Thai-Hindi 01 July 2023

Thai-Hindi 01 July 2023

- (คุณอาช่ารอสนทนาเรื่องสัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ และโวฏฐัพพนะ) ดีมากเลย วันนี้เราจะพูดถึงความจริงในชีวิตตั้งแต่เกิด

- เมื่อคืนนี้นอนหลับสนิทเหมือนตอนเกิดไหม (ไม่เหมือน) ไม่เหมือนอย่างไร (ต่างกันที่เป็นจิตคนละขณะแต่เป็นจิตประเภทเดียวกันและรู้อารมณ์เดียวกัน) ถูกต้อง เพราะฉะนั้น เดี๋ยวนี้ตอนตื่นเหมือนกับตอนที่เกิดแล้วใช่ไหม จึงมีการตื่น (เป็นแบบเดียวกัน)

- เพราะฉะนั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงให้เข้าใจความจริงตั้งแต่เกิดจนถึงตอนที่หลับสนิทว่า ยังไม่มีอารมณ์ของโลกนี้ปรากฏเลย ไม่เห็น ไม่ได้ยิน ไม่ได้กลิ่น ไม่ลิ้มรส ไม่รู้สิ่งที่กระทบสัมผัส ยังไม่ได้คิดนึกอะไร

- เพราะฉะนั้น การตื่นเป็นการที่ไม่เหมือนหลับเพราะรู้อารมณ์ทางหนึ่งทางใดใน ๖ ทาง เพราะฉะนั้น วันที้คุณอาช่า “ตื่น”แล้วรู้อารมณ์อะไรทางไหน (เห็น) ตื่นแล้วเห็น แล้ววันอื่น? (วันอื่นอาจจะได้ยินเสียง) แล้ววันอื่นอีก? (เป็นอารมณ์อารมณ์หนึ่งใน ๖ ทวาร) ดีมาก

- เพราะฉะนั้น ก่อนจะรู้อารมณ์หนึ่งอารมณ์ใดทาง ๖ ทวาร จิตแรกที่เกิดหลังจากภวังค์เป็นอะไร (อาวัชชนะ) มีกี่ดวง ทางไหนบ้าง (มี ๒ ประเภท ทางปัญจทวารและทางมโนทวาร)

- ถ้าไม่มีจิต ๒ ดวงนี้เกิดขึ้น โลกนี้จะปรากฏไหม (ไม่) เก่งมาก ต้องเข้าใจชีวิต พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงให้รู้ว่า ถ้าไม่มีจิต ๒ ดวงนี้เกิดขึ้นจะไม่มีอะไรปรากฏเลยทั้งสิ้นตั้งแต่เกิดและหลับทุกขณะ

- ขณะนี้กำลังเห็น จิตอะไรเกิดก่อนเห็น (จักขุทวาราวัชชนะ) และก่อนคิดจิตอะไรเกิด (มโนทวาราวัชชนะ) เพราะฉะนั้น จิต ๒ ดวงนี้ต่างกันตรงไหน (ต่างกันตรงทางที่รู้อารมณ์)

- มโนทวาราวัชชนจิตเกิดก่อนจักขุวิญญาณได้ไหม (ไม่ได้) ปัญจทวาราวัชชนจิตหรือจักขุทวาราวัชชนจิตเกิดก่อนคิดได้ไหม (ไม่ได้) เพราะฉะนั้น เริ่มเข้าใจว่า ไม่มีคุณอาช่า ไม่มีอะไร แต่มีจิตที่เกิดสืบต่อหยุดไม่ได้เลยโดยปัจจัยที่เป็น “อนันตรปัจจัย” และ “สมนันตรปัจจัย” ๒ ปัจจัยนี้ยังสงสัยไหม (อนันตรปัจจัยหมายถึงจิต ๑ ดับเป็นปัจจัยให้มีอีกจิตหนึ่งเกิดต่อ ส่วนสมนันตรปัจจัยต้องมีจิตเฉพาะเกิดต่อเป็นลำดับ ไม่ได้มีคำถามแต่รู้ว่า ถ้าได้ฟังเพิ่มก็จะเป็นประโยชน์)

- เพราะทำไมเราพูดถึงจิตเห็น ปัญจทวาราวัชชนะ มโนทวาราวัชชนะทุกครั้ง เพราะเหตุว่า เพื่อให้เข้าถึงความ “ไม่ใช่เรา” เพื่อไม่ลืมจิตขณะนี้ว่า เดี๋ยวนี้มีจักขุทวาราวัชชนจิตไหม ถ้าไม่พูดถึงเลยจะไม่นึกถึงเลย “ธรรม” คือพูดให้รู้ขณะนี้เดี๋ยวนี้

- ปัญจทวาราวัชชนจิตเกิดทางมโนทวารไม่ได้ มโนทวาราวัชชนจิตยังไม่พูดถึงแต่ทำอาวัชชนกิจทางปัญจทวารไม่ได้ เพราะฉะนั้น เพราะเหตุนี้จิตนี้ต้องเกิดก่อนทางมโนทวารจึงชื่อว่า “มโนทวาราวัชชนจิต” เพราะทำอาวัชชนกิจ

- เพราะฉะนั้น ขณะนี้รู้ไหมว่า มีปัญจทวาราวัชชนจิต รู้ไหมว่า มีมโนทวาราวัชชนจิต (ได้ยินและรู้แต่ยังไม่ปรากฏให้รู้) ถูกต้องที่สุด แสดงว่า เริ่มเข้าใจความลึกซึ้งของสิ่งที่เกิดแล้วดับเร็วมากจนปรากฏเพียง “นิมิต” ของธาตุรู้ ถ้าไม่มีการเข้าใจอย่างนี้สามารถจะเข้าใจไม่ว่าอะไรปรากฏ เป็น “นิมิต” ทั้งหมดเพราะการเกิดดับสืบต่อเร็วมาก

- ถ้าไม่มีการเกิดดับสืบต่อจะไม่ปรากฏให้รู้ว่า “มี” เพราะแต่ละ ๑ ดับไปเร็วมากแต่ก็มีการเกิดให้รู้ว่ามีสิ่งนั้นเกิดอีก ยังสงสัยคำว่า “ นิมิตฺต” ไหม (เริ่มเข้าใจ ไม่มีคำถามแต่อยากจะฟังเพิ่มขึ้น)

- เพราะฉะนั้น ลองคิดจะได้หัดคิด อะไรไม่มีนิมิต (ปฏิสนธิไม่มีนิมิต อาวัชชนะไม่มีนิมิต) แต่ความจริง“นิมิตของธาตุรู้” ต่อกันเร็วมากใช่ไหม ไม่รู้ว่าเป็นจิตเกิดหรือภวังคจิต หรือภวังคจิตนี้ไม่ใช่ภวังคจิตที่เกิดต่อ เพราะฉะนั้น ทุกอย่างที่เกิดไม่สามารถที่จะปรากฏเพียง ๑ แน่นอน เพราะฉะนั้นจึงปรากฏเป็น “นิมิต” ทั้งหมด

- เพราะฉะนั้น มีอะไรไหมที่ไม่เกิด (เท่าที่จำได้ไม่มี) เพราะฉะนั้น พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้ว่า ทุกอย่างเกิดเมื่อมีเหตุ เมื่อไม่มีเหตุก็เกิดไม่ได้ เพราะฉะนั้นถ้า “ดับเหตุ” ให้เกิดสิ่งนั้นแล้ว สิ่งนั้นก็เกิดไม่ได้ เมื่อสิ่งนั้นไม่เกิดแล้วจึงเป็น “นิพพาน” ถ้าไม่มีอะไรเกิดเลยก็ไม่มีอะไรนิพพาน แต่เมื่อมีสิ่งที่เกิดเพราะเหตุใดและดับเหตุนั้นแล้วสิ่งนั้นเกิดไม่ได้ สิ่งนั้นจึงนิพพาน ไม่เกิดอีกเลย

- เพราะฉะนั้น การฟังธรรมเบื้องต้น ลึกซึ้งใน “อริยสัจ” ทั้ง ๔ ถ้าไม่มีความเข้าใจเลย เพียงแต่พูดว่า“อริยสัจ ๔” ไม่สามารถที่จะรู้ได้ถึงได้ จะเป็นประโยชน์ไหม (ถ้าไม่เข้าใจก็ไม่สามารถเจริญความเข้าใจ ไม่สามารถดับกิเลส)

- เพราะฉะนั้น จึงรู้ว่า กำลังอยู่ในโลกของนิมิต ไม่ใช่โลกที่เป็นจริงตามที่เป็นแต่ละ ๑ เพราะฉะนั้นทุกคนเดี๋ยวนี้กำลังอยู่ในโลกของนิมิตใช่ไหม แต่ละ ๑ ไม่ได้ปรากฏเป็นอริยสัจจะที่เกิดดับ เพราะไม่รู้จึงติดข้องในสิ่งที่ปรากฏว่าเป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด

- ถ้ารู้จริงๆ อยู่ในโลกที่ปรากฏชั่วคราวแสนสั้น เกิดแล้วดับและไม่กลับมาอีกเลยก็จะสามารถทำให้ถึง “การดับเหตุ” ที่จะทำให้สิ่งนั้นเกิดต่อไปไม่ได้ เป็นความหมายของพระธรรมที่เป็น “อริยสัจจะ” ความจริงถึงที่สุด

- เพราะฉะนั้น ทุกคำของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงความลึกซึ่งของสิ่งที่กำลังมีเดี๋ยวนี้ แต่เมื่อไม่เข้าใจก็เป็นเพราะ “ความไม่รู้” นั่นเองที่ทำให้ติดข้องในทุกอย่างในทุกชาติไม่จบสิ้น

- ทุกคนกำลังเริ่มเข้าใจความจริงซึ่งเป็น “ปริยัติ” ต้องเข้าใจอย่างมั่นคงว่าเป็นธรรมแต่ละ ๑ ที่เกิดดับค่อยๆ ละความเป็นเราในทุกอย่างที่ปรากฏ มีความอดทนที่จะเข้าใจความจริงที่ลึกซึ้งทีละเล็กทีละน้อย เป็นผู้ตรงจึงรู้ว่า อีกนานไหมกว่าจะรู้ความจริงแต่ละ ๑ ได้

- เดี๋ยวนี้มีปัญจทวาราวัชชนจิตไหม (ไม่) เดี๋ยวนี้มีมโนทวาราวัชชนจิตไหม (ไม่) ถ้าไม่ฟัง ไม่รู้ ไม่เข้าใจก็เป็นคุณอาช่าและไม่รู้ความจริง เพราะฉะนั้น ที่เกิดมาชาตินี้อะไรมีค่าที่สุด (การเข้าใจธรรม) เพราะฉะนั้น ต้องมั่นคงเป็น “อธิษฐานบารมี” ทุกอย่างที่ได้ฟังเป็นความจริงที่ต้องประจักษ์แจ้งอย่างนี้อีกนานไหมกว่าจะประจักษ์ความจริงนี้ (อีกนาน) นานเท่าไหร่ (ไม่สามารถรู้ได้จนถึงเวลา) เพราะฉะนั้น เริ่มมั่นคงใน “ขันติบารมี” ใช่ไหม

- เพราะฉะนั้นการ “ฟังทุกคำ” ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแล้วเริ่มเข้าใจขึ้นนั่นกำลังเป็นบารมี เพราะฉะนั้น เพียงคำเดียว “วิถีจิต” คืออะไร (เป็นจิตที่รู้อารมณ์ใดอารมณ์หนึ่ง) ถ้ายังไม่รู้อารมณ์ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ เป็น “วิถีจิต” ได้ไหม (ไม่ได้)

- เพราะฉะนั้น บอกอีกครั้ง อะไรเป็นวิถีจิตทีละ ๑ (หลังจากอาวัชชนะอย่างเช่น เห็น) อาวัชชนะเป็นวิถีจิตหรือเปล่า (เป็น) เป็นวิถีจิตแรก เพราะฉะนั้น ต้องเข้าใจความหมายของ “อาวัชชนะ” เป็นจิตที่ “เปิดทาง” หรือ “กระทำทาง” ให้จิตอื่นๆ เกิดขึ้นรู้สิ่งที่กระทบทางนั้นๆ

- เพราะฉะนั้น จิตทุกดวงทุกขณะต้องมีกิจของจิตเฉพาะจิตนั้นๆ เพราะฉะนั้น อาวัชชนจิตหรือปัญจทวาราวัชชนจิตกระทำทางหรือเปิดทางให้จิตอื่นเกิดขึ้นรู้อารมณ์ที่กระทบเป็น “วิถีจิตแรก”

- เพราะฉะนั้น ความหมายของ “มนสิการ” ที่ไม่ใช่เจตสิกก็เป็นจิต เพราะฉะนั้นปัญจทวาราวัชชน ชื่อว่า“วิถีปฏิปาทกมนสิการ” เป็นจิตที่กระทำทางให้วิถีจิตเกิดขึ้นรู้อารมณ์ที่ปัญจทวาราวัชชนจิตรู้ (ขออาจารย์ทวนใหม่)

- ปัญจทวาราวัชชนะเป็นวิถีจิตแรกเป็นจิตที่ “กระทำทาง” เปิดทางให้จิตอื่นเกิดได้ที่จะรู้อารมณ์ที่กระทบทวารนั้นๆ ซึ่งปัญจทวาราวัชชนะเกิดก่อน เพราะฉะนั้นเมื่อเป็นจิตที่กระทำทางก็เป็น “วิถีปฏิปาทกมนสิการ”

- มนสิการเจตสิกเกิดกับจิตทุกประเภท แต่คำว่า “วิถีปฏิปาทกมนสิการ” ไม่ได้หมายถึงมนสิการทั่วๆ ไป เพราะว่า ต่อไปจะมีคำอื่นเยอะๆ แต่ว่าเราจะเริ่มเข้าใจแต่ละคำที่สามารถจะเข้าใจเดี๋ยวนี้เป็นพื้นฐาน

- จักขุวิญญาณเป็นวิถีปฏิปาทกมนสิการหรือเปล่า (ไม่) ต้องเข้าใจ เห็นไหม ธรรมละเอียดมากไม่ใช่เราเลย พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงรู้ว่า เราสะสมความไม่รู้มานานเท่าไหร่ ความเป็นเรา เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใดนานเท่าไหร่ ถ้าไม่อาศัยคำของพระองค์จนกระทั้งไม่ลืมจนกระทั้งเข้าใจขึ้น ไม่มีทางที่จะพ้นจากความไม่รู้ความจริง

- ถ้าได้ยินคำนี้เข้าใจแล้ว เวลาคุณอาช่าได้ยินใครพูดว่า “วิถีปฏิปาทกมนสิการ” ก็เข้าใจได้ว่าหมายถึงอะไร

- สัมปฏิจฉันนะเป็นวิถีปฏิปาทกมนสิการหรือเปล่า (ไม่) แล้วสัมปฏิจฉันนะเป็นวิถีจิตหรือเปล่า (เป็น) ต้องไม่ลืมเลย วิถีจิตหมายความถึงจิตที่ไม่ใช่ ภวังคจิต ปฏิสนธิจิต จุติจิต เพราะฉะนั้นจิตอื่นทั้งหมดเป็นวิถีจิตทางปัญจทารหรือมโนทวารทั้งหมดมี ๖ ทวาร

- สันตีรณจิต เป็นวิถีปฏิปาทกมนสิการหรือเปล่า (ไม่) แล้วเป็นวิถีจิตหรือเปล่า (เป็น) ทำกิจอะไร (สันตีรณกิจ) แล้วทำกิจอะไรอีกหรือเปล่า (ทั้งหมดมี ๕ แต่จำได้ ๔ คือ สันตีรณะ ปฏิสนธิ ภวังค์ จุติ) เพราะฉะนั้น ดีนะที่เรายังไม่พูดถึงแม้เขาเคยได้ยินชื่อ ๕ แต่เราพูดแค่ ๔ ก็ต้องเข้าใจให้ละเอียดแค่ ๔ จนกว่าจะถึง ๕​ มิฉะนั้นก็ได้ยินแต่ชื่อจบ ไม่มีความหมายอะไร ไม่เข้าใจอะไร

- กิจใน ๔ กิจ สันตีรณะทำทีละกิจใช่ไหม (ใช่) เพราะฉะนั้น ทำกิจสันตีรณะเมื่อไหร่ทางไหน (ทำสันตีรณะตอนที่รู้อารมณ์ทาง ๖ ทวาร) เท่าที่เขารู้ทำกิจอะไรทางไหนเท่าที่เรากล่าวถึงแล้ว (ทำกิจเดียวจะเป็นทางไหนก็ทำกิจเดียว) แต่เขารู้ ๔ กิจแล้วใช่ไหมว่าทำกิจไหนทางไหน (ทำสันตีรณะ ๖ ทาง) ทำสันตีรณะ ๖ ทางได้หรือ

- เพราะฉะนั้น ไม่ต้องรีบ คิดช้าๆ ฟังดีๆ คิดช้าๆ จะได้ไม่ลืม จะได้ไม่คลาดเคลื่อน จะได้ไม่ผิด กำลังพูดถึง “สันตีรณจิต” เพราะฉะนั้นเขาทำกี่กิจและทำกิจไหนทางทวารไหน (ปัญจทวารและมโนทวาร) มโนทวารทำกิจอะไร (มโนทวารกระทำทางให้เกิดอาวัชชนะจิต) เรากำลังพูดถึงจิตอะไร สันตีรณจิตดวงเดียว เห็นไหมต้องฟังดีๆ (คิดว่าต้องเริ่มต้นใหม่)

- เพราะฉะนั้น ไม่ใช่ว่าฟังแล้วคิดเองแล้วปนกันไปหมดแต่ไม่เข้าใจว่า เป็นอนันตรปัจจัย สมนันตรปัจจัย เปลี่ยนไม่ได้ต้องเป็นอย่างนี้คืออย่างไร ตามลำดับขั้นทีละ ๑ เพราะฉะนั้นฟังดีๆ แล้วตอบให้ตรงคำถาม สันตีรณจิตทางปัญจทวาร “ปัญจ” แปลว่า ๕ ทำกิจอะไร (ทำกิจสันตีรณะ) ทำสันตีรณกิจทางทวารอื่นได้ไหม (ไม่ได้) ต้องมั่นคง เพราะฉะนั้นสันตีรณจิตทำปฏิสนธิทางปัญจทวารได้ไหม (ไม่ได้)

- เพราะฉะนั้น สันตีรณจิตทำสันตีรณกิจได้กี่ทวาร (๒) ฟังดีๆ ฟังดีๆ สันตีรณจิตทำสันตีรณกิจได้กี่ทวาร (ทางปัญจทวาร) แล้วทำปฏิสนธิกิจทางทวารไหน (ปฏิสนธิจิตเป็นทวารวิมุตติเพราะฉะนั้นไม่ต้องมีทวาร) เพราะฉะนั้นต้องเข้าใจว่า ทำปฏิสนธิกิจทางทวารหนึ่งทวารใดไม่ได้เลยเพราะจิตที่ทำกิจปฏิสนธิจิตไม่ต้องอาศัยทวารใดเลย

- เพราะฉะนั้น สันตีรณจิตเกิดทำกิจสันตีรณะทางทวารไหน (ทางปัญจทวาร) ทำสันตีรณกิจทางมโนทวาราได้ไหม (ไม่ได้) ต้องไม่ลืมต้องไม่ปะปนกันเรื่องกิจ ทำกิจอะไรทางทวารไหนแม้ว่าจะเป็นจิตประเภทเดียว

- เพราะฉะนั้น ต่อจากสัมปฏิจฉันนะ สันตีรณะ จิตต่อไปคืออะไรทางปัญจทวารก่อน (โวฏฐัพพนะ) โวฏฐัพพนะเป็นชาติอะไร (ไม่แน่ใจ เดาว่าเป็นกิริยา) เพราะเหตุว่า ไม่ใช่ผลของกรรมที่เป็นกุศลวิบากหรืออกุศลวิบาก เพราะฉะนั้น โวฏฐัพพนะเป็นจิตที่กระทำทางให้กุศลจิตหรืออกุศลจิตที่สะสมมาพร้อมที่จะเกิดเมื่อไม่ใช่วิบาก ถ้าจิตนี้ไม่เกิดขึ้นกุศลจิตหรืออกุศลจิต หรือกิริยาจิตเกิดขึ้นไม่ได้เลยที่เป็นกิริยาจิตของพระอรหันต์

- เพราะฉะนั้น ต้องไม่ลืม เห็นเดี๋ยวนี้เกิดแล้วดับแล้วกุศลจิตเกิดได้ไหม (ไม่ได้) สัมปฏิจฉันนจิตเกิดต่อรู้อารมณ์ต่อจาก “จักขุวิญญาณ” จิตเห็นแล้วกุศลจิตเกิดต่อได้ไหม (ไม่ได้)

- ผลของกรรมทางทวาร ๕ ไม่ว่าเป็นผลของกุศลกรรมหรืออกุศลกรรมสิ้นสุดเมื่อสันตีรณกุศลวิบากหรืออกุศลวิบากเกิดจบเรื่องของกรรม

- กรรมที่ได้กระทำไปแล้วไม่ว่าจะเป็นกุศลกรรมหรืออกุศลกรรมใดๆ ทำให้วิบากจิตเกิดขึ้นรู้อารมณ์ทางหนึ่งทางใดใน ๕ ทางเท่าที่เป็นสันตีรณจิตเท่านั้นมากกว่านั้นไม่ได้ แต่กุศลจิตและอกุศลจิตที่สะสมมาพร้อมที่จะเกิดเมื่อวิบากจิตจบแล้ว

- ระหว่างที่กรรมให้ผลเป็นวิบากจิตเกิดขึ้นเป็นจักขุวิญญาณ เป็นสัมปฏิจฉันนะ เป็นสันตีรณะจบแล้วต่อจากนั้นพร้อมที่กุศลจิตอกุศลจิตจะเกิดขึ้นตามปัจจัยแต่ เกิดทันทีไม่ได้ต่อจากผลของกรรมไม่ได้ต้องมีจิต ๑ ซึ้งเป็นกิริยาจิตทำกิจ “เปิดทาง” หรือ “กระทำทาง” ให้กุศลหรืออกุศลออกมาได้ จิตนั้นทำ “โวฏฐัพพนกิจ” ทันทีที่จิตนี้กระทำทางแล้วดับไปกุศลหรืออกุศลจึงเกิดแล้วแต่จะเป็นประเภทใด