โกฏฐิตสูตร - ๑๓ ต.ค. ๒๕๕o
สนทนาธรรมที่มูลนิธิศึกษาและเผยแพร่พระพุทธศาสนา
พระสูตร ที่นำมาสนทนาที่มูลนิธิฯ
วันเสาร์ ๑๓ ต.ค. ๒๕๕๐
เวลา ๐๙:๐๐ - ๑๒:๐๐ น.
โกฏฐิตสูตร
[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ ๗๕๕
[เล่มที่ 37] พระสุตตันตปิฎก อังคุตตรนิกาย นวกนิบาต เล่ม ๔ - หน้าที่ ๗๕๕
โกฏฐิตสูตร
[๒๑๗] ครั้งนั้นแล ท่านพระมหาโกฏฐิตะเข้าไปหาท่านพระสารีบุตรถึงที่อยู่ ได้ปราศรัยกับท่านพระสารีบุตร ครั้นผ่านการปราศรัยพอให้ระลึกถึงกันได้แล้ว นั่ง ณ ที่ควรส่วนข้างหนึ่ง ครั้นแล้ว ได้ถามท่านพระสารีบุตรว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตรบุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดที่ให้ผลในปัจจุบัน ขอกรรมนั้นจงให้ผลในสัมปรายภพแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ
ท่านพระสารีบุตรกล่าวว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดที่ให้ผลในสัมปรายภพ ขอกรรมนั้นจงให้ผลในปัจจุบันแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ
สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเป็นสุขขอกรรมนั้นจงให้ผลเป็นทุกข์แก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.
สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเป็นทุกข์ ขอกรรมนั้นจงให้ผลเป็นสุขแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.
สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้.
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเสร็จแล้วขอกรรมนั้นจงไม่ให้ผลเสร็จแล้วแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ.
สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดยังไม่ให้ผลเสร็จแล้ว ขอกรรมนั้นจงให้ผลเสร็จแล้วแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ
สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร แก่บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลมาก ขอกรรมนั้นจงให้ผลน้อยแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ
สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลน้อย ขอกรรมนั้นจงให้ผลมากแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ
สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดยังให้ผล ขอกรรมนั้นจงไม่ให้ผลแก่เราดังนี้ ได้หรือหนอ
สา. ดูก่อนอาวุโส ไมใช่อย่างนี้
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดไม่ให้ผล ขอกรรมนั้นจงให้ผลแก่เราดังนี้ ได้หรือหนอ
สา. ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
ม. ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร เมื่อเราถามท่านว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตรบุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลในปัจจุบันขอกรรมนั้นจงให้ผลในสัมปรายภพแก่เราดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร ก็บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลในสัมปรายภพขอกรรมนั้นจงให้ผลในปัจจุบันแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้าเพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเป็นสุข ขอกรรมนั้นจงให้ผลเป็นทุกข์แก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่ากรรมใดให้ผลเป็นทุกข์ ขอกรรมนั้นจงให้ผลเป็นสุขแก่เรา ดังนี้ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลเสร็จแล้วขอกรรมนั้นจงไม่ให้ผลเสร็จแล้วแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตรบุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดไม่ให้ผลเสร็จแล้ว ขอกรรมนั้นจงให้ผลเสร็จแล้วแก่เราดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้
เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่ากรรมใดให้ผลมาก ขอกรรมนั้นจงให้ผลน้อยแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโสไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดให้ผลน้อย ขอกรรมนั้นจงให้ผลมากแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตร บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดยังให้ผล ขอกรรมนั้นจงไม่ให้ผลแก่เรา ดังนี้ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ เมื่อเราถามว่า ดูก่อนอาวุโสสารีบุตรบุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์นี้ว่า กรรมใดไม่ให้ผล ขอกรรมนั้นจงให้ผลแก่เรา ดังนี้ ได้หรือหนอ ท่านก็ตอบว่า ดูก่อนอาวุโส ไม่ใช่อย่างนี้ดูก่อนอาวุโส ก็เมื่อเป็นเช่นนั้น บุคคลจะอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อประโยชน์อะไร
สา. ดูก่อนอาวุโส สิ่งใดแล ที่ยังไม่รู้ ไม่เห็น ไม่บรรลุ ไม่กระทำให้แจ้ง ไม่ตรัสรู้ บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้า เพื่อรู้ เพื่อเห็น เพื่อบรรลุ เพื่อกระทำให้แจ้ง เพื่อตรัสรู้สิ่งนั้น ดูก่อนอาวุโส สิ่งที่ยังไม่รู้ ไม่เห็น ไม่บรรลุ ไม่กระทำให้แจ้ง ไม่ตรัสรู้ว่า นี้ทุกข์ นี้ทุกขสมุทัย นี้ทุกขนิโรธ นี้ทุกขนิโรธคามินีปฏิปทา บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้าเพื่อรู้ เพื่อเห็น เพื่อบรรลุ เพื่อกระทำให้แจ้ง เพื่อตรัสรู้สิ่งนั้น ดูก่อนอาวุโส สิ่งนี้แลที่ยังไม่รู้ ไม่เห็น ไม่บรรลุ ไม่กระทำให้แจ้ง ไม่ตรัสรู้ บุคคลอยู่ประพฤติพรหมจรรย์ในพระผู้มีพระภาคเจ้าเพื่อรู้ เพื่อเห็น เพื่อบรรลุ เพื่อกระทำให้แจ้งเพื่อตรัสรู้ สิ่งนั้น
จบ โกฏฐิตสูตรที่ ๓
อรรถกถาโกฏฐิตสูตร
โกฏฐิตสูตรที่ ๓
มีวินิจฉัยดังต่อไปนี้
บทว่า ทิฏฺฐธมฺมเวทนิยํ ได้แก่ กรรมที่ให้ผลในอัตภาพนี้เท่านั้น
บทว่า สมฺปรายเวทนิยํ ได้แก่ กรรมที่ให้ผลในอัตภาพที่สอง
บทว่า สุขเวทนิยํ ได้แก่ กรรมแต่งให้เกิดสุขเวทนา
บทว่า ทุกฺขเวทนิยํ ได้แก่ กรรมแต่งให้เกิดทุกขเวทนา
บทว่า ปริปกฺกเวทนิยํ ได้แก่ กรรมให้ผลสำเร็จแล้วคราวหนึ่ง
บทว่า อปริปกฺกเวทนิยํ ได้แก่ กรรมให้ผลยังไม่สำเร็จแล้วคราวหนึ่ง
บทว่า พหุเวทนิยํ ได้แก่ กรรมให้ผลมาก
บทว่า อปฺปเวทนิยํ ได้แก่ กรรมให้ผลไม่มาก
บทว่า เวทนิยํ ได้แก่ กรรมยังให้ผล
บทว่า อเวทนิยํ ได้แก่ กรรมยังไม่ให้ผล วัฏฏและวิวัฏฏะตรัสแล้วในพระสูตรนี้
จบ อรรถกถาโกฏฐิตสูตรที่ ๓
