วิตก ในณาน ๑ คืออะไร
วิตก ในณาน ๑ คือ อกุศลวิตก ๓ กุศลวิตก ๓ และวิตกอีก ๖ ใช่ไหม คือคิดธรรมเหล่านี้อยู่ในฌาน๑ หรือว่า
ไม่ได้คิด เพราะในวิสุทธิมรรคว่า วิตก เป็นการเคล้าอารมณ์ วิจารณ เป็นการเคลึงอารมณ์ เช่น วิตกเหมือนนกกระพือปีกจะขึ้นบิน วิจารณเหมือนนกกางปืกร่อนในอากาศ เป็นอารมณปัจจัย
ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น
ประโยชน์ของการมีโอกาสได้ฟังพระธรรม ศึกษาพระธรรม ก็คือ ความเข้าใจถูกเห็นถูก เป็นการสะสมความเข้าใจถูกเห็นถูกไปทีละเล็กทีละน้อย และสิ่งที่จะศึกษาให้เข้าใจนั้น ก็ไม่พ้นไปจากสภาพธรรมที่มีจริงๆ ในชีวิตประจำวัน ไม่ว่าจะกล่าวถึงเรื่องใดก็ตาม ก็ไม่พ้นไปจากธรรมเลย แต่ก็ไม่รู้ว่าเป็นธรรม จนกว่าจะได้ฟังพระธรรมที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง
ควรจะได้เข้าใจว่า วิตก หรือ วิตักกเจตสิก เป็นธรรมที่มีจริง เป็นสภาพธรรมที่ตรึกหรือจรดในอารมณ์ เกิดกับกุศลก็ได้ หรือ อกุศลก็ได้ ถ้าตรึกไปในทางที่เป็นกุศล ก็เป็นกุศลวิตก ในทางตรงกันข้าม ถ้าตรึกไปในทางอกุศล ก็เป็นอกุศลวิตก เป็นธรรมที่มีจริง ที่เกิดเพราะเหตุปัจจัย และเกิดเองเพียงลำพังไม่ได้ ก็ต้องเกิดร่วมกับจิต และเจตสิกที่เกิดร่วมด้วย
วิตก หรือ วิตักกเจตสิก ในองค์ฌานที่ ๑ นั้น เป็นสภาพที่ตรึกหรือจรดในอารมณ์ที่ทำให้จิตสงบจากอกุศล ดังนั้น วิตักกะในที่นี้ จะต้องเกิดร่วมกับจิตที่เป็นกุศลและมีปัญญาเกิดร่วมด้วย ซึ่งไม่ใช่เรื่องง่ายเลย
ขอเชิญศึกษาเพื่อความเข้าใจความเป็นจริงของวิตกหรือวิตักกเจตสิก ได้ที่หัวข้อด้านล่างนี้ครับ
วิตักกเจตสิก -- ปกิณณกเจตสิก
วิตักกสูตร ว่าด้วยอกุศลวิตกและกุศลวิตก
[คำที่ ๕๙๗] วิตกกฺก
... ยินดีในกุศลของทุกๆ ท่านด้วยครับ ...
วิจารเจตสิก เป็นเจตสิกที่ประคองตามวิตก ไม่ว่าวิตกจะตรึกอย่างไรวิจารเจตสิกก็ประคองตามอย่างนั้น
วิจารเจตสิกเกิดกับจิต ๖๖ ดวง คือ กามาวจรจิต ๔๔ ดวง ปฐมฌานจิต ๑๑ ดวง และทุติยฌานจิต ๑๑ ดวง เว้นทวิปัญจวิญญาน ๑๐ ดวง ตติยฌานจตุตถฌาน ปัญจมฌาน
จิตใดมีวิตกเจตสิกเกิดร่วมด้วย จิตนั้นต้องมีวิจารเจตสิกเกิดร่วมด้วย เว้นจิต ๑๑ ดวง ที่มีวิจารเจตสิก โดยไม่มีวิตกเจตสิกเกิดร่วมด้วย คือ ทุติยฌานจิต ๑๑ ดวง
ที่มา ...