ผู้ใหญ่ในตระกูล

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

[เล่มที่ 25] พระสุตตันตปิฎก สังยุตตนิกาย สคาถวรรค เล่ม ๑ ภาค ๒ - หน้าที่ ๔๙๑

อรรถกถาปฐมเทวสูตร

บทว่า กุเล เชฏฺฐาปจายี ความว่า กระทำความยำเกรงผู้เป็นใหญ่ในตระกูลเป็นต้นว่า ปู่ ย่า อา น้า ลุง ป้า

บุคคลผู้เป็นใหญ่ในตระกูล ย่อมมุ่งหมายถึงตระกูลของตัวเอง แต่ก็ควรที่จะได้พิจารณาว่าบุคคลผู้ใหญ่ที่เกี่ยวข้องกับผู้ที่เราแต่งงานด้วย ก็นับว่าเป็นบุคคลที่เราควรเคารพด้วยเช่นเดียวกัน หรือแม้จะไม่ได้เกี่ยวข้องกันเลย แต่ผู้นั้นเป็นผู้มีวัยสูงกว่า ตลอดจนถึงเป็นผู้เจริญด้วยคุณธรรม ก็ย่อมเป็นบุคคลผู้ที่ควรเคารพด้วย ไม่ได้จำกัดเลย

ความประพฤติอ่อนน้อมหรือความอ่อนน้อม เป็นธรรมฝ่ายดีที่ควรอบรมเจริญ เป็นธรรมที่เป็นไปเพื่อขัดเกลากิเลสโดยเฉพาะในส่วนที่เป็นมานะความสำคัญตนถือตน พระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง แสดงถึงสิ่งที่มีจริงเพื่อให้เข้าใจสิ่งที่มีจริงทุกอย่างตามความเป็นจริง

ควรที่จะได้พิจารณาว่า ขณะใดที่เกิดความสำคัญตนถือตน คือ ขณะที่ไม่อ่อนน้อมต่อผู้ที่ควรอ่อนน้อม นั่นเป็นอกุศลธรรม วันหนึ่งๆ เป็นอย่างนี้หรือไม่ ในขณะที่ควรจะแสดงความนอบน้อมต่อผู้ที่ควรนอบน้อม แต่จิตใจในขณะนั้นกระด้างหรือมีความสำคัญตนเกิดขึ้น จึงไม่นอบน้อมต่อบุคคลที่ควรนอบน้อม ถ้าสติเกิดระลึกได้จริงๆ จะรู้ได้จริงๆ ว่าขณะนั้นเป็นอกุศลธรรม เป็นสิ่งที่ควรขัดเกลาละคลายให้เบาบาง ถ้าขณะนั้นรู้สภาพธรรมตามความเป็นจริงว่าไม่มีเรา ไม่มีเขา ไม่มีใครเลย มีแต่ธรรมเท่านั้นที่เกิดขึ้นทำกิจหน้าที่ ก็จะทำให้มีการขัดเกลาละคลายความสำคัญตน และจากที่เคยเป็นผู้ที่มีจิตใจที่หยาบกระด้างไม่เคารพอ่อนน้อมต่อผู้ที่ควรอ่อนน้อม ก็จะค่อยๆ อ่อนโยนขึ้นได้ ทั้งหมดก็เพราะว่าได้เข้าใจพระธรรมตามที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง สภาพธรรมฝ่ายดีทั้งหลาย ย่อมเจริญคล้อยไปตามความเข้าใจพระธรรม ครับ

... ยินดีในกุศลของคุณ lada และทุกๆ ท่านด้วยครับ ...

ขอบคุณที่ให้ความกระจ่าง

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ

กราบขอบพระคุณ กราบอนุโมทนาในกุศล อ.คำปั่นค่ะ