อัปปนาสมาธิ ไม่มีปัญญาเกิดขึ้นหรือ

ถาม ในหนังสือท่านกล่าวว่า อัปปนาสมาธิ เป็นสมาธิที่ดิ่งลงไป ไม่มีปัญญาเกิดขึ้น เมื่อเป็นเช่นนี้แล้ว จะมีวิธีการอย่างไร ให้เกิดปัญญา

ตอบ ไม่ทราบหนังสือเล่มไหน ถ้าเป็นจากพระไตรปิฏกแล้ว อัปปนาสมาธิประกอบด้วยสติสัมปชัญญะสมบรูณ์ ประกอบพร้อมด้วยปัญญา แล้วก็ขณะนั้นมีความตั้งใจมั่นในอารมณ์ที่ทำให้จิตสงบจนกระทั่งเป็นฌาณจิต ไม่รู้อารมณ์ทางตา ทางหู ทางจมูก ทางลิ้น ทางกาย ขณะนี้ถ้าไม่มีสติสัมปชัญญะทั้งๆ ที่มีจิต ก็ไม่สามารถจะรู้ได้ว่าจิตเป็นกุศล เป็นอกุศล ฉะนั้น การที่จะให้จิตถึงอัปปนาสมาธิ เป็นสัมมาสมาธิ เป็นการอบรมเจริญสมถภาวนา ต้องประกอบด้วยสติสัมปชัญญะ จึงสามารถที่จะรู้ว่า ขณะนี้ถ้าเป็นอกุศล เป็นอกุศลประเภทใด เพราะว่า ลักษณะของอกุศลนั้น ปรากฏให้รู้เมื่อปัญญาเห็นอกุศลตามความเป็นจริง ก็จะนึกถึงอารมณ์ที่เป็นกุศล แทนอารมณ์ที่ทำให้จิตเป็นอกุศล จนกว่าจิตจะตั้งมั่นถึงอัปปนาสมาธิ ฉะนั้น ประกอบด้วยสติสัมปชัญญะสมบรูณ์