มรรค ๘ กับ สติปัฏฐาน
มรรค ๘ กับ สติปัฏฐาน เกี่ยวข้องกันอย่างไรครับ
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
สำคัญที่ความเข้าใจถูกเห็นถูกตั้งแต่ต้น เมื่อกล่าวถึงอริยมรรคมีองค์ ๘ แล้ว จะเกิดพร้อมกันขณะที่โลกุตตรจิต เกิดขึ้น ทำกิจดับกิเลส ส่วนในขณะที่สติปัฏฐานเกิดระลึกรู้ลักษณะของสภาพธรรมตามความเป็นจริง มรรคมีองค์ ๕ ในบรรดาอริยมรรคมีองค์ ๘ นั่นเองเกิดขึ้นทำกิจหน้าที่ มรรคมีองค์ ๕ ประกอบด้วย สัมมาทิฏฐิ สัมมาสังกัปปะ สัมมาวายามะ สัมมาสติ สัมมาสมาธิ เว้นวิรตีเจตสิก ๓ จะไม่เกิดพร้อมกันในโลกียจิต เพราะมีอารมณ์ต่างกัน ถ้าจะเกิดก็เกิดเพียงหนึ่งเท่านั้น
สติปัฏฐาน ก็เป็นการอบรมเจริญมรรค จนกว่าจะถึงอริยมรรค ครับ
คำบรรยายของท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ มีดังนี้
เพราะเหตุใดจึงกล่าวถึงมรรคมีองค์ ๘ และ มรรคมีองค์ ๕
ถ้าเป็นโลกียมรรค คือ วิรตีเจตสิก ๓ บางขณะไม่เกิด เพราะฉะนั้น จึงมีแต่สัมมาทิฏฐิ ๑ สัมมาสังกัปปะ ๑ สัมมาวายามะ ๑ สัมมาสติ ๑ สัมมาสมาธิ ๑
สำหรับวิรตีเจตสิก ๓ คือ สัมมาวาจา ๑ สัมมากัมมันตะ ๑ สัมมาอาชีวะ ๑ เกิดไม่ครบทั้ง ๓ พร้อมกันในขณะจิตเดียว ต้องเกิดเพียงวิรตีหนึ่งวิรตีใดในวิรตี ๓ คือ ขณะใดที่สัมมาวาจาเกิด ขณะนั้นสัมมากัมมันตะ สัมมาอาชีวะไม่เกิด ขณะใดที่สัมมากัมมันตะเกิด ขณะนั้นสัมมาวาจา สัมมาอาชีวะไม่เกิด ขณะใดที่สัมมาอาชีวะเกิด ขณะนั้นสัมมาวาจา สัมมากัมมันตะก็ไม่เกิด
ด้วยเหตุนี้ผู้ที่มีปกติเจริญสติปัฏฐานจึงรู้ว่า ตามปกติที่เป็นโลกียมรรค โดยทั่วไปเวลาที่วิรตีเจตสิกไม่เกิด จะประกอบด้วยมรรคมีองค์ ๕ เท่านั้น
สำหรับมรรคมีองค์ ๘ ย่อมมีได้ในโลกุตตรมรรค ที่ประกอบด้วยปฐมฌาน แต่ถ้าเป็นการรู้แจ้งอริยสัจธรรม พร้อมด้วยองค์ฌานขั้นต่างๆ ได้แก่ ส่วนในมรรค ที่ประกอบด้วยทุติยฌานเป็นต้นไป ย่อมมีองค์ ๗ เท่านั้น เว้นสัมมาสังกัปปะ คือ เว้นวิตกเจตสิก
เป็นเรื่องที่ยังไม่ถึง แต่ควรที่จะทราบว่า เหตุผลที่แสดงมรรคมีองค์ ๕ เพราะโดยปกติแล้วถ้าวิรตีเจตสิกไม่เกิด มรรคมีองค์ ๘ จะเกิดเพียง ๕ องค์เท่านั้น
... ยินดีในกุศลของคุณ lokiya และทุกๆ ท่านด้วยครับ ...