรัสรู้ความจริงทุกสิ่งทุกอย่างจะไม่รู้จักเลยว่า ขณะนี้เป็นอะไร

- เดี๋ยวนี้มีจิตไหม (มี) จิตเป็นอะไร (จิตคือสิ่งที่มีจริง เกิดและรู้) เคยเข้าใจอย่างนี้ไหม (ไม่) เป็นประโยชน์อย่างยิ่งที่รู้ความจริงของทุกชาติทุกสิ่งที่มี

- ถ้าไม่ฟังคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะไม่รู้เลย แสดงถึงความลึกซึ้งของสิ่งที่มีตลอดเวลาแต่ไม่ปรากฏให้รู้ตามความเป็นจริง

- ขณะเกิด “ปฏิสนธิ” ต้องมีแต่หลากหลายมากทำให้มีคนต่างๆ มีสัตว์ประเภทต่างๆ เพราะปฏิสนธิจิตขณะแรกต่างกันจึงปรากฏว่า สิ่งที่เกิดต่างๆ กันเป็นคนบ้าง เป็นสัตว์บ้าง ฉลาดบ้าง โง่บ้าง ดีบ้าง ชั่วบ้าง เพราะฉะนั้นเริ่มเข้าใจจิตประเภท ๑ ซึ่งมีจำนวนน้อยกว่าจิตประเภทอื่นคือ อเหตุกจิต ๑๘ ดวง

- การสนทนาธรรมทุกครั้งพูดถึงสิ่งที่เคยพูดแล้วเคยฟังแล้ว พูดแล้วพูดอีกๆ เพื่อจะได้ไม่ลืมสิ่งที่เคยได้ฟังแล้วและเข้าใจเพิ่มขึ้น เพราะถ้าไม่พูดถึงจิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุที่มีทั้งวันเราก็ลืมว่า ขณะนี้ต้องมีจิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุคือ “อเหตุกจิต”

- มีการเกิดเป็นคนเป็นสัตว์อยู่ตลอดเวลา แต่จิตที่เกิดเป็นคนเป็นสัตว์ต่างกันอย่างไร เราจะพูดถึงจิตที่เป็นอเหตุกะก่อนเพื่อที่จะได้เข้าใจว่า มีจิตที่เป็นอเหตุกะแต่ไม่รู้

- จิตเป็นธาตุรู้เกิดขึ้นรู้แต่จิตหลากหลาย เพราะฉะนั้น จิตที่รู้มีหน้าที่หรือจิตหลากหลายมากต่างๆ กันไปสุนัขที่บ้านคุณอาช่าเกิดต่างกับเด็กเกิด คนเกิด เทวดาเกิดใช่ไหม (ใช่)

- เพราะฉะนั้น อเหตุกจิตทำปฏิสนธิกิจได้ไหม (มีตอบว่าสันตีรณ) ไม่ได้ถาม ถามว่า อเหตุกจิตทำปฏิสนธิกิจได้ไหม (ได้) เห็นไหมต้องไม่ลืม ถ้าตอบเรื่องอื่นจะไม่ได้ความเข้าใจ แต่ถ้าคิดถึงคำถามตอบให้ตรงจะเพิ่มความเข้าใจขึ้นทีละน้อยๆ นี่คือ ความลึกซึ้งของธรรมที่ต้องศึกษาแบบนี้จึงสามารถที่จะรู้ความลึกซึ้งได้

- เพราะฉะนั้น ฟังคำถามอีกครั้งหนึ่ง เป็นการทบทวนที่เราพูดเรื่องอเหตุกจิตเกือบครบ ๑๘ แต่จะต้องเข้าใจแต่ละ ๑ ชัดเจน ไม่ใช่รีบร้อนที่จะจำชื่อจำเรื่องต่างๆ แต่ความเข้าใจสำคัญที่สุด

- ต้องไม่ลืมจิตต่างกันหลากหลายแต่รวมประเภทใหญ่ๆ เป็นเท่าไหร่ (๔) อะไร (กุศล อกุศล วิบากกิริยา) โดยชาติคือการเกิดขึ้น แต่ถามถึงจำนวนทั้งหมดที่เป็นประเภทใหญ่ๆ เพราะทั้งหมดกล่าวไม่ได้เลยว่าเท่าไหร่มากมายมหาศาล แต่ทั้งหมดเมื่อรวมเป็นประเภทใหญ่ๆ จิตทั้งหมดรวมเป็นประเภทใหญ่เป็นเท่าไหร่ เห็นไหม นี่เป็นการพิสูจน์การฟังคำถาม (โดยชาติ จิตมี ๔ ชาติ โดยเหตุก็มี ๒ คือมีเหตุกับไม่มีเหตุ)

- นี่ไม่ได้ฟังคำถามจึงต้องฟัง จิตทั้งหมดหลากหลายเกินที่จะนับได้แสนโกฏิประเภทแต่ประมวลแล้วเป็นประเภทใหญ่ๆ ได้เท่าไหร่ จิตมีจำนวนเท่าไหร่ (๒) เท่านั้นเองหรือ อะไร (อเหตุกะกับสเหตุกจิต) แต่ทั้งหมดรวมทั้งหมดเลยเป็นเท่าไหร่? (จำได้ประมาณนั้น)

- เห็นไหม ถ้าเราฟังตัวเลขจะมีประโยชน์ไหม เราลืมได้ ฟังอะไรก็ลืมได้แต่ถ้าเรามีความเข้าใจแม้เพียง๑ ที่มีจริงๆ รู้ว่า ยังมีที่ไม่เข้าใจมากมาย เราเพิ่งจะรู้สิ่งที่ไม่รู้เลย เพียงเริ่มเข้าใจเท่าที่เรากำลังฟังแสดงให้เห็นถึงความลึกซึ้งอย่างยิ่งที่ไม่ประมาทเลยในการฟังธรรมของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะฉะนั้นการจำจำนวนไม่มีประโยชน์แต่การเข้าใจแต่ละ ๑ มีประโยชน์

- เพราะฉะนั้น เราจะเริ่มทีละเล็กทีละน้อย เริ่มจากจิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุก่อนเพราะมีทั้งวัน อเหตุกจิตทั้งหมดมีเท่าไหร่ (๑๘) มีกี่ชาติ (๒) เริ่มแล้วที่จะไม่ลืมและเข้าใจ ๒ ชาติมีชาติอะไรบ้าง (วิบากกับกิริยา) อเหตุกะที่เป็นวิบากมีเท่าไหร่ (๑๕) อีก ๓ เป็นอะไร (กิริยา) แสดงว่าเป็นกุศลอกุศลไม่ได้ ใช่ไหม

- เพราะฉะนั้นอเหตุกจิตที่เป็นวิบากทั้งหมดเท่าไหร่ (๑๕) ต่างกันเป็น ๒ ประเภทใช่ไหม เป็นอะไรเท่าไหร่ (อกุศลวิบาก ๗ กุศลวิบาก ๘)

- ถามว่า วิบากที่เป็นอเหตุกะทำปฏิสนธิกิจได้ไหม (ไม่ได้) อกุศลวิบากทั้งหมดมีเท่าไหร่ (๗) ทำปฏิสนธิกิจได้ไหม (ได้) แมวเกิดเพราะจิตอะไร ปฏิสนธิจิตของแมวเป็นจิตอะไร (เกิดเป็นแมวเป็นผลของอกุศล) จิตที่เป็นอกุศลวิบากเป็นผลของอกุศลมีเท่าไหร่ (๗) อกุศลวิบากทำปฏิสนธิกิจได้ไหม (ได้) เห็นไหมว่าต้องคิดไม่ใช่จำ

- เพราะฉะนั้น อกุศลวิบากจิตมีเท่าไหร่ (๗) อกุศลวิบากจิตดวงไหนทำปฏิสนธิกิจ (สันตีรณะ) เพราะฉะนั้น อกุศลวิบากจิตทำปฏิสนธิกิจได้ไหม (ได้) จิตอะไรทำกิจปฏิสนธิได้ อเหตุกจิตอะไรทำกิจปฏิสนธิได้ (สันตีรณะ)

- อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบากทำกิจเกิดเป็นช้างได้ไหม (ได้) เพราะฉะนั้น สันตีรณอกุศลวิบากทำกิจปฏิสนธิเป็นสัตว์เดรัจฉานได้แน่นอนและทำกิจอะไรอีกที่เป็นปฏิสนธิจิตเมื่อไหร่ขณะไหน หมายความว่า อกุศลวิบากที่เป็นสันตีรณทำกิจปฏิสนธิเป็นช้างก็ได้ เป็นมดก็ได้ และทำกิจปฏิสนธิอะไรอีกนอกจากช้างมดเป็นอะไรอีกได้ (ยกเว้นสุคติภูมิก็เกิดได้ทุกที่เป็นเปรตก็ได้ เป็นอะไรก็ได้)

- หมายความว่า เดี๋ยวนี้เข้าใจมั่นคง อกุศลวิบากจิตเป็นผลของอกุศลกรรมทั้งหมดมี ๗ แต่เฉพาะสันตีรณอกุศลวิบากเท่านั้นที่ทำปฏิสนธิกิจได้

- ฆ่ามดไปเกิดในนรกได้ไหม (ได้) เพราะฉะนั้น ต้องไม่ลืม กรรมที่เป็นอกุศลทั้งหมดมากหรือน้อยเล็กใหญ่ประการใดก็ตามสามารถที่จะทำให้ปฏิสนธิในอบายภูมิได้

- ประมาทไม่ได้เลย กรรมเป็นสภาพที่ปกปิดแม้กรรมเล็กน้อยก็สามารถที่จะทำให้เกิดในอบายภูมิในนรกเป็นสัตว์เดรัจฉานได้เพราะว่า สภาพธรรมปกปิดไม่มีใครสามารถรู้ได้ว่า กรรมใดจะให้ผลที่ไหนเมื่อไหร่

- คนที่ทำกุศลไว้มาก แต่เพียงพูดไม่จริงก็ตกนรกได้ ใครไม่ตกนรก ใครไม่เกิดในอบายภูมิ (พระอริยบุคคล) เพราะฉะนั้นประมาทไม่ได้เลย

- กุศลทุกชนิดทำให้เกิดในอบายภูมิได้ไหม (ไม่ได้) เพราะฉะนั้น อกุศลวิบากสันตีรณทำกิจปฏิสนธิได้และกุศลวิบากที่เป็นอเหตุกะทั้งหมดมีเท่าไหร่ (๘) กุศลกรรมทำให้เกิดอเหตุกกุศลวิบากมากกว่า ๘ได้ไหม (ไม่ได้) เพราะฉะนั้นอกุศลกรรมทำให้เกิดวิบากมากกว่า ๗ ได้ไหม (ไม่ได้)

- เพราะฉะนั้น ทำไมกุศลกรรมทำให้มีอเหตุกกุศลวิบาก ๘ ต่างกันตรงไหน (ต่างกันที่สันตีรณะเป็นผลของกุศลมี ๒ ของอกุศลมี ๑ เพราะเหตุต่างกัน กุศลมีกำลังมากและน้อยต่างกัน)

- เพราะฉะนั้น สันตีรณะที่เป็นอเหตุกกุศลวิบาก ๒ ดวงต่างกันตรงไหน (ต่างตรงอุเบกขาเวทนากับโสมนัสเวทนา) ต้องไม่ลืม

เพราะฉะนั้น อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบากกับสันตีรณกุศลวิบาก ๒ มีกิจต่างกันไหม อกุศลวิบากอเหตุกะกับสันตีรณะที่เป็นกุศลวิบากมีกิจต่างกันไหม (ไม่แน่ใจ ไม่ทราบ)

- อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบากกับสันตีรณกุศลวิบากทำกิจต่างกันหรือเหมือนกัน (ถ้าพูดถึงสันตีรณะก็ทำกิจเดียวกันนอกจากนั้นไม่ทราบ ตรงสันตีรณอกุศลวิบากทำกิจปฏิสนธิได้แต่สันตีรณกุศลวิบากไม่แน่ใจ)

- อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบากทำได้กี่กิจ (๒ สันตีรณกับปฏิสนธิ) ๒ เท่านั้นหรือ (ทำจุติกับภวังค์ด้วย) ทั้งหมดที่รู้จักแล้วอกุศลวิบากสันตีรณะทำได้กี่กิจเท่าที่ทราบแล้ว (๔ กิจ) แล้วโสมนัสสันตีรณกุศลวิบากทำได้กี่กิจเท่าที่ทราบแล้ว (๑) ทำกิจอะไรไม่ได้ (ทำกิจปฏิสนธิ ภวังค์และจุติไม่ได้)

- ถูกต้อง ยังมีอีกกิจ ๑ ที่ยังไม่กล่าวถึงเพราะยังไม่ถึงเวลา เพราะฉะนั้น ให้ทราบว่า อเหตุกอกุศลวิบากสันตีรณทำได้ ๕ กิจแต่โสมนัสสันตีรณะที่เป็นกุศลวิบากที่เป็นอเหตุกะทำได้ ๒ กิจ เพราะฉะนั้นเป็นเรื่องของการที่จะเข้าใจธรรมความลึกซึ้งของธรรมยิ่งกว่านี้มาก เพราะฉะนั้น ถ้าไม่เริ่มละเอียดที่จะพิจารณารอบคอบ ธรรมที่จะได้ฟังต่อไปละเอียดกว่านี้มาก

- เพราะฉะนั้น ธรรมไม่ใช่สำหรับจำ แล้วก็ลืมแน่นอนถ้าเพียงจำแต่ถ้ารู้จักธรรมเข้าใจธรรมละเอียดขึ้นค่อยๆ ละคลายความเป็นเรา เพราะฉะนั้น นี่เป็นหนทางเดียวที่จะไปสู่การรู้แจ้งอริยสัจจธรรมเพราะเข้าใจขึ้นในสิ่งที่กำลังมี นี่เป็นหนทางที่จะรู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและหนทางที่จะเห็นคุณที่สามารถจะทำให้รู้แจ้งความจริงที่กำลังมีขณะนี้ได้จนสามารถดับกิเลสได้ตามลำดับ

- เทวดามีอเหตุกจิตไหม (มี) มดมีอเหตุกจิตไหม (มี) เพราะฉะนั้น ไม่ลืมว่า “ไม่ใช่เรา” แต่เป็นธรรมแต่ละ ๑ ที่หลากหลายมากที่กำลังมีปรากฏเดี๋ยวนี้ด้วย

- อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบาก อุเบกขาสันตีรณอเหตุกกุศลวิบาก ต่างกันหรือไม่ต่างกัน กุศลวิบากกับอเหตุกอกุศลวิบากต่างกันหรือเหมือนกัน (ไม่ต่างกัน) เดี๋ยวก่อนฟังดีๆ อเหตุกสันตีรณอกุศลวิบากกับกุศลวิบากต่างกันหรือเหมือนกัน (อันหนึ่งเป็นผลของกุศลกรรมอีกอันเป็นผลของอกุศลกรรม) ทั้ง ๒ ทำกิจปฏิสนธิได้ไหม (สันตีรณอกุศลวิบากทำกิจปฏิสนธิได้ สันตีรณกุศลวิบากทำกิจปฏิสนธิไม่ได้)

- เราพูดกันมาตั้งแต่ต้น เห็นไหมว่า ต้องซ้ำแล้วซ้ำอีกในความสับสนในความต่างกันของจิตที่เป็นอกุศลวิบากอเหตุกสันตีรณะกับจิตที่เป็นกุศลวิบากอเหตุกสันตีรณะต่างกันเพราะอันหนึ่งเป็นผลของกุศลอีกอันหนึ่งเป็นผลของอกุศลใช่ไหม

- เท่าที่เราเรียนมาแล้วอเหตุกสันตีรณอกุศลวิบากทำได้กี่กิจ (๔) ฟังนะคะ อกุศลวิบากอเหตุกสันตีรณะทำได้ ๔ กิจเท่าที่ทราบที่เรียนมาแล้วแต่ทั้งหมดทำได้ ๕ กิจ และอเหตุกสันตีรณกุศลวิบากทำกิจได้กี่กิจเท่าที่เรียนแล้ว (เท่าที่ฟังมาทำสันตีรณกิจ กิจอื่นไม่ทราบ) เมื่อกี้เราพูดใช่ไหมว่า ๒ เมื่อกี้เราพูดแล้วใช่ไหมว่า อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบากทำกี่กิจและอุเบกขาสันตีรณกุศลวิบากทำกี่กิจ เราพูดแล้วใช่ไหม (๕ กับ ๒) เรายังไม่พูดถึงกิจที่ ๕ เอา ๔ กิจเท่าที่พูดแล้ว

- ตั้งต้นใหม่ อุเบกขาสันตีรณทำได้กี่กิจ (ไม่ได้พูดถึงกุศลหรืออกุศลใช่ไหม) เดี๋ยวนี้เราจะพูดอีกครั้งทบทวนใหม่เพราะคำตอบไม่ถูก (ถามใหม่อีกครั้ง)

- ถามว่า อเหตุกอกุศลวิบากที่เป็นอุเบกขาทำได้กี่กิจเท่าที่เรียนแล้วทั้งหมด ๕ กิจแต่เรียนแล้ว ๔ กิจ (๔) อุเบกขาสันตีรณกุศลวิบากทำได้กี่กิจที่เรียนแล้ว (๒) กิจอะไร ๒ (สันตีรณกิจแต่อีกกิจยังไม่ทราบ)

- เราพูดแล้วฟังดีๆ อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบากทำได้ ๔ กิจที่เราได้เรียนแล้ว ยังมีอีก ๑ กิจยังไม่ได้เรียน และอเหตุกกุศลวิบากสันตีรณะทำได้ ๔ กิจเท่าที่เราได้เรียนแล้วใช่ไหม (ไม่ได้จำแบบนี้จำว่าอกุศลวิบากทำได้ ๔ กิจ กุศลวิบากทำได้ ๒) สันตีรณะมี ๒ ต่างกันที่เวทนา (ยังไม่ได้พูดถึงตรงนี้) พูดแล้วตั้งแต่ต้นว่า อุเบกขาสันตีรณกุศลวิบากทำปฏิสนธิ ภวังค์ จุติและสันตีรณะ ๔ กิจเท่ากันสำหรับอุเบกขาสันตีรณะยังไม่ได้พูดถึงโสมนัสสันตีรณะ

- เพราะฉะนั้น ๒ ดวงต่างกันตรงไหน อุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบาก อุเบกขาสันตีรณกุศลวิบากทำได้ ๔กิจเท่าที่ทราบอีกกิจ ๑ ยังไม่ได้กล่าวถึง ไม่ต่างกันในกิจแต่ต่างกันที่ผลของกุศลกรรมและอกุศลกรรม เพราะฉะนั้น กุศลวิบากอเหตุกที่เป็นอุเบกขาทำปฏิสนธิกิจได้ไหม (ได้) ต่างกันตรงไหนทำปฏิสนธิเหมือนกันแต่ต่างกันตรงไหน (ต่างตรงที่ภูมิถ้าเป็นอุเบกขาสันตีรณอกุศลวิบากทำให้เกิดในอบายภูมิถ้าเป็นอุเบกขาสันตีรณกุศลวิบากทำให้เกิดในสุคติภูมิ)