ธรรมะเป็นธรรมะ

ความเข้าใจ (ปัญญา) ขั้นต้น คือ ความเข้าใจว่า ธรรมะเป็นธรรมะ ไม่ใช่เราเช่น ในขณะที่เรากล่าวว่า เราฟังธรรม เมื่อธรรมะไม่ใช่เราแล้วขณะที่ฟังธรรมนั้นเป็นธรรมะอย่างไร ขณะที่ฟังธรรมะ ก็มีจิตเห็น จิตได้ยิน จิตได้กลิ่น จิตลิ้มรส จิตรู้สิ่งที่กระทบสัมผัสกาย และจิตที่คิดนึกทางใจ ไม่มีเราเลย แม้แต่ในขณะนี้ก็เช่นกัน จิตและเจตสิกเกิดขึ้นรู้อารมณ์ทางทวารต่างๆ แล้วดับไป ไม่มีเราเลย ดังนั้น ขอให้พิจารณาว่า การรู้ลักษณะของสภาพธรรมนั้น เรารู้หรือธรรมะรู้ ถ้ายังเข้าใจว่าเป็นเรารู้ ก็ไม่อาจเข้าใจการปฏิบัติธรรมที่ถูกต้องได้เลย เพราะความจริงนั้น ไม่มีเราเลย แต่ที่ใช่คำว่าเรา หรือชื่อคนต่างๆ ก็เพื่อให้เข้าใจตรงกันว่าเป็นธรรมะต่างๆ ที่เกิดขึ้นนั้น บัญญัติให้รู้ว่าเป็นใคร