แด่ผู้มีทุกข์ ๑๔ - ความสิ้นไปแห่งญาติ ความสิ้นไปแห่งโภคทรัพย์
ในสัมโมหวิโนทนี อรรถกถาสัจจะวิภังคนิทเทส นิทเทส โสกะ ข้อ ๑๙๔
มีข้อความเรื่อง พฺยสนะ คือความพินาศ ๕ ประการได้แก่ ญาติพฺยสนะ ๑ โภคพฺยสนะ ๑ โรคพฺยสนะ ๑ สีลพฺยสนะ ๑ ทิฏฐิพฺยสนะ ๑ ความเศร้าโศกย่อมเกิดจากพฺยสนะเหล่านี้ คือ
๑. ญาติพฺยสนะ ความสิ้นไปแห่งญาติ หรือความพินาศแห่งญาติ ด้วยโจรภัยและโรคภัย เป็นต้น ญาติเป็นที่รัก ทุกข์ย่อมเกิดเพราะมีโลภะเป็นเหตุ เมื่อมีความยินดีพอใจในสัตว์ บุคคล ในวัตถุสิ่งใด ย่อมมีทุกข์ซึ่งเกิดเพราะสิ่งนั้น เมื่อญาติสิ้นชีวิตไปก็จะต้องมีความโศกเศร้า เสียใจ หรือแม้แต่ความพินาศของญาติ ที่ถูกโจรภัย หรือโรคภัยเป็นต้น ผู้ที่เกี่ยวข้องด้วยก็เป็นทุกข์ โทมนัส ซึ่งถ้าเป็นคนอื่น ก็คงจะมีความสงสาร มีความเห็นอกเห็นใจ แต่ไม่ถึงกับโศกเศร้าเสียใจ ซึ่งเป็นทุกข์ใหญ่อันหนึ่งซึ่งเนื่องจากญาติ ฉะนั้น จึงไม่มีข้อสงสัยเลยในเรื่อง ญาติพฺยสนะ
๒. โภคพฺยสนะ พฺยสนะ คือ ความพินาศซึ่งเกิดจากโภคทรัพย์คือ ความสิ้นไปแห่งโภคทรัพย์ ด้วยอำนาจของราชภัยหรือโจรภัย เป็นต้น เมื่อยังไม่เกิดกับตน ก็ยังรู้สึกว่าเป็นเรื่องธรรมดา และเมื่อทรัพย์สมบัติของตนเสื่อมไปบ้าง สูญไปบ้าง หายไปบ้าง ถ้าเป็นสมบัตินิดๆ หน่อยๆ เล็กๆ น้อยๆ ก็ไม่ค่อยจะโศกเศร้าหรือว่าเดือดร้อนเท่าไร แต่ถ้าทรัพย์สมบัติที่สูญเสียไปนั้นมาก ความรู้สึกก็จะหวั่นไหว
แต่ขอให้พิจารณาว่า การเสื่อมทรัพย์เป็นจำนวนมากนั้น เปรียบเสมือนการทดลองการจาก ซึ่งจะต้องมีการจากที่ยิ่งใหญ่กว่านั้นอีกเมื่อสิ้นชีวิตไป ซึ่งต้องจากทรัพย์ทั้งหมด ไม่ใช่เพียงแต่ส่วนเดียว หรือส่วนใหญ่เท่านั้น ฉะนั้น เมื่อยังมีชีวิตอยู่ ถึงแม้จะเสื่อมทรัพย์ไป มากน้อยเพียงใดก็ตาม ก็เป็นการทดลองหรือพิสูจน์ความติดข้องในทรัพย์นั้นว่า ... ทำให้จิตใจหวั่นไหวมากน้อยเพียงใด หรือมีความมั่นคงพร้อมที่จะจากทุกสิ่งไป ทุกคนต้องจากโลกนี้ไป แต่ว่าจะจากโดยการพร้อมหรือไม่พร้อม ถ้ายังไม่พร้อมก็เป็นทุกข์ โศกเศร้า อาลัย อาวรณ์ เสียดาย แม้รู้ว่าถึงอย่างไรก็ต้องจากไป
ขอเชิญคลิกอ่านตอนต่อไป ...
