ถ้าไม่เกิดก็ไม่ทุกข์ เพราะทุกข์จะมีเพราะการเกิด

ถ้าไม่เกิดก็ไม่ทุกข์ เพราะทุกข์จะมีเพราะการเกิด เช่น ทุกข์กายและทุกข์ใจ และที่มีการเกิดก็เพราะมีกิเลส ดังนั้น เหตุให้เกิดทุกข์ก็คือ ความไม่รู้ (อวิชชา) ขณะที่จิตไม่สงบเป็นอกุศล ก็เกิดจากกิเลสที่ยังมีอยู่ เมื่อไม่สบายใจเราก็ไม่ชอบเพราะเป็นความรู้สึกโทมนัส ก็อยากที่จะเปลี่ยนหรือให้เกิดน้อยๆ แต่ในการอบรมปัญญาที่ถูกต้องเพื่อดับกิเลส อันเป็นเหตุแห่งทุกข์ทั้งหมดนั้น ไม่ใช่การบรรเทาชั่วคราว เพราะมีเหตุก็ทุกข์อีกเพราะยังไม่ได้ดับกิเลส แต่หนทางมี คือ การเข้าใจความจริงที่เกิดขึ้นกับตัวเราว่าคืออะไรกันแน่ครับ พระพุทธศาสนาไม่ได้สอนแค่ให้เปลี่ยนจากความไม่สบายใจเป็นสบายใจ แต่ให้เข้าใจความจริงว่า ทุกอย่างเป็นธรรม ไม่ใช่เรา โดยเริ่มจากการฟังให้เข้าใจก่อนว่า อะไรคือธรรม ความไม่สบายใจก็เป็นธรรม แต่เพราะความไม่รู้จึงยึดถือว่าเป็นเราที่สบายใจ นี่แหละหัวใจของพระพุทธศาสนาคือหนทางดับกิเลส ต้องเข้าใจว่าเป็นอนัตตา เป็นธรรม จึงจะดับกิเลสได้ ดังนั้น ขึ้นอยู่กับเราแล้วว่า จะเพียงแค่เปลี่ยนจากความไม่สบายใจชั่วคราวเท่านั้น หรือจะดับความทุกข์ทั้งหมด ด้วยการดับกิเลส และไม่เกิดอีก ด้วยการเข้าใจว่าทุกอย่างเป็นธรรมครับ