ทำความเพียร
เป็นสภาพของวิริยเจตสิกเกิดขึ้นกระทำกิจ ไม่มีตัวตนไปทำทางฝ่ายกุศล ถ้าเป็นญาณสัมปยุต ก็มีสติสัมปชัญญะเกิดร่วมด้วย ถ้าเป็นญาณวิปปยุต ก็มีแต่เพียงสติและสัมปยุตธรรมอื่นๆ
วิริยเจตสิก ไม่เกิดกับจิต ๑๖ ดวง ซึ่งเป็นอเหตุกจิต นอกนั้นมีวิริยเจตสิกเกิดร่วมด้วยค่ะ
ความเพียร มี ๔ อย่าง
๑. เพียรระวังมิให้อกุศล ที่ยังไม่เกิด เกิดขึ้น
๒. เพียรละอกุศลที่เกิดขึ้นแล้ว
๓. เพียรเจริญกุศลที่ยังไม่เกิดให้เกิดขึ้น
๔. เพียรรักษากุศลที่เกิดขึ้นแล้วให้เจริญยิ่งขึ้นไป
แต่ทั้งหมดนี้เป็นเรื่องของความเข้าใจค่ะ ไม่ใช่ตัวเราไปทำค่ะ
มิลินทปัญหา
ปัญหาที่ ๑๑
พระเจ้ามิลินท์ตรัสถามว่า ดูก่อนพระนาคเสน ก็วิริยะ (ความเพียร) มีลักษณะอย่างไร
พระนาคเสนทูลตอบว่า ขอถวายพระพร มีลักษณะค้ำจุนไว้ อันความดีทั้งหลาย เมื่อได้ความเพียรเข้าค้ำจุนไว้แล้วย่อมไม่เสื่อมทราม
ม. เธอจงเปรียบให้ฟัง
น. เหมือนบ้านเรือนที่ซวนเซจะล้ม เมื่อเอาไม้เข้าค้ำไว้ก็ล้มไปไม่ได้ฉันใด ความเพียรก็ฉันนั้น ย่อมคอยค้ำใจที่รวนเรอยู่ให้กล้าบากบั่นต่อความยากลำบาก จุนความดีอื่นๆ ให้ทรงตัวอยู่ได้ ดังนัยแห่งพระพุทธภาษิตว่า ผู้มีความเพียรย่อมละความชั่วได้และทำความดีให้เกิดขึ้นได้
ม. เธอว่านี้ชอบแล้ว
จบวิริยลักขณปัญหา