ชีวิตที่ประเสริฐก็เพราะจิตที่ประเสริฐ

คำศัพท์ธรรมะ

ภวังคจิต หมายถึง จิตที่ดำรงรักษาความเป็นบุคคลในแต่ละชาติไว้

สังคายนา หมายถึง การสวดพร้อมกัน เพื่อร้อยกรอง เรียบเรียง รวบรวมพระธรรมที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงให้เป็นระบบ ระเบียบ เป็นหมวดหมู่

ชีวิตของบุคคลที่เป็นอยู่อย่างไรจึงจะเป็นชีวิตที่ประเสริฐ? พระพุทธเจ้าตรัสว่า ชีวิตของบุคคลผู้เป็นอยู่ด้วยปัญญาเป็นชีวิตที่ประเสริฐ

เวลาที่ไม่ได้ฟังธรรมะชีวิตย่อมเป็นไปตามการสะสม จะเปลี่ยนแปลงไม่ได้เลย มีทั้งกุศลและอกุศลที่สะสมมามาก และถ้าไม่เป็นชีวิตประจำวันตามปกติจะรู้ได้อย่างไรว่าสะสมอะไรมาแค่ไหน? จะพยายามไม่โกรธ ... แล้วดับความโกรธหรือยัง?! แล้วจะไม่ให้ความโกรธเกิดขึ้น ... ถูกต้องไหม!! เพราะฉะนั้นไม่มีทางที่จะเป็นชีวิตที่ประเสริฐได้เพราะเหตุว่าไม่รู้ความจริง

เวลาที่อกุศลเกิดประเสริฐไม่ได้ แต่เวลาที่เป็นกุศลย่อมดีกว่าอกุศลเพราะเหตุว่าไม่เป็นโทษเป็นภัย แต่ถ้าไม่มีความเห็นที่ถูกต้อง ก็ไม่สามารถละอกุศลได้ ยังคงมีอกุศลสะสมสืบต่อไปด้วย

ความเข้าใจถูกเป็นสิ่งสำคัญที่ประเสริฐมาก ถ้าไม่มีปัญญาความเข้าใจที่ถูกต้องแล้ว ก็ไม่สามารถเป็นผู้มีชีวิตอยู่ด้วยปัญญาได้เลย

เหตุที่ทำให้ปัญญาเกิดขึ้นเจริญขึ้นคือค่อยๆ สะสมความเข้าใจไปทีละเล็กทีละน้อยจริงๆ เป็นการเจริญปัญญา ... ค่อยๆ เข้าใจขึ้น

หวั่นไหวไปเรื่อยๆ เพราะต้องการปัญญา!!! แต่ขณะที่กำลังเป็นปัญญาไม่หวั่นไหว เพราะเข้าใจตามความเป็นจริงว่าบังคับบัญชาไม่ได้

สภาพนั้นเกิดแล้วเป็นอย่างนั้นแล้วถ้ามีความเข้าใจจริงๆ จะเดือดร้อนไหม ... จะหวั่นไหวไหม? แต่ทั้งวันหวั่นไหวไปด้วยความต้องการปัญญาก็ได้

นักปราชญ์มีชีวิตที่ประเสริฐด้วยปัญญา ถ้าไม่รู้ว่าปัญญารู้อะไร ... ประโยคนี้มีความหมายไหม? ก็กล่าวตามๆ กันจนกว่าจะรู้ว่าปัญญารู้อะไร!! จึงสามารถรู้ความต่างได้ว่าเพราะมีปัญญาชีวิตจึงประเสริฐ แต่ถ้าไม่มีปัญญาชีวิตจะประเสริฐได้อย่างไร เพราะปัญญาเป็นสภาพที่รู้ถูก เห็นถูก เข้าใจถูก เพราะฉะนั้นกว่าจะไปถึงการละความเป็นตัวตนโดยไม่มีความรู้ความเข้าใจอะไรเลย ... เป็นไปไม่ได้!!!

รู้ความจริงของสิ่งที่ปรากฏว่าเป็นแต่ละหนึ่งซึ่งเกิดขึ้นและดับไปแล้วจะยึดถือว่าเป็นเราได้ไหม? แต่เพียงได้ฟังเท่านี้ไม่พอ เพราะฉะนั้นการฟังธรรมะแต่ละคนก็ต่างคนต่างฟัง ต่างคนต่างคิด แล้วแต่ว่าคิดตามที่ได้ฟังมานานและสะสมมานานในสังสารวัฏหรือว่าจะเพิ่งเริ่มคิดก็แล้วแต่ เช่นชีวิตที่ประเสริฐ ชีวิตคือจิต เจตสิก รูปเพราะฉะนั้นแต่ละชีวิตก็ต้องมีจิตเจตสิกและรูป เพราะฉะนั้นประเสริฐที่นี่ รูปประเสริฐหรืออะไรประเสริฐ? หรือว่าจิตที่แต่ละคนเข้าใจว่าเป็นเรา ... ขณะนั้นรู้ไหมว่าดีชั่วระดับไหน ... ต้องเป็นปัญญาจึงจะรู้ได้ ถ้าเป็นเราจะไม่รู้เลย

จิตเป็นจิต จิตจะเป็นสัตว์บุคคลไม่ได้เลย แต่เพราะมีรูปต่างๆ กันจึงมองเห็นว่าเป็นหญิง เป็นชาย เป็นนก เป็นคนแต่ละหนึ่งๆ ไปเพราะรูป แต่ถ้าจะเอารูปออกไป เริ่มคิดถึงจิตจริงๆ ธาตุรู้ที่เข้าใจว่าเป็นเรา เป็นของเราตลอดก็เริ่มพิจารณาด้วยความถูกต้องว่าจิตนี้ดีชั่วแค่ไหน? เพราะว่าวันนึงๆ เคยคิดถึงจิตไหม? มีแต่เรื่องอื่น แต่ถ้าฟังดูจะรู้ว่า ชีวิตที่ประเสริฐก็เพราะจิตที่ประเสริฐ ถ้าจิตไม่มีปัญญาจะประเสริฐได้อย่างไร?!