กฏัตตากรรม หรือ กฏัตตาวาปนกรรม

กฏัตตากรรม หรือ กฏัตตาวาปนกรรม

กัตตตา (ความกระทำแล้ว) + กัมมะ (การกระทำ คือ เจตนาเจตสิก ความตั้งใจ ความจงใจ)

กรรมที่สักว่ากระทำแล้ว หมายถึง กรรมเล็กน้อยที่ไม่ใช่ครุกรรม ไม่ใช่อาสันนกรรม และไม่ใช่อาจิณณกรรม เพียงสักว่ากระทำโดยที่เจตนาไม่มีกำลังมาก

ทางฝ่ายกุศล เช่น ไม่เต็มใจที่จะให้เงินแก่ผู้ยากไร้ที่กำลังรบเร้าขออยู่ แต่ก็เสียไม่ได้ที่จะต้องให้กุศลเจตนาที่ให้มีเพียงเล็กน้อย เป็นกฏัตตากรรม (กฏัตตาวาปณกรรม)

ทางฝ่ายอกุศล เช่น ไม่ต้องการที่จะฆ่ามด ซึ่งเกาะอยู่ที่ถ้วยชามที่กำลังจะล้าง แต่ด้วยความเกียจคร้านที่จะต้องจับมดออกทีละตัวจึงเทน้ำหรือฉีดน้ำเพื่อไล่มด โดยที่รู้ว่ามดนั้นอาจจะตายได้ ถ้ามดตาย อกุศลกรรมนี้เป็นกฏัตตากรรม ซึ่งแม้จะเล็กน้อยก็ให้ผลนำปฏิสนธิได้

ฉะนั้น สภาพธรรมของกฏัตตากรรม หรือกฏัตตาวาปนกรรม จึงได้แก่ เจตนาเจตสิกที่เกิดกับมหากุศลจิต ๘ ดวง และอกุศลจิต ๑๒ ดวง