ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์

[เล่มที่ 78] พระอภิธรรมปิฎก วิภังค์ เล่ม ๒ ภาค ๒ - หน้าที่ 229

[๕๔๖] ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ เป็นไฉน? ความเลือกสรรในธรรมภายใน มีอยู่ ความเลือกสรรในธรรมภายนอก มีอยู่ ความเลือกสรรในธรรมภายในแม้ใด ความเลือกสรรในธรรมภายใน แม้นั้น ก็ชื่อว่า ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ ย่อมเป็นไปเพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน ความเลือกสรรในธรรมภายนอกแม้ใด ความเลือกสรรในธรรมภายนอก แม้นั้น ก็ชื่อว่า ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ ย่อมเป็นไปเพื่อความ รู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน.

อรรถกถาธัมมวิจยสัมโพชฌงค์

คำว่า โส ตถา สโต วิหรนฺโต ได้แก่ ภิกษุนั้นเป็นผู้มีสติ ด้วยสติอันเกิดขึ้นแล้วด้วยอาการอย่างนั้นอยู่. คำว่า ตํ ธมฺมํ ได้แก่ กิจที่กระทำ ไว้นานๆ วาจาที่กล่าวไว้นานๆ ซึ่งเป็นธรรมมีประการตามที่กล่าวแล้วในหน. หลังนั้น. คำว่า ปญฺญาย วิจินติ ได้แก่ ย่อมวิจัย (ค้นคว้า) ด้วยปัญญา ว่า นี้ไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา. คำว่า ปวิจินติ ได้แก่ ยังปัญญา ให้ใคร่ครวญไปในธรรมนั้นว่า เป็นของไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา.

พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม ๑ ภาค ๑ - หน้าที่ 194

ก็พึงทราบวินิจฉัยในโพชฌงค์ข้อที่ ๒ เป็นต้น ดังต่อไปนี้:-

ที่ชื่อว่า ธัมมวิจยะ. เพราะอรรถว่า เลือกเฟ้นสัจจธรรมทั้ง ๔ ประการ. ธัมมวิจยะ นั้น มีการเลือกเฟ้นเป็นลักษณะ มีการให้ความสว่าง เป็นกิจ มีความไม่หลงงมงายเป็นเครื่องปรากฏ.

ธรรมมีหลายระดับ เป็นขั้นการอบรม ไม่ใช่การตรัสรู้ อบรมตั้งแต่ สติปัฏฐาน เช่น ลักษณะของปัญญา รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริง ลักษณะของวิริยะ คือเพียรในกุศล เพียรที่จะระลึกรู้ สติปัฏฐานเกิดก็รู้ สติปัฏฐานไม่เกิดก็รู้ และรู้หนทางที่จะดับทุกข์ เป็นการค่อยๆ เจริญขึ้น ตั้งแต่ขั้นสติปัฏฐานจนถึงการตรัสรู้ค่ะ

อนุโมทนา

ขอนอบน้อมแด่พระรัตนตรัย

ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ ก็คือปัญญานั่นเอง แต่ปัญญามีหลายระดับ ก่อนที่จะถึง ธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ ซึ่งเป็นปัญญาระดับสูงนั้น ก็ต้องอบรมขั้นการฟังให้เข้าใจก่อน ว่าทุกอย่างคือธรรม และธรรมคืออะไร จนเป็นปัจจัยให้สติปัฏฐานเกิด และจนมั่นคงก็ย่อมถึงธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ แต่ต้องไม่ลืมเสมอว่าทุกอย่างเป็นธรรม บังคับบัญชาไม่ได้ จึงไม่มีตัวตนที่จะไปเลือกเฟ้นธรรม แต่ธรรมต่างหาก ที่จะทำหน้าที่ คือปัญญาระดับนั้นเอง จะทำหน้าที่รู้ตามความเป็นจริง ในการรู้ว่าธรรม ไม่เที่ยง เป็นทุกข์และอนัตตา

ขออนุโมทนา
ขออุทิศกุศลให้สรรพสัตว์

เข้าใจ.......ขออนุโมทนา

นอกจากเข้าใจในสภาพธรรม ตามความเป็นจริง ก็เป็นการเห็นความเกิดดับสลับกันอย่างรวดเร็ว จนเห็นว่าไม่มีแก่นสาร

ขออนุญาตใช้ธรรมจาก คห 2.และคห 3. ครับ

จะมีธัมมวิจยสัมโพชฌงค์ได้ ต้องมีสติสัมโพชฌงค์ องค์แห่งปัญญา เป็นเครื่องตรัสรู้ คือ สติ และที่ตั้งของสติ คือ กาย เวทนา จิต และธรรม เพราะฉะนั้นธรรมที่จะต้องค้นคว้า หรือวิจัยนั้น ก็คือ กาย เวทนา จิต และธรรม ทั้งที่เป็นไปในภายใน (ภายในตนเอง) และทั้งที่เป็นไปในภายนอก (ในบุคคลอื่นๆ หรือสิ่งอื่นๆ ที่เราติดหรือข้องอยู่) พิจารณาให้เห็นตามความเป็นจริงโดยความเป็นไตรลักษณ์ ก็จะเกิดการละและคลายความยึดมั่นถือมั่นว่า มิได้เป็นเรา เขา ของเรา ของเขา เป็นเพียงการประกอบกัน ของเหตุปัจจัยเท่านั้น หากมีข้อผิดพลาด ขอความกรุณาชี้แนะด้วยครับ

ขอบพระคุณครับ

ขออนุโมทนา กับเจ้าของคำถาม และทุกๆ ท่านที่ตอบครับ

ธัมมวิจัยสัมโพชฌงค์ ทั้งหมดเป็นปัญญา ที่ถึงพร้อมที่จะตรัสรู้ เป็นหนทางที่อีกไกลแสนไกล การพูดเรื่องโพชฌงค์ต่างๆ เป็นเพียงชื่อค่ะ เบื้องต้น เริ่มขณะที่ สติปัฏฐานเกิด ขณะนั้น สติก็เกิด และปัญญารู้ลักษณะสติระลึกสภาพธรรมะอย่างหนึ่ง เป็นการค่อยๆ รู้ขึ้นจากสิ่งที่ไม่เคยรู้มาก่อนเลย ถ้าปัญญาขั้นนี้ยังไม่เกิด ยังไม่เจริญขึ้น โพชฌงค์ต่างๆ ก็ไม่ถึงค่ะ

ขออนุโมทนาครับ

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

อบรมปัญญาให้เข้าใจความจริง จะเป็นประโยชน์ทั้งชาตินี้ และชาติต่อๆ ไป กุศลที่ทำได้เสมอๆ คือ การฟังพระธรรมที่พระอรหันตสัมมาสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง มีคุณค่ามหาศาลสำหรับชีวิตที่ต้องเดินทางต่อไป อีกแสนไกล และกันดาร

ขอเชิญศึกษาพระธรรม ...

รวมลิงก์เมนูต่างๆ ในเว็บไซต์

พระไตรปิฎก

ฟังธรรม

วีดีโอ

ซีดี

หนังสือ

กระดานสนทนา

การที่ได้มีโอกาสศึกษาพระธรรม ฟังพระธรรม ทำให้มีความเข้าใจตามความเป็นจริงว่า ทุกสิ่งทุกอย่าง เป็นเพียงสิ่งที่ปรากฏแล้วก็หมดไป ไม่ว่าจะเป็นทางตา ทางหูทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ทางใจ จิตทุกขณะเกิดขึ้นแล้วก็ดับไป หมดไป ไม่มีอะไรเหลือเลยจริงๆ จากภพหนึ่งไปอีกภพหนึ่ง ดังนั้น เมื่อเป็นเช่นนี้ สิ่งที่ควรสั่งสมไปทุกภพทุกชาติ นั่นก็คือ กุศล (รวมถึงการอบรมเจริญปัญญา ในชีวิตประจำวันด้วย)

ยินดีในกุศลจิตของทุกท่านค่ะ