Thai-Hindi 26 Aug 2023

- เพราะฉะนั้นไม่ว่าจะฟังคำอะไรให้รู้ว่า เพื่อเข้าใจธาตุรู้ว่า เป็นธาตุรู้ ไม่เคยขาดธาตุรู้เลยแต่ไม่รู้จักธาตุรู้เลย เพราะฉะนั้นฟังทุกคำเพื่อให้เข้าใจธาตุรู้ขึ้น ขณะเกิดมีธาตุรูัแน่นอน ขณะเกิดเป็นธาตุรู้ที่ไม่เห็นสิ่งที่ปรากฏทางตา หู จมูก ลิ้น กายและใจด้วย แล้วก็มีธาตุรู้ที่เห็น

- เราจะไม่รู้เลยว่า ธาตุรู้ก่อนเห็นคืออะไร หลังเห็นแล้วธาตุรู้คืออะไร เราจึงต้องเรียนให้รู้ความเป็นไปของธาตุรู้ทุกขณะว่า เป็นเพียงธาตุรู้ซึ่งเกิดแล้วดับไปไม่กลับมาอีกเลย

- ฟังความจริงอย่างนี้ไม่ใช่เพื่ออยากจะรู้ความจริงนี้ต่อไปอีกแต่เพื่อเห็นความจริงว่า ทุกสิ่งที่เกิดแล้วดับแล้วไม่กลับมาอีกเลยควรจะเป็นอย่างนี้ต่อไปไหม เพียงแค่เกิดแล้วดับแล้วไม่กลับมาอีกเลยสักอย่าง

- ขณะใดที่ยังไม่เห็นโทษ ไม่มีอะไรนอกจากมีปัจจัยที่ทำให้เกิดแล้วดับแล้วไม่กลับมาอีกเลย เห็นยากมาก เพราะฉะนั้น กว่าจะเห็นต้องฟังจนกระทั่งเริ่มเป็นความจริง ไม่ใช่รีบร้อนไปรู้อย่างนั้นรู้อย่างนี้แต่ว่าเพื่อให้รู้ความจริงของสิ่งที่มีขณะนี้ว่า เป็นสิ่งที่มีจริงที่เป็นธาตุรู้ที่เกิดแล้วดับแล้วไม่กลับมาอีก

- เริ่มรู้จักพระสัมมาสัมพุทธเจ้าหรือยัง (เริ่ม) เพราะฉะนั้นก่อนเห็นต้องมีจิตก่อนเห็น จิตที่เกิดก่อนเห็นที่รู้ว่ามีสิ่งหนึ่งสื่งใดกระทบ เห็นไหม “รู้” ทั้งนั้นแต่รู้ต่างกันแต่ละขณะ

- กรรมทำให้จิตเกิดและจิตนั้นดับ กรรมเป็นปัจจัยให้จิตเกิดต่อเป็นจิตประเภทเดียวกันไม่มีเห็นไม่มีอะไร แล้วมีเห็นซึ่งเป็นธาตุรู้ทั้งนั้น เริ่มรู้ความเป็นไปของธาตุรู้ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสรู้และทรงแสดงแต่ต้องไม่ลืมว่า เป็นธาตุรู้ที่เกิดขึ้นรู้ต่างๆ กัน

- ปัญจทวาราวัชชนจิตเป็นธาตุรู้แต่รู้ว่า มีสิ่งที่กระทบทวาร ปัญจทวาราวัชชนจิตเป็นธาตุรู้ที่รู้อารมณ์ที่กระทบกี่ทวาร (๕) ถ้าไม่ใช่อารมณ์ที่กระทบทางทวาร ๕ ทวาร ปัญจทวาราวัชชนจิตเกิดได้ไหม (ไม่ได้) นี่แสดงให้รู้ความต่างกันของจิตซึ่งจะต้องมีความเข้าใจยิ่งขึ้นจะได้รู้ว่า จิตไม่เหมือนกันหลากหลายตามเหตุตามปัจจัย

- ถ้าพูดถึงธาตุรู้ต้องไม่ลืมว่า เป็นธาตุรู้ไม่ใช่เรา เพราะฉะนั้นเมื่อปัญจทวาราวัชชนจิตเป็นธาตุรู้ว่ามีอะไรกระทบทางไหนดับไปแล้ว ปัญจทวาราวัชชนจิตเกิดต่ออีกได้ไหม (ไม่ได้)

- เพราะฉะนั้นต่อไปมีธาตุรู้เกิดต่อ “รับรู้” สิ่งที่กระทบโดยเห็น หรือได้ยิน หรือได้กลิ่น หรือลิ้มรส หรือรู้สิ่งที่กระทบกายแล้วก็ดับไป ต้องไม่ลืมเป็นธาตุรู้กำลังพูดถึงธาตุรู้ไม่ใช่เราเป็นธาตุรู้

- จิตที่เกิดขึ้นเห็นดับไป จิตที่เกิดขึ้นได้ยินดับไปแล้ว ฯลฯ จะเกิดอีกได้ไหมต่อทันที (ไม่ได้) ธาตุรู้ไม่หยุดเลยเกิดดับสืบต่อกัน เพราะฉะนั้นธาตุรู้ที่เห็นดับแล้วอะไรเกิดต่อ เห็นขณะเดียวน้อยมากเพราะฉะนั้นกรรมทำให้ธาตุรู้เกิดขึ้นรู้สิ่งที่เห็นแต่ไม่เห็น

- เพราะฉะนั้นธาตุรู้ที่ต้องเกิดต่อ รับรู้สิ่งที่เห็นโดยไม่เห็นแต่เป็นธาตุรู้ที่ “รับรู้” สิ่งที่เห็นแล้วต่อ นี่คือที่เราใช้คำว่า “สัมปฏิจฉันนะ” ไม่ใช่จำชื่อสัมปฏิจฉันนะแล้วไม่รู้จะใช้คำอะไร แต่เป็นความเข้าใจไม่ว่าจะใช้ชื่ออะไรก็ตาม แต่เมื่อเห็นดับลงไปแล้วสิ่งที่กระทบตายังไม่ดับและทันทีที่เห็นดับเป็นปัจจัยให้ธาตุรู้สิ่งนั้นต่อโดย “ไม่เห็น” แต่รับรู้ต่อ

- เพราะฉะนั้น ไม่ใช่จำชื่อว่า สัมปฏิจฉันนจิตเกิดต่อจากจักขุวิญญาณแต่ทั้งหมดเป็นความเป็นไปของธาตุรู้ที่ต้องเกิดต่อตามลำดับโดยกรรมเป็นปัจจัยว่า เห็น ๑ ขณะน้อยมากไม่พอที่จะเป็นผลของกรรมที่ทำไว้แล้วที่จะต้องให้ผลมากกว่าเพียงเห็น เพราะฉะนั้นจึงมีธาตุรู้ซึ่งต้องรับรู้อารมณ์นั้นต่อโดยกรรมเดียวกันทำให้ต้องรู้อารมณ์นั้นต่อ

- เพราะฉะนั้นกรรมให้ผลทำให้เห็น ๑ ขณะน้อยมากดับ ทำให้ธาตุรู้เกิดขึ้นรู้สิ่งนั้นต่อเพียงรับไว้น้อยมากแล้วก็ดับ เมื่อดับแล้วเป็นปัจจัยให้กรรมทำให้ผลของกรรมเกิดขึ้นอีก ๑ ขณะ ไม่ใช่เพียงรับแต่ว่าสามารถรู้อารมณ์นั้นมากกว่าเพียงรับเป็นสันตีรณจิต ที่ใช้คำว่า “สันตีรณจิต” ไม่ใช่จำชื่อ ไม่ใช่คำแปลในภาษาอังกฤษ ไม่ใช่อะไรทั้งหมด แต่ต้องรู้ความเป็นไปของจิตต่างกันที่เป็นวิบากจิต

- เพราะฉะนั้นให้รู้ว่า กรรมให้ผลอะไรบ้าง แต่เรากล่าวเฉพาะกรรมที่ให้ผลให้ต้องเห็น ต้องได้ยิน ต้องได้กลิ่น ต้องลิ้มรส ต้องรู้สิ่งที่กระทบสัมผัส ทางตา หู จมูก ลิ้น กายและมีจิตอะไรที่เป็นผลของกรรมที่ต้องไม่ใช่เพียงเห็นไม่พอต้องรับรู้ไว้ด้วย และรับไว้เพื่ออะไร เพื่อที่จะรู้จริงๆ ว่านี่เป็น “ผลของกรรม” จบหน้าที่ของวิบากที่กรรมทำให้เกิดวิบากได้ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย เพียงเท่านี้

- เพราะฉะนั้น กรรมทำให้สันตีรณจิตเกิดเป็นผลของกรรมเท่านั้น หมดหน้าที่ของกรรมแต่จิตยังต้องเกิดต่อ เพราะฉะนั้นจิตที่เกิดต่อไม่ใช่ผลของกรรมแต่เป็นจิตที่ “เปิดทาง” หรือ “กระทำทาง” ให้อกุศลและกุศลทั้งหลายที่สะสมมาพร้อมที่จะไหลทันทีได้ เพราะฉะนั้นทำหน้าที่ทางปัญจทวารคือ เปิดทางให้กุศลหรืออกุศลเกิดทำโวฏฐัพพนกิจ ไม่ได้ตัดสินอะไรเลย เพราะฉะนั้นการฟังคำต้องรู้ว่า คำนั้นแปลคลาดเคลื่อน เข้าใจถูกต้องจริงหรือเปล่า หรือว่าผิดแต่เป็นคำที่ไม่มีคำอื่นที่จะใช้จึงใช้คำนี้แต่ไม่สามารถที่จะทำให้เข้าใจลักษณะจริงๆ ได้

- เพราะฉะนั้น เข้าใจได้ว่า เมื่อหมดหน้าที่ของกรรมที่ทำให้วิบากเกิดแล้ว จิตยังต้องเกิดต่อยังรู้อารมณ์นั้น เพราะฉะนั้นจิตนี้เปิดทางหรือกระทำทางให้กุศลหรืออกุศลซึ่งไม่ใช่วิบากที่สะสมมาพร้อมที่จะเกิดทันทีเมื่อจิตที่กระทำทางทำแล้วคือ กระทำทางแล้วดับไป

- เพราะฉะนั้นธาตุรู้ที่เกิดขึ้นรู้อารมณ์นั้นที่ยังไม่ดับต่อจากสันตีรณะก็เป็นธาตุรู้ที่รู้อารมณ์นั้นแล้วดับไป เพราะฉะนั้นธาตุรู้ที่จะต้องรู้อารมณ์นั้นต่อเกิดต่อ ต้องมีธาตุรู้ที่รู้อารมณ์นั้นเกิดต่อเพราะอารมณ์นั้นยังไม่ดับ หมายความว่า ทันทีที่ธาตุรู้อารมณ์ที่ยังไม่ดับเมื่อวิบากจิตดับหมดแล้ว ต้องมีจิตที่รู้อารมณ์ที่ยังไม่ดับใช้คำว่า โวฏฐัพนนะก็ได้แต่ต้องเข้าใจความหมายว่า เป็นธาตุรู้ที่เกิดต่อจากสันตีรณะเพราะอารมณ์นั้นยังไม่ดับ

- เพราะฉะนั้น ธาตุรู้ที่เกิดขึ้นรู้ต่อจากสันตีรณะรู้อารมณ์ที่ดีก็ได้ รู้อารมณ์ที่ไม่ดีก็ได้จึงไม่ใช่วิบากจิตไม่ใช่กุศลจิต ไม่ใช่อกุศลจิตจึงเป็นกิริยาจิตที่ไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วย

- เพราะฉะนั้น จิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุที่เป็นกิริยาจิตที่รู้จักแล้วมีกี่ดวง (๘) ไม่ได้ถามอย่างนั้น ถามว่าจิตที่ไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วยที่เป็นกิริยาจิตมีกี่ดวง ไม่ใช่วิบากจิต ไม่ใช่กุศลจิต ไม่ใช่อกุศลจิตเป็นกิริยาจิตที่ไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วยมีกี่ดวงที่เราพูดถึงแล้ว (๒ คือปัญจทวาราวัชชนจิตและโวฏฐัพพนจิต)

- เพราะฉะนั้น เราเรียนเข้าใจเรื่องอเหตุกจิตแล้วกี่ดวง (๘) เดี๋ยวก่อนเพราะฉะนั้นเราเรียนเรื่องอเหตุกจิตแล้วที่เราพูดถึงแล้วเดี๋ยวนี้กี่ดวงที่เราพูดถึงมาทุกวันๆ แต่วันนี้เราถามว่า เท่าที่เราพูดมาตั้งแต่เช้าเราพูดถึงอเหตุกจิตทั้งหมดแล้วกี่ดวง (๘) เท่านั้นเองหรือ อเหตุกจิตทั้งหมดมีเท่าไหร่ (ทั้งหมดมี๑๘) แล้วพูดมาทั้งหมดแล้วเท่าไหร่ ๘ เองหรือ (๑๗) ​ ถูกต้อง ยังไม่พูดถึงเท่าไหร่ (๑) ให้ทราบว่า ๑ นี้เป็นจิตของพระอรหันต์เท่านั้นเป็นจิตของพระอรหันต์ที่ยิ้มในขณะที่รู้อารมณ์ที่คนอื่นไม่รู้

- เพราะฉะนั้น ให้ทราบว่า จบเรื่องของอเหตุกจิตรวมทั้งจิตของพระอรหันต์ เพราะฉะนั้นจิตที่เกิดต่ออารมณ์ยังไม่ดับหรืออารมณ์ดับแล้ว (ยังไม่ดับ) เพราะฉะนั้นจิตต่อไปก็รู้อารมณ์นั้นต่อเพราะอารมณ์ยังไม่ดับ

- เพราะฉะนั้น จิตที่เกิดต่อคือ กุศลจิตหรืออกุศลจิตแต่อารมณ์ยังเหลือกี่ขณะ (๗) เหรอคะ เท่าไหร่เหลือรูปรูปยังไม่ดับใช่ไหม (เหลือ​ ๙) เพราะฉะนั้นจิตอื่นซึ่งไม่ใช่อเหตุกจิตที่กล่าวถึงแล้วเว้นจิตของพระอรหันต์ เพราะฉะนั้นขณะนั้นจิตที่เกิดจากสันตีรณะรู้อารมณ์ต่อ รู้แล้วเป็นปัจจัยให้กุศลและอกุศลที่สะสมมารู้อารมณ์นั้นด้วยความเป็นกุศลหรืออกุศล

- เพราะฉะนั้น จิตนั้นรู้อารมณ์ที่ยังไม่ดับซ้ำกันสืบต่อประเภทเดียวกัน ๗ ขณะเป็นปกติตามปกติ การสะสมของจิตทำให้เกิดโลภมูลจิต ๗ ขณะ โทสมูล ๗ ขณะ ฯลฯ กุศลหรืออกุศลตามธรรมดาที่เป็นไปในรูปเพราะกำลังมีรูปเป็นอารมณ์ ที่เป็นไปในเสียง กลิ่น รส สัมผัสสิ่งที่กระทบกาย เพราะเป็นไปในรูปที่ยังไม่ดับ ๗ ขณะ เพราะฉะนั้นจิตที่เกิดขึ้นรู้อารมณ์ที่ยังไม่ดับเร็วมากต่อกัน ๗ ขณะจึงใช้คำว่า “ชวนจิต”

- ชวนจิตเกิดดับสืบต่อ ๗ ขณะ รูปดับหรือยัง (ยังไม่ดับ) สำหรับรูป เสียง กลิ่น รส สัมผัสเป็นที่ตั้งของความยินดีพอใจในรูป ในเสียง ในกลิ่น ในรส สะสมสืบต่อกันเป็นปัจจัยให้กรรมทำให้เกิดจิตที่เป็นผลของกรรมรับรู้อารมณ์ที่ยังเหลือต่อจากชวนจิต

- เพราะฉะนั้น การทำกรรมด้วยความติดข้องในรูป ในเสียง ในกลิ่น ในรส ในสัมผัส เป็นปัจจัยให้เมื่อชวนจิตเกิดขึ้นทำกิจชวนดับแล้ว รูปยังเหลืออีก ๒ ขณะ กรรมจึงทำให้วิบากจิตซึ่งเป็นจิตประเภทเดียวกับสันตีรณะเกิดขึ้นแต่ไม่ได้ทำสันตีรณกิจแต่ทำ “ตทาลัมพนกิจ” คือ กิจที่รับรู้อารมณ์ต่อจากชวน

- เพราะฉะนั้น นี่คือ ชีวิตประจำวันซึ่งเราไม่เคยรู้ความละเอียดจึงยึดถือว่า เป็นเรา จนกว่าจะรู้ว่าทั้งหมดเป็นจิตอะไรบ้าง สืบต่ออย่างไรบ้างแต่ละขณะ เป็นจิตที่มีเหตุเกิดร่วมด้วย หรือไม่มีเหตุเกิดร่วมด้วย เป็นจิตที่เป็นเหตุ หรือเป็นจิตที่เป็นผลซึ่งจะทำให้ค่อยๆ ละความยึดถือว่า เป็นเรา ในขั้นฟัง

- (อาช่าถามว่า ตทาลัมพนะทำกิจอะไร) จิตต้องเกิดต่อตามลำดับ เพราะฉะนั้นเมื่อชวนจิตดับแล้วรูปยังไม่ดับก็มีธาตุรู้เกิดขึ้น “รับรู้” อารมณ์ที่ยังไม่ดับ นั่นคือใช้คำว่า “ตทาลัมพนะ” เข้าใจแล้วนะคะ (เข้าใจ)

- คราวหน้าเราจะพูดเรื่องอเหตุกจิตอีก เพราะฉะนั้นวันนี้ให้ทราบว่า “หสิตุปปาทจิต” ซึ่งเป็นจิตที่ไม่ประกอบด้วยเหตุเป็นจิตของพระอรหันต์ ถ้าเราจะพูดถึงเดี๋ยวนี้ พอจะคิดหรือเคยฟังมาบ้างไหมว่า หสิตุปปาททำกิจอะไร (เท่าที่ได้ยินรู้ว่าเป็นจิตของพระอรหันต์)

- เพราะฉะนั้นหสิตุปปาททำกิจเห็นไม่ได้ ทำกิจอาวัชชนะไม่ได้ ทำกิจสัมปฏิจฉันนะไม่ได้ ทำกิจตทาลัมพนะไม่ได้เพราะนั่นเป็นวิบากจิตแต่นี่ไม่เป็นวิบากจิต เพราะฉะนั้นยังเหลือกิจที่จะต้องไปคิดดูว่าจะต้องทำกิจอะไร เพราะทั้งหมดมี ๑๔​ กิจ ลองดูเท่านั้นเองว่า จะคิดออกไหม

- สำหรับวันนี้สวัสดีนะคะ ดีมากที่ไม่ลืมสิ่งที่ได้ฟังแล้ว สวัสดีค่ะ

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ด้วยความเคารพยิ่ง

กราบขอบพระคุณและยินดีในกุศลทุกประการของคุณสุคิน คุณอาช่าและผู้ร่วมสนทนาชาวอินเดียทุกท่าน

ขอบพระคุณและยินดีในกุศลของคุณอัญชิสา (พี่สา) ในความช่วยเหลือตรวจทาน

กราบขอบพระคุณและกราบอนุโมทนาในกุศลทุกประการของอาจารย์คำปั่นและคณาจารย์ มศพ. ทุกท่านครับ

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ที่เคารพยิ่ง
กราบยินดีในกุศลของคุณสุคิน ผู้ถ่ายทอดคำท่านอาจารย์เป็นภาษาฮินดี
ขอบพระคุณและยินดีในกุศลวิริยะของพี่ตู่ ปริญญ์วุฒิ เป็นอย่างยิ่ง ที่ถอดคำสนทนาของท่านอาจารย์ ทุกคำ เป็นประโยชน์เกื้อกูลอย่างยิ่ง
และยินดีในกุศลของผู้ช่วยตรวจทาน และยินดีในกุศลของทุกๆ ท่านด้วยครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาค่ะ

กราบอนุโมทนาครับ