หากภิกษุ ต้องอาบัติ อย่างใดอย่างหนึ่งในอาบัติ ๗

พระภิกษุต้องอาบัติแล้วถ้าไม่แก้ไขให้ถูกต้องตามพระวินัย อาบัตินั้นเป็นเครื่องกั้นการบรรลุมรรคผล และกั้นการเกิดในสุคติภูมิ คือต้องเกิดในอบาย (อาณาวีติกกมะ) มีแสดงไว้หลายแห่ง ท่านใช้คำว่าธรรมอันเป็นอันตรายแก่สวรรค์ และมรรคผล มีตัวอย่างในอรรถกถาธรรมบทแสดงว่าภิกษุต้องอาบัติไม่แก้ไข ตายแล้วไปเกิดเป็นพญานาค

พระวินัยปิฎก มหาวิภังค์ ทุติยภาค เล่ม ๒ หน้าที่ 721

อริฏฐสิกขาบทที่ ๘

ธรรมเหล่าใด ย่อมทำอันตรายแก่สวรรค์และนิพพาน; เพราะเหตุนั้นธรรมเหล่านั้นชื่อว่า อันตรายิกธรรม อันตรายิกธรรมเหล่านั้นมี ๕ อย่าง

ว่าด้วยธรรมกระทำอันตรายแก่ผู้เสพ

ด้วยอำนาจ กรรม กิเลส วิบาก อุปวาท และอาณาวีติกกมะ บรรดาอันตรายิกธรรมมีกรรมเป็นต้นนั้น ธรรม คือ อนันตริยกรรม ๕ อย่าง ชื่อว่า อันตรายิกธรรม คือ กรรม. ภิกขุนีทูสกกรรม ก็อย่างนั้น. แต่ภิกขุนีทูสกกรรมนั้น ย่อมทำอันตรายแก่พระนิพพานเท่านั้น หาทำอันตรายแก่สวรรค์ไม่ ธรรม คือ นิยตมิจฉาทิฏฐิ ชื่อว่า อันตรายิกธรรม คือ กิเลส

ธรรม คือปฏิสนธิของพวกบัณเฑาะก์ ดิรัจฉาน และอุภโตพยัญชนก ชื่อว่า อันตรายิกธรรมคือวิบาก. การเข้าไปว่าร้ายพระอริยเจ้า ชื่อว่า อันตรายิกธรรม คืออุปวาทะ. แต่อุปวาทันตรายิกธรรมเหล่านั้น เป็นอันตรายตลอดเวลาที่ยังไม่ให้พระอริยเจ้าทั้งหลายอดโทษเท่านั้น, หลังจากให้ท่านอดโทษไป หาเป็นอันตรายไม่ อาบัติที่แกล้งต้อง ชื่อว่าอันตรายิกธรรมคือ อาณาวีติกกมะ อาบัติแม้เหล่านั้น ก็เป็นอันตรายตลอดเวลาที่ภิกษุผู้ต้องยังปฏิญญาความเป็นภิกษุ หรือยังไม่ออก หรือยังไม่แสดงเท่านั้น ต่อจากทำคืนตามกรณีนั้นๆ แล้วหาเป็นอันตรายไม่

พระสุตตันตปิฎก มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ เล่ม ๑ ภาค ๒ หน้าที่ 299

อรรถกถา อลคัททูปมสูตร

ชื่อ ว่าอันตรายิกธรรม เพราะทำอันตรายต่อสวรรค์และนิพพาน

อันตรายิกธรรมเหล่านั้นมี ๕ อย่าง คือ กรรม กิเลส วิบาก อริยุปวาท และอาณาวีตกกมะ ในอันตรายิกธรรมเหล่านั้น อนันตริยกรรม ๕ ชื่อว่า กัมมนตรายิกธรรม ภิกษุณีทูสกกรรมก็เหมือนกัน แต่ภิกษุณีทูสกกรรมนั่น กระทำอันตรายต่อพระนิพพานอย่างเดียว หากระทำอันตรายต่อสวรรค์ไม่ ธรรมคือ นิยตมิจฉาทิฏฐิ ชื่อว่า อันตรายิกธรรม คือ กิเลส ปฏิสนธิธรรมของบัณเฑาะก์ สัตว์เดรัจฉาน และอุภโตพยัญชนก ชื่อว่า อันตรายิกธรรม คือ วิบาก ธรรม คือ การเข้าไปว่าร้ายพระอริยเจ้า ชื่อว่า อันตรายิกรรม คือ อุปวาทะ แต่อุปวาทันตรายิกธรรมเหล่านั้น ย่อมกระทำอันตรายตลอดเวลาที่ยังไม่ให้พระอริยเจ้าทั้งหลายอดโทษ เบื้องหน้าแต่นั้นให้พระอริยเจ้าอดโทษแล้ว หากระทำอันตรายไม่ อาบัติ ๗ กองที่ภิกษุจงใจล่วงละเมิดแล้ว ชื่อว่า อันตรายิกธรรม คือ อาณาวีติกกมะ แม้อาณาวีติกกมันตรายิกธรรมเหล่านั้น ย่อมกระทำอันตรายตลอดเวลาที่ภิกษุต้องอาบัติแล้วยังปฏิญญาตนว่าเป็นภิกษุอยู่ก็ดี ไม่อยู่ปริวาสกรรมก็ดี ไม่แสดงอาบัติก็ดีเบื้องหน้าแต่นั้น หากระทำอันตรายไม่

ขอนอบน้อมแด่พระผู้มีพระภาคอรหันตสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้น