เกิดเพราะเหตุปัจจัย เข้าใจยากจริงๆ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ก็ต้องเข้าใจตั้งแต่คำว่าธรรม ธรรมคืออะไร? ธรรมคือสิ่งที่มีจริง ที่ทรงไว้ซึ่งความเป็นจริงอย่างนั้น ไม่เปลี่ยนลักษณะเป็นอย่างอื่น เป็นจริงอย่างไร ก็เป็นจริงอย่างนั้น เช่น เห็น เป็นธรรม เพราะเป็นสิ่งที่มีจริง สีหรือสิ่งที่ปรากฏทางตา เป็นธรรม ได้ยินเป็นธรรม โกรธ เป็นธรรม ติดข้อง เป็นธรรม ความเข้าใจถูก เป็นธรรม เป็นต้น

เหตุปัจจัย คือ สภาพที่อุปการะเกื้อหนุนให้ธรรมนั้นๆ เกิดขึ้น เป็นไป
ดังนั้น จากประโยคที่ว่า "ธรรมเกิดเพราะเหตุปัจจัย" นั้น มุ่งกล่าวถึงเฉพาะธรรม ที่เกิดขึ้นเป็นไป เท่านั้น (เพราะธรรมที่ไม่เกิด ได้แก่ นิพพาน เพียงอย่างเดียว) จะเห็นได้ว่า ธรรมไม่ได้เกิดขึ้นเองลอยๆ หรือ ไม่มีใครบังคับบัญชาให้เกิดได้เลย แต่ต้องอาศัยเหตุปัจจัยหลายอย่างที่จะเป็นเครื่องอุปการะเกื้อหนุนให้ธรรมนั้นๆ เกิดขึ้นเป็นไป เช่น ขณะที่เห็นเกิดขึ้น ก็ต้องอาศัยเหตุปัจจัยหลายอย่าง กล่าวคือ ต้องอาศัยตาหรือจักขุปสาทซึ่งเป็นที่เกิดของจิตเห็น ต้องมีเจตสิกธรรมเกิดร่วมด้วยกับจิตเห็น ต้องมีสีเป็นอารมณ์ของจิตเห็น ต้องมีกรรมที่ได้กระทำแล้วในอดีตให้ผลทำให้จิตเห็นเกิดขึ้น ด้วย

ยิ่งฟัง ยิ่งศึกษา ก็ยิ่งเพิ่มพูนความมั่นคงในความเป็นจริงว่า ธรรม เป็นธรรม เกิดเพราะเหตุปัจจัย ธรรมเมื่อเกิดแล้วก็ดับไป ไม่กลับมาอีกเลย แล้วจะเป็นเรา เป็นเขา เป็นสัตว์ เป็นบุคคล เป็นตัวตนได้อย่างไร ครับ

..ยินดีในกุศลของคุณLokiya และทุกๆ ท่านครับ ...

ยินดีในกุศลจิตครับ

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ