รู้กับคิดต่างกันอย่างไร?

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

รู้กับคิดต่างกันอย่างไร?

สภาพที่รู้ และสภาพที่จดจำและนึกถึงในสิ่งที่รู้ ไม่ใช่สภาพเดียวกัน แต่ปรากฏเหมือนพร้อมกัน และถ้าสติและปัญญาไม่เกิดขึ้นระลึกศึกษาความต่างของสภาพทั้งสองนี้ตามความเป็นจริง ปัญญาที่ละเอียดยิ่งขึ้นจะเกิดไม่ได้

ข้อความจากรายการแนวทางเจริญวิปัสสนาครั้งที่ 630

ทางตา ... สภาพนามธรรมที่เห็น เป็นเพียงแต่สภาพรู้สิ่งที่ปรากฏทางตา คือ เห็น ...
ขณะใดที่รู้แล้วว่าสิ่งที่เห็นเป็นอะไร แสดงว่า มีการนึกถึงรูปร่างสัณฐานของสิ่งที่เห็นแล้ว ... อย่างรวดเร็ว ...
ถ้าสติไม่ระลึก ไม่ศึกษา ปัญญาก็ไม่สามารถที่จะแยกลักษณะของนามธรรมที่ต่างชนิดกัน คือ ... เห็น ... สภาพที่นึกถึงรูปร่างสัณฐานของสิ่งที่เห็น ...

ทางหู ... มีการได้ยิน และก็มีการรู้ความหมายของเสียงที่ได้ยิน
เสียง มีเสียงสูง เสียงต่ำ มีหลายเสียง ซึ่งโสตวิญญาณได้ยินเสียง
... (จากนั้นจะมีสภาพที่) จดจำลักษณะของเสียงสูงเสียงต่ำที่ได้ยิน และก็นึกถึงคำ นึกถึงความหมาย ...
การนึกถึงคำนี้ แม้ไม่ได้ยินเสียงก็นึกถึงได้ ... ก็นึกคิดเรื่องราวต่างๆ ได้ ...
ถ้าสติไม่เกิด ไม่ระลึก ไม่แยก ก็ไม่รู้ว่า เป็นลักษณะที่ต่างกันแล้ว และจะประจักษ์การเกิดขึ้นและดับไปของนามธรรมที่ต่างกันที่เกิดคนละขณะไม่ได้เลย

ทางจมูก ...
ทันทีที่ได้กลิ่น รู้ว่ากลิ่นอะไร ... ต้องมีการได้กลิ่นก่อน ... กลิ่นแต่ละกลิ่นมีลักษณะไม่เหมือนกัน ดอกไม้ (ต่างชนิด) ... อาหาร (ต่างชนิด) ...
ได้กลิ่น เป็นแต่เพียงสภาพรู้กลิ่น และต้องมีการนึกถึงลักษณะแต่ละกลิ่น จึงจะรู้ว่าเป็นกลิ่นอะไร ...

เรื่องของการอบรมเจริญวิปัสสนา ไม่ใช่เรื่องผิดปกติ แต่เป็นเรื่องที่ปัญญาสามารถรู้ลักษณะของสภาพธรรมตามปกติตามความเป็นจริง จนสามารถที่จะประจักษ์ความเกิดขึ้นและดับไปของนามธรรมและรูปธรรมแต่ละลักษณะได้ ... ต้องเป็นเรื่องที่ละเอียดจริงๆ และเป็นปกติในชีวิตประจำวันด้วย

ขอกราบอนุโมทนา