เกิดมาแล้วควรมีชีวิตอยู่อย่างไร?

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ผู้ที่เกิดมาแล้วควรมีชีวิตอยู่อย่างไรดี?

สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้า 424

[๘๔๐] อาฬวกยักษ์ทูลถามว่า ...

นักปราชญ์ทั้งหลายกล่าวชีวิตของผู้ที่เป็นอยู่อย่างไร ว่าประเสริฐสุด.

[๘๔๑] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า ...

นักปราชญ์ทั้งหลายกล่าวชีวิตของผู้ที่เป็นอยู่ด้วยปัญญาว่าประเสริฐสุด.

ขุททกนิกาย เถรคาถา เล่ม ๒ ภาค ๓ ตอน ๓ - หน้า 277

ท่านพระมหากัจจายนะกล่าวว่า

บุคคลผู้มีปัญญา ถึงจะสิ้นทรัพย์ก็ยังเป็นอยู่ได้ ส่วนบุคคลถึงจะมีทรัพย์ก็เป็นอยู่ไม่ได้ เพราะไม่ได้ปัญญา

หน้า 288

... คือ ถึงทรัพย์จะหมดสิ้นไป แต่ก็ยังมีปัญญา สันโดษยินดีด้วยปัจจัยตามมีตาม ได้ เลี้ยงชีวิตด้วยการงานที่ปราศจากโทษอย่างเดียวนี้ ชื่อว่า ชีวิตของ บุคคลผู้มีปัญญา.

ด้วยเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า นักปราชญ์ทั้งหลาย กล่าวความเป็นอยู่ด้วยปัญญาว่า เป็นชีวิตที่ประเสริฐสุด. ส่วนบุคคลผู้มี ปัญญาทราม ถึงจะมีทรัพย์ ก็ทำทรัพย์ที่เป็นทิฏฐธรรมและสัมปรายิกธรรม ให้ล้มเหลวไป เป็นอยู่ไม่ได้ เพราะไม่ได้ปัญญา คือจะชื่อว่าเป็นอยู่ด้วย ความเป็นไปแห่งถ้อยคำมีคำครหาเป็นต้น หามิได้ แต่กลับทำทรัพย์ที่ ได้แล้วให้พินาศไป แม้ชีวิตก็ไม่สามารถจะดำรงอยู่ได้ เพราะค่าที่ตนไร้ อุบาย.

บุคคลย่อมได้ปัญญาด้วยเหตุใด?

สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้า 425

[๘๔๔] อาฬวกยักษ์ทูลถามว่า

คนได้ปัญญาอย่างไรหนอ

[๘๔๕] พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสตอบว่า

บุคคลเชื่อธรรมของพระอรหันต์เพื่อบรรลุนิพพาน ฟังอยู่ด้วยดีย่อมได้ปัญญา ...

สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้า 445

บุคคลเชื่อธรรมของพระอรหันต์นั้น จึงได้ปัญญาทั้งที่เป็นโลกิยะและโลกุตระเพื่อบรรลุพระนิพพาน. ก็แลการได้นั้น ย่อมไม่ได้ด้วยธรรมเพียงศรัทธาเท่านั้น. ก็เพราะบุคคลเกิดศรัทธาแล้วก็เข้าไปหา เมื่อเข้าไปหาก็เข้าไปนั่งใกล้ เมื่อเข้าไปนั่งใกล้ย่อมเงี่ยหู เงี่ยหูแล้ว ย่อมฟังธรรม ฉะนั้น จำเดิมแต่เข้าไปหา จนถึงการฟังธรรม ฟังด้วยดีย่อมได้ (ปัญญา) . ... ก็แล แม้เมื่อเขาตั้งใจ ฟังอย่างนี้ ไม่ประมาทโดยไม่อยู่ปราศจากสติ เป็นผู้พิจารณาด้วยความเป็นผู้รู้ คำสุภาษิตและทุพภาษิตก็ย่อมได้ (ปัญญา) เหมือนกัน. ... เพราะเหตุนั้น พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่า เป็นผู้ไม่ประมาท เป็นผู้พิจารณาดังนี้ ... ครั้นฟังด้วยความไม่ประมาทแล้วทรงจำธรรม ใคร่ครวญเนื้อความแห่งธรรมที่ทรงจำไว้แล้วด้วยความพิจารณา ทำปรมัตถสัจจะให้แจ้งโดยลำดับ

สรุปความ

การมีชีวิตอยู่ด้วยปัญญา เป็นสิ่งที่ดีที่สุดในการเกิดมา และปัญญาย่อมเกิดได้ จากการฟังธรรมของพระผู้มีพระภาคเจ้าด้วยความเคารพ จึงนำไปสู่การรู้แจ้งความจริงได้ตามลำดับขั้น

กราบอนุโมทนา