กามคุณ ๕
กามคุณ ๕
ปัญจ (ห้า) + กาม (ความใคร่ วัตถุเป็นที่ตั้งของความใคร่) + คุณ (ชั้น ส่วน หมวด เครื่องผูก)
เครื่องผูกคือกาม ๕ อย่างชั้นหรือส่วนของวัตถุ เป็นที่ตั้งของความใคร่ ๕ อย่าง ได้แก่ รูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ
คุณในที่นี่ หมายถึง เครื่องผูก ชั้น หรือระดับต่างๆ ของกาม ไม่ได้หมายถึงคุณประโยชน์ แต่โดยนัยของพระสูตร ทรงแสดงตามอัธยาศัยของบุคคลเช่นที่ชื่อว่า กามคุณ เพราะมีคุณน้อย มีโทษมาก
อะไรเป็นคุณของกาม สุขโสมนัสอันอาศัยรูป เสียง กลิ่น รส โผฏฐัพพะ ที่พึงรู้แจ้งด้วยตา หู จมูก ลิ้น กาย ที่น่าปรารถนา น่าใคร่ น่าพอใจ น่ารัก ประกอบด้วยกาม เป็นที่ตั้งของความกำหนัด นี้เป็นคุณของกามทั้งหลาย
อะไรเป็นโทษของกาม ความทุกข์ยากลำบากในการแสวงหา การดูแลรักษา ทุกข์ โทมนัสเมื่อต้องพลัดพรากจากกาม ต้องวิวาทเข่นฆ่ากันทำสงครามรบราฆ่าฟันกัน เมื่อทำทุจริตและถูกจับได้ ต้องถูกลงโทษด้วยกรรมกรณ์ต่างๆ เพราะกาม เมื่อแตกกายทำลายขันธ์ ย่อมไปสู่อบาย ทุคติ วินิบาต นรก นี้เป็นโทษของกาม
[เล่มที่ 47] พระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย สุตตนิบาต เล่ม ๑ ภาค ๖ - หน้าที่ 693
อัฏฐกวรรคที่ ๔
ว่าด้วยเรื่องของกาม
[๔๐๘] ถ้าว่าวัตถุกามจะสำเร็จแก่สัตว์ผู้ปรารถนาอยู่ไซร้ สัตว์ปรารถนาสิ่งใด ได้สิ่งนั้นแล้วก็ย่อมเป็นผู้มีใจเอิบอิ่มแน่แท้.
ถ้าเมื่อสัตว์นั้นปรารถนาอยู่ เกิดความอยากได้แล้ว กามเหล่านั้นย่อมเสื่อมไปไซร้ สัตว์นั้นย่อมย่อยยับเหมือนถูกลูกศร.แทงฉะนั้น.
ผู้ใดงดเว้นกามทั้งหลาย เหมือนอย่างบุคคลเว้นศีรษะงูด้วยเท้าของตน ผู้นั้นเป็นผู้มีสติ ย่อมก้าวล่วงตัณหาในโลกนี้ได้.
นรชนใดย่อมยินดีกามเป็นอันมาก คือ นา ที่ดิน เงิน โค ม้า ทาส กรรมกร เหล่าสตรีและพวกพ้อง กิเลสทั้งหลายอันมีกำลังน้อย ย่อมครอบงำย่ำยีนรชนนั้นได้
อันตรายทั้งหลายก็ย่อมย่ำยีนรชนนั้น แต่นั้น ทุกข์ย่อมติดตามนรชนผู้ถูกอันตรายครอบงำเหมือนน้ำไหลเข้าสู่เรือนที่แตกแล้ว ฉะนั้น.
เพราะฉะนั้น สัตว์พึงเป็นผู้มีสติทุกเมื่อ งดเว้นกามทั้งหลายเสีย สัตว์ละกามเหล่านั้นได้แล้ว พึงข้ามโอฆะได้ เหมือนบุรุษวิดเรือแล้วพึงไปถึงฝั่ง ฉะนั้น.
จบกามสูตรที่ ๑
