แด่ผู้มีทุกข์ ๒๒ - ทุกข์และโทมนัสเป็นทุกข์
นอกจากโสกะ ปริเทวะ ข้อความต่อไปก็ได้กล่าวถึงลักษณะของทุกข์และโทมนัสซึ่งอรรถของ ทุกข์และโทมนัส มีว่า ...
แม้ทุกข์และโทมนัส ทั้งสองนี้ พระผู้มีพระภาคก็ตรัสว่าเป็นทุกข์ เพราะตัวเองเป็นทุกข์ด้วยวัตถุที่ตั้งแห่งทุกข์ ทั้งทางกายและทางใจด้วย จริงอยู่ สำหรับคนที่ถึงทุกข์โดยทุกข์ เพราะเท้า หูและจมูก นอนวางกระเบื้องเพื่ออาหารอันเป็นเดนไว้ข้างหน้าในศาลาของคนอนาถา หนอนทะลักออกจากปากแผลอยู่ ย่อมเกิดทุกข์ทางกายอย่างรุนแรงขึ้นๆ เพราะเห็นมหาชนมีผ้าย้อมสีต่างๆ มีเครื่องอลังการที่น่าเจริญใจ เล่นนักขัตฤกษ์อยู่ ย่อมเกิดโทมนัสอย่างรุนแรงขึ้น
คนที่กำลังเจ็บไข้ได้ป่วย จะเห็นอาการของทุกข์ทางกายมากมายหลายอย่าง อาจจะถึงกับมีหนอนทะลักออกจากปากแผลก็ได้ หรือว่าบาดแผลธรรมดาที่ถูกตัดมือ เท้า หู จมูก โรคภัยไข้เจ็บต่างๆ ที่เกิดกับร่างกาย ตั้งแต่ศีรษะตลอดเท้า นั่นก็เป็นอาการของทุกข์ทางกาย แต่ว่าคนที่กำลังมีทุกข์ทางกาย ย่อมมีความโทมนัสเพิ่มขึ้นเวลาที่เห็นคนอื่นสนุกสนานร่าเริง และปราศจากโรคภัยไข้เจ็บใดๆ ก็ย่อมจะมีความรู้สึกน้อยใจ เสียใจ เป็นโทมนัสเกิดขึ้น
อนึ่ง ผู้ที่แปรด้วยทุกข์ทางใจ จะสยายผมแล้วขยี้อุระ จะหมุนไปทั่ว หมุนไปต่างๆ จะโดดเหว จะนำศาสตรามาฆ่าตัว จะดื่มยาพิษ จะเอาเชือกแขวนคอ จะเข้ากองไฟ จะมีปกติเดือดร้อน มีจิตใจร้อนรุ่มอยู่ด้วยอาการนั้นๆ คิดเรื่องวิปริตนั้นๆ อยู่
อีกประการหนึ่ง เพราะโทมนัสย่อมบีบคั้นจิตใจ และนำความบีบคั้นมาแก่ร่างกาย ฉะนั้น บัณฑิตทั้งหลายจึงกล่าวแม้โทมนัสว่าทุกข์แล
เวลาที่ใจเป็นทุกข์ กายก็พลอยกินไม่ได้นอนไม่หลับ เป็นทุกข์ไปด้วย ฉะนั้นทุกข์กายจึงทำให้เกิดทุกข์ใจ และทุกข์ใจก็ทำให้เกิดทุกข์กาย ทำให้ปวดหัว เป็นไข้หรือเป็นโรคภัยอื่นๆ ซึ่งเกิดจากจิตซึ่งกำลังเป็นทุกข์ได้
ขอเชิญคลิกอ่านตอนต่อไป ...
