อนุสัยกิเลส

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น

ทุกท่านที่ยังไม่ได้เป็นพระอริยบุคคลมีกิเลสซึ่งยังไม่ได้ดับ ถึงแม้ว่ากุศลจิตจะเกิดขึ้น แต่ก็ยังมีพืชเชื้อของกิเลสที่พร้อมจะเกิดขึ้นเมื่อได้ปัจจัยได้แก่อนุสัยกิเลส ความลึกซึ้งของอนุสัยกิเลสจะเป็นอย่างไรบ้าง และการสะสมกิเลส กรรมและวิบากมีรายละเอียดอย่างไร?

เดี๋ยวนี้กำลังจะตาย ถามว่าจะเอาอะไร? ปัญญา รู้ค่าของปัญญา สิ่งอื่นๆ ไม่มีค่าเท่า ทรัพย์สินเงินทองร่างกายก็เอาไปไม่ได้ เพราะฉะนั้นมีสิ่งเดียวที่จะติดตามไปได้คือความเข้าใจสิ่งที่มีจริงๆ เพราะฉะนั้นก็แสดงให้เห็นว่ากว่าจะเข้าใจประโยชน์ของปัญญาอย่างนั้น ก็ต้องเป็นผู้ที่ตรงตั้งแต่ต้น เพราะเหตุว่าพระธรรมที่ทรงแสดงนั้นทรงแสดงกับผู้ที่มีปัญญาในครั้งโน้น ที่สะสมปัญญามามากพอที่จะได้ฟังพระธรรมแล้วเข้าใจ ... แต่ผู้ที่ไม่ได้สะสมความเข้าใจมาเพียงพอ ฟังแล้วก็ค่อยๆ เข้าใจขึ้นจนกว่าจะเห็นประโยชน์จริงๆ ของปัญญาว่าเหนือสิ่งอื่นใด

ต้องเป็นผู้ตรงตั้งแต่ต้นว่าขณะนี้มีสิ่งซึ่งมีจริงๆ ทุกวันปรากฏ สามารถที่จะรู้ได้เข้าใจได้ แล้วสนใจที่จะรู้จะเข้าใจไหม นี่คือการเริ่มต้นของการที่จะรู้ว่าปัญญาคืออะไร และมีประโยชน์อย่างไร ฟังไป เข้าใจไป เพราะแค่นี้ไม่พอ!!!

ผู้ฟัง : การสะสมเป็นอาสวะหรืออาสยะเป็นเหตุสำคัญให้เกิดอกุศลและกุศลจิตทั้งในปัจจุบันและอนาคต การสะสมของกุศลและอกุศลทั้งหลายสะสมไว้ที่ไหนอย่างไร?! สะสมในจิตแต่ว่าจิตก็เกิดดับทุกขณะๆ จิตที่เกิดและดับแล้วก็จะไม่กลับมาอีก สงสัยว่าการสะสมของกุศลและอกุศลจะอยู่ตรงไหน?

ท่านอาจารย์ : จิตเกิดดับทีละหนึ่งขณะ เพราะฉะนั้นจิตหนึ่งขณะที่ดับไปเฉพาะจิตนั้นที่ดับไปเป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิด เพราะฉะนั้นจิตที่เกิดต่อมาจากไหน? สิ่งที่มีอยู่ในจิตดวงก่อนหายไปไหน? หายไปไม่ได้เลยเพราะว่าสิ่งหนึ่งสิ่งใดเกิดแล้วแม้ดับไปก็สะสมเป็นพืชเชื้ออยู่ในจิต สะสมทั้งฝ่ายกุศลเป็นอาสยานุสยะ แต่ถ้าเป็นฝ่ายอกุศลก็ใช้คำว่าอนุสัย

เพราะฉะนั้นจิตในสังสารวัฏไม่เคยขาดไปเลยซักขณะเดียว (ถ้าไม่กล่าวถึงภพภูมิพิเศษคืออสัญญสัตตาพรหมซึ่งไม่มีจิตเจตสิก) เมื่อจิตขณะหนึ่งดับไป ก็เป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิด และจิตขณะนั้นดับไปก็เป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิดขึ้นไม่ขาดสาย เพราะฉะนั้นนี่คือสังสารวัฏ การเกิดดับสืบต่อ ด้วยเหตุนี้สิ่งที่มีอยู่ในจิตหนึ่งขณะแม้จิตนั้นดับไปแล้ว แต่เมื่อเป็นปัจจัยให้จิตขณะต่อไปเกิด จิตขณะต่อไปก็มีทุกอย่างสืบทอดจากจิตขณะก่อนซึ่งดับไป มิฉะนั้นแล้วก็จะไม่มีจิตซึ่งหลากหลาย แต่ละคนก็คือจิตแต่ละหนึ่งซึ่งเกิดดับสืบต่อเป็นกุศลบ้างอกุศลบ้างในสังสารวัฏ แต่ละคนเป็นแต่ละหนึ่ง

ทุกอย่างยังมีอยู่ในจิตทุกขณะจนกว่าจะถึงอรหัตตมรรคจิต เมื่อนั้นกิเลสทั้งหลายที่มีสะสมอยู่ก็ไม่สามารถเกิดต่อไปอีกได้เพราะหมดพืชเชื้อที่จะทำให้เกิด แต่ก็มีการสะสมของธรรมะฝ่ายดีแต่เมื่อไม่เป็นเหตุที่จะให้เกิดผล จึงเป็นธรรมะฝ่ายดีซึ่งไม่ใช่กุศลแต่เป็นกิริยาจิต

สำหรับผู้ที่เป็นพระอรหันต์แล้วก็จะมีเพียงวิบากจิตและกิริยาจิต แต่ว่ากิริยาจิตก็แตกต่างไปตามอัธยาสัยที่สืบต่อมาตั้งแต่ก่อนเป็นพระอรหันต์ ... ดับกิเลสหมดก็จริงแต่ไม่ได้ดับทางฝ่ายดี แต่ทางฝ่ายดีซึ่งเป็นกุศลที่จะเป็นเหตุให้เกิดผลไม่สามารถที่จะเป็นเหตุให้เกิดผลได้อีกต่อไป จึงเป็นกิริยาจิต แต่ว่าเป็นธรรมะฝ่ายดี ... ด้วยเหตุนี้พระอรหันต์ก็มีอัธยาศัยต่างๆ กันตามที่ได้สะสมสืบต่อมา

เทปบันทึก (.๒๖๐๓๒๕๕๗) รายการบัานธัมมะ - วันเสาร์ที่ ๙ พ.ย. ๖๗

🔵 Facebook : www.facebook.com/share/v/158TCKPrVR/?mibextid=Le6z7H

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์ด้วยความเคารพยิ่ง