เห็นกายในกาย หมายความว่าอย่างไร

ทุกคนมีกายแน่นอนแต่ว่าก่อนที่ได้ฟังธรรม เรายึดถือว่า กายเป็นของเราหรือเป็นตัวเรา แต่เมื่อได้ฟังพระธรรมแล้วรู้ว่า ธรรมทั้งหลายเป็นอนัตตา แม้แต่คำว่า ธรรม คำเดียวก็จะต้องเข้าใจให้ถูกต้องว่า เมื่อเป็นธรรมแล้วก็ต้องไม่ใช่เรา พระธรรมที่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงแสดง และได้รวบรวมเป็นพระไตรปิฏกนั้น ไม่ใช่มีแต่มหาสติปัฎฐาน พระธรรมทั้งหมดต้องสอดคล้องกัน เพราะเป็นคำสอนจากการตรัสรู้ของพระผู้มีพระภาคเจ้า เมื่อได้ฟังพระธรรม แม้ว่าจะไม่ทั้งหมด แต่เข้าใจความหมายและลักษณะของธรรมนั้นถูกต้องลึกซึ้ง ก็เข้าใจพระธรรมทั้งสามปิฎกได้ว่าต้องตรงกัน ถ้าไม่มีจิต เจตสิก ไม่มีรูป ก็ไม่มีพระไตรปิฎก เพราะฉะนั้น พระไตรปิฎกจึงแสดงให้เห็นว่า พระธรรมที่พระผู้มีพระภาคทรงตรัสรู้นั้น เมื่อไม่ใช่ตัวตนแล้ว เป็นอะไร แม้แต่คำว่ากาย ก็จะต้องเข้าใจไปเป็นลำดับด้วย คนเรามีแต่กายเท่านั้นไม่ได้ ต้องมีจิต มีเจตสิกด้วย

เพราะฉะนั้น ปัญญาที่รู้สภาพธรรมตามความเป็นจริงนั้นไม่ใช่รู้เพียงลักษณะของกาย แต่ต้องรู้ลักษณะต่างๆ ของสภาพธรรมที่กำลังปรากฏว่าสิ่งที่กำลังยึดถือว่าเป็นเรา เป็นตัวตน หรือเป็นโลกทั้งหมดนั้นเป็นเพียงธรรมประเภทใด ประเภทหนึ่งเท่านั้น คือเป็นจิต เจตสิก รูป การศึกษาธรรมจะเป็นประโยชน์มากเมื่อผู้ศึกษาพิจารณาธรรมด้วยตัวเอง เพราะจะทำให้เข้าใจดีขี้น