ละวางโดยปัญญา

สนทนาปัญหาธรรม วันอังคารที่ ๙ มกราคม ๒๕๖๗

[เล่มที่ 6] พระวินัยปิฎก มหาวรรค เล่ม ๔ ภาค ๑ - หน้า 44

ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร

ปฐมเทศนา

[๑๓] ลำดับนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้ารับสั่งกะพระปัญจวัคคีย์ว่า ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ที่สุด ๒ อย่างนี้อันบรรพชิตไม่ควรเสพคือ:-

การประกอบตนให้พัวพันด้วยกามสุขในกามทั้งหลาย เป็นธรรมอันเลว เป็นของชาวบ้าน เป็นของปุถุชน ไม่ใช่ของพระอริยะ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ ๑.

การประกอบความเหน็ดเหนื่อยแก่ตน เป็นความลำบาก ไม่ใช่ของพระอริยะ ไม่ประกอบด้วยประโยชน์ ๑.

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ปฏิปทาสายกลาง ไม่เข้าไปใกล้ที่สุดสองอย่างนั้น นั่นตถาคตได้ตรัสรู้แล้วด้วยปัญญาอันยิ่ง ทำดวงตาให้เกิด ทำญาณให้เกิด ย่อมเป็นไปเพื่อความสงบ เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน.

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ก็ปฏิปทาสายกลางที่ตถาคตได้ตรัสรู้แล้วด้วยปัญญาอันยิ่ง ทำดวงตาให้เกิด ทำญาณให้เกิด ย่อมเป็นไปเพื่อความสงบ เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพานนั้น เป็นไฉน.

ปฏิปทาสายกลางนั้น ได้แก่อริยมรรคมีองค์ ๘ นี้แหละ คือปัญญาอันเห็นชอบ ๑ ความดำริชอบ ๑ เจรจาชอบ ๑ การงานชอบ ๑ เลี้ยงชีวิตชอบ ๑ พยายามชอบ ๑ ระลึกชอบ ๑ตั้งจิตชอบ ๑.

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย นี้แลคือปฏิปทาสายกลางนั้น ที่ตถาคตได้ตรัสรู้แล้วด้วยปัญญาอันยิ่ง ทำดวงตาให้เกิด ทำญาณให้เกิด ย่อมเป็นไปเพื่อความสงบ เพื่อความรู้ยิ่ง เพื่อความตรัสรู้ เพื่อนิพพาน.

อ.อรรณพ: กราบเท้าท่านอาจารย์ การละวางโดยปํญญา ค่อยๆ ละวางจะมีระดับตั้งแต่ต้นอย่างไรครับ

ท่านอาจารย์: ได้ยินคำว่า ธรรม เข้าใจแค่ไหน?

อ.อรรณพ: เริ่มเข้าใจว่า เป็นสิ่งที่มีจริงเดี๋ยวนี้เองครับ ไม่ใช่ว่า เป็นสิ่งหนึ่งสิ่งใด

ท่านอาจารย์: ขณะที่กำลังเข้าใจ กำลังละวางความเห็นผิดหรือเปล่า?

อ.อรรณพ: ยังไม่ถึงขั้นที่จะละความเห็นผิดจนหมดไปเลยครับ แต่ว่าค่อยๆ ...

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ธรรม คำเดียว จะสามารถประจักษ์แจ้งความจริงได้ไหม?

อ.อรรณพ: ไม่ได้ครับ

ท่านอาจารย์: ต้องฟังอีกเท่าไหร่ที่จะเข้าใจมั่นคงขึ้น?

อ.อรรณพ: ต้องฟังอีกมากครับ

ท่านอาจารย์: เพราะฉะนั้น ขณะที่กำลังค่อยๆ เข้าใจ กำลังละวางหรือเปล่า?

อ.อรรณพ: กำลังละวางเล็กน้อยในขั้นการฟังเข้าใจครับ

ท่านอาจารย์: ทีละน้อยมากตามกำลังของความเข้าใจ ซึ่งมั่นคงหรือยัง เห็นไหม นี่คือ หนทางที่ลึกซึ้ง อริยสัจจธรรมมรรคมีองค์ ๘ ไม่ใช่ไปทำอย่างอื่นเลย แต่มีความเห็นความเข้าใจที่ถูกต้อง รอบรู้ในอริยสัจจ์ ว่า หนทางอื่นไม่ใช่ แต่ต้องเป็นขณะที่มีความเข้าใจขณะนั้นแค่ไหน วางความที่เคยเป็นเรา และเห็นผิดแค่ไหน จากไม่รู้เลย มาค่อยๆ เริ่มได้ยินได้ฟังค่อยๆ เข้าใจทีละน้อย ค่อยๆ ละ กว่าจะละวางจนหมดสิ้นได้

อ.อรรณพ: กราบท่านอาจารย์ ธรรม ที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดงในแต่ละคำ ในแต่ละข้อความ ละเอียดตั้งแต่ในเบื้องต้น ละเอียดในขั้นต่อๆ ๆ ไป เพราะแม้ว่าท่านอาจารย์ได้กล่าวเมื่อสักครู่ว่า ถ้าไม่เห็นในความลึกซึ้ง ก็ไม่ละ เช่น ถ้าไม่เห็นในความลึกซึ้งพอได้ยินคำว่า สละวางทุกสิ่งอย่าง ในสุพรหมสูตร ก็เป็นเราที่จะไปสละวาง นี่ก็แสดงว่า ไม่เห็นความลึกซึ้ง แต่ถ้าเห็นความลึกซึ้งตั้งแต่ต้น ก็รู้ว่า เป็นธรรม ไม่ใช่เรา แม้สภาพที่ละวางก็ไม่ใช่เรา

ก็เป็นความลึกซึ้งมากๆ ผมก็ซาบซึ้งท่านอาจารย์ที่ท่านอาจารย์เคยกล่าวไว้หลายๆ ครั้ง หลายๆ ข้อความ ก็เป็นประโยชน์ทั้งสิ้น เห็นในความลึกซึ้งของธรรมตั้งแต่ต้น ก็คือเข้าใจว่า เป็นธรรมที่ไม่ใช่เรา ก็เป็นการเริ่มเห็นในความลึกซึ้งตั้งแต่ต้นครับ.

ขอเชิญอ่านได้ที่ ...

อริยมรรคมีองค์ ๘ เป็นยอดแห่งธรรมทั้งปวง

ปัญญา รู้ ไม่ใช่เรารู้

ไม่ใช่เราที่จะเข้าใจธรรม

ขอเชิญฟังได้ที่ ...

เริ่มต้นของการที่จะมีความเห็นถูก

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ