ตามที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงดำเนิน

[เล่มที่ 73] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย พุทธวงศ์ เล่ม ๙ ภาค ๒ - หน้า 48 - 49

ตถาวาที ชิโน ยสฺมา ตถธมฺมปฺปกาสโก ตถามาคทนญฺจสฺส ตสฺมา พุทฺโธ ตถาคโต.

เพราะเหตุที่ พระชินพุทธเจ้า ตรัสแต่คำจริง ทรงประกาศธรรมที่แท้จริง และพระดำรัสของพระองค์ก็เป็นคำจริง ฉะนั้น พระพุทธเจ้า จึงชื่อว่าตถาคต.

ถามว่า พระผู้มีพระภาคเจ้า ชื่อว่า ตถาคต เพราะทรงทำจริง เป็น อย่างไร.

ตอบว่า ความจริง พระผู้มีพระภาคเจ้าได้ตรัสพระวาจาใดๆ ก็ทรง ทำพระวาจานั้นๆ ด้วยพระกาย คือพระกายก็อนุโลมตามพระวาจา ทั้งพระวาจาก็อนุโลมตามพระกาย ด้วยเหตุนั้นนั่นแล จึงตรัสว่า

ดูก่อนภิกษุทั้งหลาย ตถาคตกล่าวอย่างใด ก็ทำ อย่างนั้น ตถาคตทำอย่างใด ก็กล่าวอย่างนั้น ฯลฯ เพราะฉะนั้นจึงเรียกว่า ตถาคต.

อนึ่ง พระวาจาไปอย่างใด แม้พระกายก็ไปอย่างนั้น พระกายไป อย่างใด แม้พระวาจาก็ไปอย่างนั้น. ชื่อว่า ตถาคตเพราะทรงทำจริง ด้วย ประการฉะนี้.

ยถา วาจา คตา ตสฺส ตถา กาโย คโต ยโต ตถาวาทิตา สมฺพุทฺโธ สตฺถา ตสฺมา ตถาคโต.

เพราะเหตุที่พระวาจาของพระองค์ไปอย่างใด พระกายก็ไปอย่างนั้น เพราะตรัสแต่คำจริง ฉะนั้น พระศาสดาผู้ตรัสรู้จริง จึงชื่อว่าตถาคต.

[เล่มที่ 22] พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย อุปริปัณณาสก์ เล่ม ๓ ภาค ๑ - หน้าที่ 147

ข้อความบางตอนจาก ... คณกโมคคัลลานสูตร

[๑๐๑] เมื่อพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสแล้วอย่างนี้ พราหมณ์คณกะโมคคัลลานะได้ทูลพระผู้มีพระภาคเจ้าดังนี้ว่า สาวกของพระโคดมผู้เจริญอัน ท่านพระโคดม โอวาทสั่งสอนอยู่อย่างนี้ ย่อมสำเร็จนิพพานอันมีความสำเร็จ ล่วงส่วน ทุกรูปทีเดียวหรือ หรือว่าบางพวกก็ไม่สำเร็จ.

พ. ดูก่อนพราหมณ์ สาวกของเรา อันเราโอวาทสั่งสอนอยู่อย่างนี้ บางพวกเพียงส่วนน้อย สำเร็จนิพพานอันมีความสำเร็จล่วงส่วน บางพวกก็ไม่ สำเร็จ.

ค. ข้าแต่ท่านพระโคดม อะไรหนอแล เป็นเหตุ เป็นปัจจัย ในเมื่อนิพพานก็ยังมีอยู่ ทางให้ถึงนิพพานก็ยังมีอยู่ ท่านพระโคดมผู้ชักชวน ก็ยังมีอยู่ แต่สาวกของท่านพระโคดม อันท่านพระโคดม โอวาทสั่งสอนอยู่ อย่างนี้ บางพวกเพียงส่วนน้อย จึงสำเร็จนิพพานอันมีความสำเร็จล่วงส่วน บางพวกก็ไม่สำเร็จ

[๑๐๓] พ. ดูก่อนพราหมณ์ ฉันนั้นเหมือนกันแล ในเมื่อนิพพาน ก็มีอยู่ ทางไปนิพพานก็มีอยู่ เราผู้ชักชวนก็มีอยู่ แต่ก็สาวกของเราอันเรา โอวาทสั่งสอนอยู่อย่างนี้ บางพวกเพียงส่วนน้อย สำเร็จนิพพานอันมีความ สำเร็จล่วงส่วน บางพวกก็ไม่สำเร็จ ดูก่อนพราหมณ์ ในเรื่องนี้ เราจะทำ อย่างไรได้ ตถาคตเป็นแต่ผู้บอกหนทาง

อ.อรรณพ: อ.วิชัยครับ ถ้าเราไม่ได้กราบเรียนสนทนากับท่านอาจารย์ เราคงไม่ได้ยินไม่ได้ฟัง คำ ที่จะปรุงแต่งให้ตรงขึ้นใช่ไหม? เมื่อสักครู่ท่านอาจารย์กล่าวว่า ฟังเพื่ออะไร? ฟังเพื่อที่จะตรง ก็ได้อาศัย คำ ท่านอาจารย์นี่แหละที่จะทำให้ค่อยๆ ตรงขึ้น แค่รู้ว่า ตรงคืออะไร อ.วิชัย ก็ตอบตรงว่า ตรง ก็คือปัญญา แล้วท่านอาจารย์ก็ว่า ตรงต่ออะไร? ไม่ใช่ตรงต่อความไม่จริง ตรงต่อความจริง ตรงต่อธรรมที่เป็นอย่างนั้นจริงๆ

เพราะฉะนั้น ไม่ใช่ไปบอกว่าจะฆ่า แล้วก็ต้องฆ่าตามที่บอกนั่น พูดอย่างไรก็ทำอย่างนั้น นั่นก็คือพูดไม่จริง พูดเป็นอธรรม แล้วก็จะทำไปตามนั้น ผมจำได้ คุณดลยา เคยกราบเรียนถามท่านอาจารย์ว่า เคยกล่าวกับสำนักเดิมที่ผิดว่า จะทำอย่างนี้ จะทำอย่างโน้น บางคนก็เคยกล่าวว่า จะไปสร้างสำนักปฏิบัติให้ จะไปช่วยเหลือตรงนั้นให้ แต่พอได้มาฟังพระธรรมที่ถูกต้องแล้วก็เลย.. เอ๊ะ!! ก็เลยไม่ไปทำอย่างนั้น แล้วคิดว่า เราจะเสียสัจจะไหม ที่เราไปบอกเขาแล้วว่า เราจะไปทำโน่นทำนี่ให้เขา

แต่วันนี้ชัดเจนอีก แม้ว่าจะสนทนามานานแล้วที่ มศพ. เพราะฉะนั้น ถ้าตรงตรงธรรม คืออะไรถูกอะไรผิด เมื่อตรงก็ทิ้งสิ่งที่ผิด นั่นคือตรง

เพราะฉะนั้น พูดอย่างไรทำอย่างนั้น ก็คือต้องเป็นการพูดตามความเป็นจริงนะครับ แล้วก็มีการเป็นไปทางกาย วาจา ซึ่งคล้อยไปตามความถูกต้อง แต่ทีนี้ก็มีสิ่งที่จะกราบสนทนากับท่านอาจารย์ต่อในความละเอียดว่า แม้จะเป็นผู้ที่ได้ฟังพระธรรม แล้วก็มีความเข้าใจในขั้นการฟัง ขั้นไตร่ตรองเพิ่มขึ้นบ้างแล้วนะครับ แล้วก็กล่าวตามพระธรรม เช่น เป็นธรรม ไม่ใช่เรา พวกผมก็กล่าวตามตามที่เข้าใจจากท่านอาจารย์ จากพระไตรปิฎก อรรถกถา ก็คือสูงสุด ก็คือจากพระสัมมาสัมพุทธเจ้าว่า เป็นธรรม ไม่ใช่เรา

แต่ในเมื่อกิเลสอกุศลยังมี ความเป็นเราก็ยังไม่หมด ก็มีความเป็นเราทั้งๆ ที่กล่าวว่า อย่างไรๆ ก็ไม่มีเรา แต่อย่างไรๆ ก็ยังเป็นเราอย่างนี้ครับท่านอาจารย์ อย่างนี้พูดอย่างไรก็ยังไม่ประพฤติอย่างนั้น หรืออย่างไรครับ แต่ว่า ใจนี่เข้าใจในขั้นการฟังในขั้นไตร่ตรอง ไม่พูดผิด แล้วก็ไม่แสดงผิดด้วย แล้วก็เข้าใจอย่างนั้นด้วย แต่เนื่องจากยังมีความเป็นเราด้วยโลภะ มานะ ทิฏฐิ อะไรก็ตาม เกิดขึ้นอย่างนี้ครับ อันนี้จะเป็นการพูดอย่างนั้น แต่ก็ไม่สามารถที่จะมีความประพฤติเป็นไปอย่างนั้น เพราะว่า ยังไม่ได้ดับกิเลสอกุศลที่รู้ตามความเป็นจริง กราบเท้าท่านอาจารย์ พูดอย่างไรประพฤติอย่างนั้นครับ

ท่านอาจารย์: ต้องไม่ลืมนะ พระสัมมาสัมพุทธเจ้า ความหมายของคำว่า ตถาคต ลืมแล้วยัง?

อ.อรรณพ: ไม่ลืมครับ ก็น้อมตามเป็นไปตามพระวาจา

ท่านอาจารย์: พระองค์พูดอย่างไรทำอย่างนั้นใช่ไหม?

อ.อรรณพ: ใช่ครับ

ท่านอาจารย์: แล้วเราฟังแล้ว อย่างไร? รู้ตัวว่า พูดอย่างไรไม่ได้ทำอย่างนั้น จนกว่า จะพูดอย่างไรทำอย่างนั้น ตามที่พระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ทรงดำเนิน

ขอเชิญอ่านเพิ่มได้ที่..

ศรัทธาในพระตถาคต

พระตถาคต มีพระวาจาที่แท้จริง

ขอเชิญฟังได้ที่..

ความยากของการเจริญปัญญา

กราบเท้าบูชาคุณท่านอาจารย์สุจินต์ บริหารวนเขตต์ ด้วยความเคารพยิ่งค่ะ

กราบยินดีในกุศลจิตของ อ.อรรณพ ด้วยความเคารพค่ะ