คิด..คืออะไร มนสิการอย่างไรกับความคิด

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

คิด หรือ ความคิด เป็นสภาพธรรมที่มีจริง ที่เป็นนามธรรม คือ เป็นสภาพธรรมที่รู้อารมณ์ กล่าวคือ เมื่อความคิดเกิดขึ้น จะต้องรู้ในสิ่งที่ถูกคิด สิ่งที่ถูกคิด เรียกว่า อารมณ์ ดังนั้น ความคิด จึงไม่พ้นไปจากสภาพธรรมที่เป็นนามธรรมที่น้อมไปสู่อารมณ์ ได้แก่ จิต กับเจตสิก เพราะมีอาศัยจิตและเจตสิก จึงเกิดความคิด จะคิดดี คือ คิดไม่ดี ก็เป็นธรรม เกิดขึ้นเป็นไปตามเหตุตามปัจจัย

สำหรับ "การกระทำในใจโดยแยบคาย" (ตรงกับคำในภาษาบาลีว่า โยนิโสมนสิการ) โดยความหมายคือ ใส่ใจอย่างถูกต้อง เพราะใสใจอย่างถูกต้อง จึงทำให้จิตเป็นกุศล ซึ่งจะเห็นได้ว่า ขณะใดที่กุศลจิตเกิด ขณะนั้นเป็นโยนิโสมนสิการ ขณะใดที่อกุศลจิตเกิด ขณะนั้นก็เป็นอโยนิโสมนสิการ ไม่ใช่โยนิโสมนสิการ เพราะฉะนั้น ไม่ใช่ว่าใครจะทำโยนิโส หรือว่าใครจะใช้โยนิโส แต่ว่าสภาพธรรมต้องเกิดขึ้นเพราะเหตุปัจจัย สำหรับบุคคลผู้ที่ได้ฟังพระธรรม เห็นประโยชน์ของพระธรรม ก็ทำให้พิจารณาใส่ใจในพระธรรมที่ได้ฟังด้วยความถูกต้อง เป็นเหตุเกื้อกูลให้ปัญญาเจริญขึ้น ได้ สภาพธรรมทั้งหลายก็อาศัยและกัน เกื้อกูลกันและกัน ครับ

... ยินดีในกุศลของคุณ Suthipong และทุกๆ ท่านด้วยครับ ...

ขอบพระคุณ และขออนุโมทนาครับ