สำรวมอินทรีย์ คือ การอบรมเจริญสติปัญญา

แต่พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงบัญญัติความสำรวมในทวาร ๖ ไว้ว่า ความสำรวม จักษุ​ โสตะ ฆานะ ชิวหา กาย วาจา ใจ เป็นความดี​ ความสำรวม ในทวารทั้งปวงเป็นความดี

ภิกษุสำรวม ในทวารทั้งปวง ย่อมพ้นจากทุกข์ทั้งปวง

ศีล และ ปาฏิโมกข์ศีล เป็นการระวัง หรือสำรวมทางกาย วาจาเท่านั้น ไม่ถึงทางใจ ดับกิเลสไม่ได้ ดังนั้น อินทรียสังวร คือความสำรวม ทางตา หู จมูก ลิ้น กาย ใจ จึงสำคัญและเป็นความดี สามารถดับกิเลสได้ และยังช่วยให้ ศีลและปาฏิโมกขศีล เกิดและบริบูรณ์ดีขึ้น

การสำรวมอินทรีย์ คือการอบรมเจริญสติปัญญา ให้เข้าใจสภาพธรรมที่ปรากฏในชีวิตประจำวันทุกวันนั่นเอง เพราะปรมัตถธรรมเกิดตลอดเวลาทางทวารทั้ง ๖ นี่เองเช่น ความยินดี พอใจ ติดข้อง ต้องการ ในรูปที่ปรากฏทางตา ถ้าไม่สำรวมทางตา ก็ไม่รู้ปรมัตถธรรมทางตา เกิดปัญญาเพื่อละคลาย โลภะในรูปารมณ์ได้ ทางทวารอื่นๆ ก็ทำนองเดียวกัน และสำรวมทางทวารทั้ง ๖ เนืองๆ บ่อยๆ เพราะปัญญาต้องรู้ทั่วนะครับ พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงทรงบัญญัติไว้ว่า ความสำรวมในทวารทั้งปวงเป็นความดี ย่อมพ้นจากทุกข์ทั้งปวงได้