ผู้มีปัญญาหมายถึงอะไร? [มหาเวทัลลสูตร]

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ผู้มีปัญญาหมายถึงอะไร?

ข้อความที่ท่านพระมหาโกฏฐิตะ (พระมหาสาวกผู้เลิศในปฏิสัมภิทา) ถามข้อความนี้ กับท่านพระสารีบุตร พระอัครสาวกผู้เลิศทางปัญญา ผู้เป็นพระอุปัชฌาย์ของท่าน (ขุททกนิกาย เถรคาถา เล่ม ๒ ภาค ๓ ตอน ๑ - หน้า 59)

มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม ๑ ภาค ๓ - หน้า 278
ก ... ด้วยเหตุมีประมาณเพียงไรหนอท่าน เขาจึงเรียกว่า " คนมีปัญญา "
ส ... "คนมีปัญญา" ก็เพราะ "เขาเข้าใจชัดเข้าใจแจ่มแจ้ง" ... ว่า "นี้ทุกข์", ... ว่า "นี้เหตุให้ทุกข์เกิดขึ้น" ... ว่า "นี้ความดับทุกข์ได้โดยไม่เหลือ". ที่เรียกว่า "คนมีปัญญา" ก็เพราะเข้าใจชัดเข้าใจแจ่มแจ้ง (อริยสัจ)

อรรถกถา หน้า298
ผู้มีปัญญาหมายถึงอะไร?
โดยต่ำที่สุด พระโสดาบัน สูงที่สุด พระขีณาสพ ท่านแสดงว่าเป็นผู้มีมีปัญญา ส่วนผู้ที่เล่าเรียนคําของพระพุทธเจ้า (จบ) สามปิฎกโดยบาลีบ้างโดยอรรถกถาบ้างโดยอนุสนธิบ้างโดยก่อนหลังบ้างแล้วเที่ยวทําให้เป็นชั้นต่ําและชั้นสูง แต่ไม่มีแม้แต่การกําหนดเอาด้วยอํานาจแห่งความไม่เที่ยง เป็นทุกข์และความไม่มีตัวตนเลยนี้ หาได้ชื่อว่า ผู้มีปัญญาไม่ ยังชื่อว่าผู้ไม่มีปัญญา (อยู่ตามเดิม) อย่าไปเรียกผู้ที่เที่ยวเอาแต่ความรู้แจ้ง (วิญญาณจริต) นั้นว่าเป็นผู้มีปัญญาเข้านะ.

[สรุป]
ตามนัยของพระสูตรนี้ ผู้มีปัญญา หมายถึง ตั้งแต่พระโสดาบันเป็นต้นไปจนกระทั่งถึงพระอรหันต์ ผู้เล่าเรียนปริยัติมาก รู้มาก แต่ไม่รู้ว่าความจริงอยู่ที่ไหนก็ดี เป็นผู้ไม่อบรมเจริญปัญญาก็ดี ก็ไม่ใช่ผู้ที่มีปัญญา เพราะผู้มีปัญญาคือผู้รู้แจ้งในอริยสัจธรรมทั้ง ๔

กราบอนุโมทนา