การพิจารณาความปฏิกูลของร่างกาย

การพิจารณาความปฏิกูลของร่างกาย ทำให้คลายความยึดมั่นลงได้ แต่ประโยชน์ที่สุดคือ การรู้ลักษณะของรูปธาตุต่างๆ ชนิดที่ประชุมรวมกันเป็นร่างกาย เมื่อรู้ลักษณะของรูปธาตุต่างๆ เหล่านั้น ก็จะรู้ว่าลักษณะที่แท้จริงของร่างกายนั้นเป็นอย่างไร ฉะนั้น พระผู้มีพระภาคจึงทรงแสดงเรื่องของร่างกายโดยความเป็นธาตุต่างๆ ในมหาสติปัฏฐานสูตร มีข้อความว่า

“ดูกรภิกษุทั้งหลาย อีกข้อหนึ่ง ภิกษุย่อมพิจารณาเห็นกายนี้แหละ ซึ่งตั้งอยู่ตามที่ตั้ง อยู่ตามปกติ โดยความเป็นธาตุว่า มีอยู่ในกายนี้ ธาตุดิน ธาตุน้ำ ธาตุไฟ ธาตุลม”