ปัญญามีค่ายิ่งกว่าทอง

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ปัญญาเป็นสิ่งที่เงินทองเท่าไหร่ก็ซื้อไม่ได้ เพราะฉะนั้น จะมีค่าสักเพียงใดและยังมีที่เก็บรักษาที่ปลอดภัย คือสะสมติดตามไปกับจิต เมื่อถึงเวลาที่เหมาะควร ปัญญาที่สะสมไว้ก็สามารถเกิดขึ้น และอบรมต่อไปได้อีก

ข้อความนี้คงทำให้ผู้ที่เห็นคุณค่าของปัญญาเกิดความปลาบปลื้มนะครับ

จากการสนทนาที่เชียงใหม่ 14 มิ. ย . 54

ก็น่าคิดนะคะ ที่คุณอรรณพกล่าวว่า ปัญญามีค่ายิ่งกว่าทอง และยิ่งกว่าเพชรด้วย ยิ่งกว่าทุกสิ่งทุกอย่างซึ่งเงินซื้อได้ แล้วก็ราคาจะแพงสักเท่าไหร่นะคะ ก็ยังอาจจะซื้อได้ด้วยเงิน

แต่ว่าสิ่งที่มีค่ายิ่งกว่านั้นที่เงินเท่าไหร่ก็ซื้อไม่ได้ นี่เป็นความต่างกันแล้วใช่ไหมคะ? เพราะว่าสิ่งที่เราคิดว่าไม่มีราคาแพงมากมายมหาศาลก็ยังซื้อได้ แต่ว่าปัญญานี่ค่ะ เงินเท่าไหร่ก็ซื้อไม่ได้

เพราะฉะนั้น ค่าจะมากกว่าสิ่งที่ซื้อได้สักแค่ไหน ทองก็อยู่นอกกาย เพชรนิลจินดาก็อยู่นอกกาย แต่ปัญญาอยู่ในจิต ไม่ออกไปไหนเลยค่ะ ฟ้าผ่าไม่ได้ ลมพัดไม่ได้ กระจัดกระจาย หรือว่าแสงแดดจะต้อง จะทำให้มัวหมองก็ไม่ได้ เพราะฉะนั้น เป็นที่เก็บที่ปลอดภัยที่สุด แล้วก็ปัญญาจะเจริญได้ สามารถที่จะติดตามไปได้ ในเมื่ออย่างอื่นที่เป็นทรัพย์สมบัติเงินทอง หรือแม้ร่างกายที่เคยเข้าใจว่าเป็นเราก็ติดตามไปไม่ได้

เพราะฉะนั้น ก็เป็นการสะสมสิ่งที่มีค่านะคะ คือจะอยู่ที่ภพไหน เกิดเป็นอะไร สิ่งที่ได้สะสมมาแล้วก็ไม่ได้สูญหายไปไหน อย่างม้ากัณฐกะทุกคนรู้ว่าเมื่อสิ้นชีวิตแล้วก็เกิดเป็นเทพบุตร เป็นกัณฐกเทพบุตรมาเฝ้าพระอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้า รู้แจ้งอริยสัจจธรรมเป็นพระโสดาบัน

ปัญญาและการสะสมอยู่ที่ไหนในชาติที่เป็นม้ากัณฐกะ? เพราะฉะนั้น ทุกคนมีอะไรที่สะสมมาแล้วอยู่ในจิต ... เพราะเป็นนามธรรม ไม่สามารถที่จะมีอะไรไปเปิดออกมาให้เห็นได้ว่า สะสมอะไรไว้บ้าง ทั้งกุศลและอกุศล ทั้งปัญญา ทั้งศรัทธา

แต่ว่าชีวิตวันหนึ่งๆ นะคะ ถ้าไม่มีจิตก็ไม่มีการกระทำใดๆ ทางกาย ทางวาจา ซึ่งเกิดตามเหตุตามปัจจัยที่ได้สะสมมา

เพราะฉะนั้น ก็จะเห็นได้นะคะว่า สิ่งที่มีค่าที่สุดซึ่งขโมยลักไม่ได้ โจรปล้นไม่ได้ น้ำพัดพาไปไม่ได้ ก็คือความเห็นถูก ความเข้าใจถูก ซึ่งแม้ว่าจากโลกนี้ไป ใครก็ไม่รู้ว่าจะเกิดเป็นอะไร แต่สิ่งที่สะสมไปแล้วนี่ค่ะ ปรุงแต่งเมื่อถึงกาลที่สามารถที่จะเป็นปัจจัยให้ได้เข้าใจธรรมะ อย่างองคุลีมาลหรือว่าม้ากัณฐกะ

สิ่งที่มีนะคะ มีพร้อมที่จะปรุงแต่งเมื่อถึงเวลา เพราะฉะนั้น ขณะนี้การสะสมความเห็นถูก ความเข้าใจถูก ละความไม่รู้ ละความติดข้องไปเรื่อยๆ จนกว่าสังขารขันธ์จะปรุงแต่ง ไม่ว่าจะเกิดภพไหน ชาติไหน สิ่งที่มีอยู่ก็ยังคงอยู่

ปัญญาของม้ากัณฐกะอยู่ในจิตที่สะสมมาแล้วนะคะ แต่ไม่มีปัจจัยที่จะเกิดในชาติที่เป็นสัตว์เดรัจฉาน แต่ว่าเมื่อถึงโอกาสที่เกิดเป็นกัณฐกเทพบุตร สิ่งที่สะสมมาแล้วนะคะ เมื่อได้ฟังก็สามารถที่จะละความสงสัย ดับความไม่รู้ รู้แจ้งอริยสัจจธรรมได้

เพราะฉะนั้น แต่ละชีวิตไม่มีใครรู้ค่ะว่าปัญญาจะเจริญเมื่อไหร่? จะมากน้อยแค่ไหน? แต่สะสมไปเถอะ เพราะว่าเก็บรักษาอยู่ในจิตนะคะ

เชิญชม ...

ปัญญามีค่ายิ่งกว่าทอง

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ด้วยความเคารพยิ่ง

กราบอนุโมทนาในกุศลวิริยะของ อ. อรรณพ หอมจันทร์